Spiskie Włochy

Spiskie Włochy^[6][7] (też Włachy, słow. Spišské Vlachy, niem. Wallendorf, węg. Szepesolaszi, łac. Latina villa) – miasto we wschodniej Słowacji, w kraju koszyckim w powiecie Spiska Nowa Wieś; liczy 3610 mieszkańców (2011).

Spiskie Włochy

Spišské Vlachy

Herb Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	koszycki
Powiat	Spiska Nowa Wieś
Burmistrz	Ľubomír Fifik[1]
Powierzchnia	42,21[2] km²
Wysokość	395[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	3 300[4] 78,48[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 53[3]
Kod pocztowy	053 61[3]
Tablice rejestracyjne	SN
Położenie na mapie kraju koszyckiego Spiskie Włochy
Położenie na mapie Słowacji Spiskie Włochy
48°57′N 20°48′E
Strona internetowa

Spišské Vlachy – stacja kolejowa

Historia

Rejon miasta od X wieku do I połowy XI w. znajdował się w granicach Polski, zapewne na terenie kasztelanii spiskiej wzmiankowanej w dokumentach polskich i węgierskich^[8]. Później, w II połowie XI wieku obszar ten zajęli Węgrzy. Miejscowość ta wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1243 w dokumencie króla węgierskiego Beli IV. Nazwa miejscowości związana jest z działalnością Walonów z pogranicza Belgii i Francji, a nie jak często mylnie się sądzi Wołochów.

Od 1412 miasto z okolicą weszło w skład tzw. zastawu spiskiego, zostało włączone do Polski i stało się częścią starostwa spiskiego. W 1769 na teren ten wkroczyli Austriacy, polskie starostwo spiskie zostało zlikwidowane a miasto włączono w skład nowo utworzonej prowincji 16 spiskich miast (Provinz der 16 Zipser Städte ) z ograniczoną autonomią, którą zlikwidowano w 1876.

Największy rozkwit miejscowość przeżywała, gdy znajdowała się pod władaniem Polski, między XVI a XVIII wiekiem. Była wtedy silnym ośrodkiem wydobycia i wytopu miedzi. Jak we wszystkich miastach spiskich ludność była wielokulturowa – mieszkali tutaj Niemcy, Polacy, Węgrzy i Słowacy.

W drugiej połowie XIX wieku przez Spišské Vlachy poprowadzono kolej z Bogumina do Koszyc (Kolej Koszycko-Bogumińska / k.k.priv. Kaschau-Oderberger Eisenbahn / cs. és kir.szab. Kassa-Oderbergi Vasút / Košicko-bohumínska železnica). Wtedy jednak miasto chyliło się powoli ku upadkowi, czego dowodem jest odebranie praw miejskich w 1923. Ponownie przyznano je dopiero w niepodległej Słowacji, w roku 1992.

Zabytki

• Gotycki rynek z kamieniczkami i ratuszem – pierwotnie gotyckim, później po kilku pożarach wielokrotnie przebudowanym. Wieżę ratuszową wieńczy cebulasty hełm.
• Kościół św. Jana, pierwotnie romański, odnowiony w 1434 w stylu gotyckim. W środku znajduje się XV-wieczna chrzcielnica oraz krucyfiks z pracowni Mistrza Pawła w Lewoczy.
• Barokowo-klasycystyczny kościół ewangelicki, postawiony w XVIII wieku w miejscu dawnej, drewnianej świątyni. Wnętrze jest częściowo neoklasycystyczne.
• Barokowy słup maryjny z 1728; renowacja w 1873.

Stosunki demograficzne

Rozwój demograficzny od 1880:

Rok	Liczba mieszkańców	Liczba domów
1880	2477	461
1890	2338	431
1900	2666	464
1910	2413	460
1921	2424	469
1930	2578	499
1950	2874	551
1961	3391	627
1970	3613	761
1980	3513	818
1991	3368	788
2004	3550	???

Znaczna większość, bo 89% deklaruje wyznanie katolickie. W nielicznych przypadkach wymieniano wyznanie prawosławne, greckokatolickie i ewangelickie. Ponad 100 osób nie zadeklarowało żadnego.

Jeśli chodzi o narodowość, to ponad 97% określiło się jako Słowacy, 1,5% jako Romowie, są też pojedyncze osoby deklarujące się jako Czesi, Rusini, Ukraińcy i Węgrzy.

Kluby sportowe

• MŠK Tatran Spišské Vlachy – piłka nożna, słowacka V liga.