Opera kosmiczna

Opera kosmiczna^[1][2][3], space opera – podgatunek fantastyki naukowej koncentrujący się wokół romantycznych przygód, podróży międzygwiezdnych i kosmicznych bitew, w którym głównymi wątkami są konflikt międzyplanetarny i osobiste przeżycia bohaterów. Często, jawnie lub niejawnie, wykorzystuje elementy konwencji fantasy oraz baśniowe.

Fanart inspirowany Gwiezdnymi wojnami

Określenie space opera pojawiło się jako odpowiednik soap opera (opera mydlana) i z początku miało wyraźnie negatywny odcień. Utworzył je w 1941 Wilson Tucker, używając go w jedenastym numerze fanzinu Le Zombie^[4]. Z czasem pojęcie to upowszechniło się wśród twórców i odbiorców fantastyki, a jego negatywne konotacje zanikły.

W latach 90. wykształcił się nurt nazywany nową operą kosmiczną (ang. new space opera)^[5]. W przeciwieństwie do starej opery kosmicznej Alastair Reynolds, Paul J. McAuley i inni twórcy nie wykorzystywali w swoich utworach elementów nadnaturalnych, starając się zachować zgodność z nauką (hard science fiction) przy jednoczesnym nierezygnowaniu z ogromnej, międzygwiezdnej skali swoich utworów.

Przykłady utworów

Bohaterowie Star Treka

Jako utwory z gatunku opery kosmicznej bywają wymieniane:

Filmy i seriale

• Babilon 5
• Gwiezdne wojny
• Star Trek
• Kosmos 1999
• Ucieczka w kosmos
• Battlestar Galactica
• Macross
• Legend of the Galactic Heroes
• Gwiezdne wrota: Wszechświat
• Strażnicy Galaktyki
• Jupiter: Intronizacja
• Firefly
• The Expanse
• Dark Matter
• Killjoys
• Andromeda

Powieści

• Gwiazdy moim przeznaczeniem Alfreda Bestera
• Misja międzyplanetarna A.E. van Vogta
• Kawaleria kosmosu Roberta Heinleina
• Ludzie jak bogowie Siergieja Sniegowa
• cykl Saga Vorkosiganów Lois McMaster Bujold
• cykl Honorverse Davida Webera
• cykl Zaginiona flota Johna Hemry’ego

Elementy opery kosmicznej mają także cykle: Fundacja Isaaca Asimova, Diuna Franka Herberta, trylogia Dysfunkcja rzeczywistości(inne języki) Petera F. Hamiltona.

Komiksy

• Schlock Mercenary – komiks internetowy Howarda Tylera

Gry komputerowe

• seria Mass Effect
• seria Halo
• seria Killzone
• seria Starcraft
• seria Ratchet & Clank

Opera kosmiczna w Polsce

• Kolory sztandarów i Schwytany w światła – dylogia Tomasza Kołodziejczaka
• Gwiezdne szczenię Jacka Izworskiego
• Battle dust – opowiadanie Andrzeja Sapkowskiego (rzekomy fragment opery kosmicznej)
• Głębia – cykl Marcina Podlewskiego