Stanisław Słonecki (1890–1972)

Stanisław Słonecki h. Korab (ur. 27 września lub 23 października 1890, zm. 10 października 1972) – polski ziemianin, inżynier rolnik.

Stanisław Słonecki

Data urodzenia	27 września lub 23 października 1890
Data śmierci	10 października 1972
Zawód, zajęcie	ziemianin
Miejsce zamieszkania	Jurowce
Narodowość	polska
Rodzice	Jan, Apolonia
Małżeństwo	Elżbieta
Dzieci	Jerzy
Krewni i powinowaci	Zenon (dziadek), Seweryna (siostra)
Odznaczenia

Życiorys

Dwór w Jurowcach (2011)

Urodził się 27 września^[1] lub 23 października^[2] 1890^[3]. Jego dziadkami byli Zenon Słonecki (1831–1912) i Marcelina, z domu Jaruntowska (1830–1872), a rodzicami Jan Duklan Słonecki (1859–1896) i Apolonia z domu Garapich de Sichelburg (1859–1896). Jego siostrą była Seweryna po mężu Żeleńska (1888–1944), wraz z którą po śmierci rodziców odziedziczył dobra Jurowce (270,7 ha), Kostarowce (281 ha^[4]), Raczkowa (203,9 ha), Srogów Górny (427 ha^[5]), Zabłotce (119,4 ha, w 1911 posiadał 57 ha^[6])^[7]. Według stanu z początku 1906 rodzina Słoneckich posiadała 6 obszarów dworskich na obszarze powiatu sanockiego^[8].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego i awansowany do stopnia porucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[9][10]. Był oficerem rezerwowym: w 1923 5 pułku strzelców konnych w Tarnowie^[11], w 1924 5 pułku szwoleżerów w Starogardzie Gdańskim^[12]. W 1934 jako porucznik rezerwy kawalerii był w oficerskiej kadrze okręgowej nr X i był wówczas przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok^[13].

W okresie II Rzeczypospolitej pozostawał właścicielem dóbr w Jurowcach^{[14][15][16][17]}. Zajmował się rolnictwem, uzyskał tytuł inżyniera^[18]. Od 1920 w dworze prowadził hodowlę krów rasy czerwonej, ponadto trzody chlewnej i stadninę koni^[3]. Był prezesem związku Hodowców Bydła Czerwonego, nad którym pieczę utrzymywała Akademia Umiejętności^[3]. Zdobywał medale na wystawach hodowlanych^[3]. W 1927 został mianowany delegatem drogowym dla okręgów Bażanówka, Strachocina, Długie i Nowosielce^[19]. Prowadził gospodarstwo, w tym gorzelnię^[20]. Pod wzgórzem Wroczeń koło pobliskiej Falejówki posiadał źródło siarczane, z którego woda przed 1939 była używana przy dolegliwościach reumatycznych^[21].

Delegowany przez urząd rozjemczy występował w sprawach oszacowania gruntów^[22]. W październiku 1928 został wybrany do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku^[23]. W 1929 był członkiem zarządu Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu sanockiego z siedzibą w Sanoku^[24][25]. Reskryptem z 21 września 1935 jako przedstawiciel powiatu sanockiego został wybrany na członka Lwowskiej Rady Wojewódzkiej^[26][27]. W latach 30. zasiadł w zarządzie Oddziału Małopolskiego Towarzystwa Rolniczego we Lwowie^[28]. Dekretem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 14 stycznia 1937 został mianowany radcą Lwowskiej Izby Rolniczej^[18][29]. W tych II RP został powołany komitet strajkowych działaczy komunistycznych w majątku w Kostarowcach, którego współorganizatorem był Michał Bochorski, wymuszając na Słoneckim swoje warunki^[30].

Stanisław Słonecki 11 listopada 1936 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi^[31][32][33]. Jego żoną została Elżbieta z Byszewskich h. Jastrzębiec (1906–1959), z którą miał syna Jerzego (ur. 1938)^[34].

Podczas II wojny światowej i trwającej okupacji niemieckiej nadal posiadał dobra w Jurowcach^[35]. W grudniu 1943 został skazany przez komisję sądzącą Armii Krajowej na karę infamii za rzekome niezłożenie kontyngentu na rzecz AK oraz za „współżycie z Niemcami i negatywny stosunek do działań niepodległościowych” (o jego napiętnowaniu za służalczość napisał w swoich wspomnieniach Jan Radożycki^[36]). Wkrótce potem 9 marca 1944 komendant Obwodu AK Sanok mjr Adam Winogrodzki ps. „Korwin” wnioskował o karę chłosty dla S. Słoneckiego oraz zarządcy okolicznego majątku Kostarowce, rtm. Stefana Pajączkowskiego za rzekome sabotowanie prac niepodległościowych i podkopywanie autorytetu dowódców AK w terenie. Później okręgowy delegat rządu w Krakowie, Jan Jakóbiec uznał wyrok infamii wydany na Słoneckiego za niesłuszny, jako że ukarany nie był w stanie przekazać kontyngentu z uwagi na obserwowanie go przez miejscowych Ukraińców, a ponadto stwierdzono, że w przeciwieństwie do wysuwanych przeciw niemu oskarżeń, przekazywał na rzecz AK kwoty pieniężne^[37]. Niepochlebnie o Stanisławie Słoneckim wyrazili się we wspomnieniach ppor. Mieczysław Granatowski (który przyznał, że tenże jako oficer rezerwy jako jedyny ziemianin w okolicy Sanoka odmówił współpracy z polskim podziemiem i odznaczał się służbą wobec niemieckiego urzędnika, Kreislandwirta Viewega, za co wyrokiem sądu specjalnego został skazany na infamię)^[38][39] oraz mjr Adam Winogrodzki ps. „Korwin” (który stwierdził, iż wolał ścisłe powiązania handlowe z hakatystą niemieckim Viewegiem, niż żenujące kontakty z AK, oraz że został – podobnie jak inni przedstawiciele ziemiaństwa z sanocczyzny – napiętnowany w biuletynie AK z Krakowa i Warszawy)^[40].

Po zakończeniu II wojny światowej Stanisław Słonecki wraz żoną Elżbietą i synem Jerzym opuścili majątek w Jurowcach^[41].