Sprawdzian (przyrząd)

Sprawdzian – przyrząd pomiarowy przy pomocy którego stwierdzane jest, czy dany wymiar przedmiotu jest prawidłowy i nie przekracza wartości granicznej (dolnej i górnej).

Ten artykuł dotyczy metrologii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Sprawdzian do otworów

Sprawdzian do wałków

Sprawdzian do średnicy podziałowej gwintu

Charakterystyka

Sprawdzian zazwyczaj wykonany jest z nierdzewnej, hartowanej stali narzędziowej i nie pozwala na stwierdzenie rzeczywistego wymiaru.

W zależności od rodzaju zadania sprawdziany dzielą się na sprawdziany wymiaru i kształtu. Do najczęściej stosowanych sprawdzianów wymiaru zalicza się sprawdziany:

• do otworów: tłoczkowy walcowy, tłoczkowy kulisty, łopatkowy walcowy, łopatkowy walcowy o zmiennej powierzchni pomiarowej, łopatkowy kulisty, średnicówkowy;
• do wałków: pierścieniowy, szczękowy, szczękowy składany, szczękowy ze szczękami wstawianymi, szczękowy nastawny;
• do stożków;
• do gwintów;

W każdej grupie sprawdzianów można wyodrębnić sprawdziany jedno i dwugraniczne. Sprawdziany jednograniczne odwzorowują jeden ograniczony wymiar: największy lub najmniejszy. Sprawdziany dwugraniczne odwzorowują oba wymiary graniczne. Wymagania stawiane sprawdzianom określa Polska Norma.

Ze względu na funkcję sprawdziany dzielą się na^[1]:

• sprawdziany robocze – wykorzystywane w produkcji,
• sprawdziany odbiorcze – wykorzystywane przez kontrolę techniczną i przy odbiorze.

Przyrząd służący do kontroli samych sprawdzianów to „przeciwsprawdzian”^[1].

Zobacz też

• materiał odniesienia
• wzorzec miary
• wzorzec jednostki miary