Stanisław Wyżykowski (muzyk)

Stanisław Wyżykowski (ur. 3 maja 1927 w Haczowie) – polski skrzypek, lirnik, lutnik, prekursor i odtworzyciel liry korbowej w Polsce. „Mistrz z Haczowa”, laureat Nagrody Kolberga w 2023^[1][2][3].

Lira korbowa wykonana przez Stanisława Wyżykowskiego

Stanisław Wyżykowski

Rzeźba przedstawiająca Stanisława Wyżykowskiego w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Data i miejsce urodzenia	1927 Haczowie
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	muzyka, lutnictwo
Nagrody
Nagroda im. Oskara Kolberga

Życiorys

Urodził się 3 maja 1927 w Haczowie^[2]. Jego dziadek grał na skrzypcach, kontrabasie i cymbałach^[4]; ojciec był rolnikiem, stolarzem, lutnikiem, wszechstronnym muzykiem oraz introligatorem^[2]. Notacji muzycznej uczył się w dzieciństwie u sąsiada Jana Rosenbagiera^[4]. W tym okresie samodzielnie uczył się gry na skrzypcach, podkradając je ojcu^[2]. Naukę budowy instrumentów rozpoczął w czasie okupacji – stolarki nauczył się od ojca, chodził po wsiach, skupował zepsute instrumenty, naprawiał je i sprzedawał^[4]. Po wojnie, w 1946 zapisał się na czteroletni kurs gry na skrzypcach w szkole muzycznej w Krośnie; ukończył go w ciągu dwóch lat^[2]. Od 1954 pracował jako stolarz w spółdzielni Wyzwolenie w Krośnie, następnie od 1965 – w Krośnieńskiej Hucie Szkła^[5]. Pierwszą lirę korbową zbudował w 1967^[6].

Od 1965 koncertował z Kapelą Stachy^[5]. W latach 1983–1986 zajmował się naprawą instrumentów smyczkowych i gitar. W 1986 roku przeszedł na emeryturę i zajął się projektowaniem i konstruowaniem lir korbowych^[2]. Jego liry korbowe prezentują szeroki wachlarz rozwiązań konstrukcyjnych, od historycznych, przez tradycyjne do innowacyjnych^[5]. Prowadzi działalność edukacyjną^[2]. Jego uczniami są lutnicy Jan Malisz z Męciny Małej^[3], Stanisław Nogaj ze Starej Wsi^[2][7], Lucjan Kościółek z Krasnego^[8] i Andrzej Staśkiewicz z Kadzidła^[9].

Wykonane przez niego liry korbowe były prezentowane na wystawach czasowych m.in. w Muzeum Podkarpackim w Krośnie (2008), na zamku w Baranowie Sandomierskim (2008), w Muzeum Wsi Radomskiej (2009) i w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie(inne języki) (2009). Wykorzystano je podczas premierowego pokazu filmu Pan Tadeusz oraz podczas nagrania ścieżki dźwiękowej do filmów Ogniem i mieczem oraz Wrota Europy^[2].

Nagrody

• Nagroda za rękodzieło w III Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (1995) ^[10]
• Tytuł Indywidualności Roku 1997 Regionu Brzozowskiego (1997)^[11]
• Nagroda II Stopnia im. Franciszka Kotuli przyznana przez Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie (1999)^[11]
• Nagroda za rękodzieło w IV Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych, organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (2005)^[2]
• Nagroda za innowacje w budowie ludowych instrumentów muzycznych w Ogólnopolskim Konkursie na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych, organizowanym przez Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu (2016)^[2]
• Nagroda im. Oskara Kolberga (2023)^[2]

Publikacje

• StanisławS. Wyżykowski StanisławS., Lirnik z Haczowa, Krosno: "Nonparel", 2000, ISBN 978-83-911936-5-5. Brak numerów stron w książce