Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (SMZT) – założona w 1953 w Tarnowskich Górach organizacja zrzeszająca pasjonatów historii ziemi tarnogórskiej. Za cel stawia sobie inicjowanie, wspieranie i podejmowanie działań w zakresie edukacji, kultury duchowej i materialnej społeczeństwa oraz rozwoju ziemi tarnogórskiej^[2].

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej

Komitet dla Spraw Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej^[1]

Logo Stowarzyszenia
Państwo	Polska
Siedziba	ul. Gliwicka 2 Tarnowskie Góry
Data założenia	19 marca 1953[1]
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie
Przewodniczący Zarządu	Zbigniew Pawlak
Nr KRS	0000041094
Data rejestracji	16 czerwca 2001
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej
Położenie na mapie Polski Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej
Położenie na mapie województwa śląskiego Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej
50°26′38″N 18°51′16″E
Strona internetowa

Jest zarządcą obiektów turystycznych – Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga – oraz hostelu „Młotek i Perlik” znajdującego się w budynku Stowarzyszenia – tzw. Domu Gwarka – w centrum miasta.

Kalendarium[3]

Siedziba Stowarzyszenia

• 19 marca 1953 – powołanie Komitetu dla Spraw Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej. Jego pierwszym przewodniczącym Zarządu był sztygar Alfons Kopia,
• 8 lutego 1955 – prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie (ob. Katowice) podejmuje uchwałę w sprawie utworzenia Kopalni Zabytkowej i Muzeum Górniczo-Geologicznego w Tarnowskich Górach,
• luty 1955 – przeniesienie z terenu wydobywczego w Bobrownikach Śląskich zabytkowej Dzwonnicy i ustawienie jej przy placu Gwarków,
• 1 maja 1957 – założenie przez Stowarzyszenie tygodnika „Gwarek”,
• wrzesień 1957 – organizacja przez Stowarzyszenie pierwszych Dni Tarnogórskich Gwarków oraz udostępnienie dla zwiedzających Sztolni Czarnego Pstrąga na terenie zabytkowego parku w Reptach,
• 6 września 1958 – otwarcie muzeum w zabytkowym Domu Sedlaczka oraz odsłonięcie na fasadzie tarnogórskiego ratusza rzeźby gwarka autorstwa Edmunda Halka
• 5 kwietnia 1959 – zmiana nazwy na Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej,
• wrzesień 1970 – opracowanie projektu budowy Skansenu Maszyn Parowych przy Zabytkowej Kopalni,
• 3 września 1976 – udostępnienie do zwiedzania Zabytkowej Kopalni Rud Srebronośnych (po 20 latach budowy),
• 1997 – Stowarzyszenie zostaje laureatem Nagrody im. Wojciecha Korfantego^[4],
• 23 maja 2000 – wizyta w Sztolni prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego,
• 2002 oraz 2003 – przejęcie na własność gruntów i zabudowań Zabytkowej Kopalni i Sztolni Czarnego Pstrąga,
• 9 lipca 2017 – wpisanie tarnogórskich zabytków pogórniczych administrowanych przez SMZT na Listę światowego dziedzictwa UNESCO (pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach),
• 26 maja 2021 – imię Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej otrzymuje nowo wybudowane rondo u zbiegu ulic Opolskiej i Powstańców Śląskich w centrum Tarnowskich Gór^[5].

Sekcje Stowarzyszenia

W ramach Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej działa 13 sekcji^[6]:

sekcja historyczna, sekcja ochrony środowiska, sekcja ds współpracy ze szkołami, sekcja ds. organizacji imprez i prezentacji multimedialnych, sekcja ds. wydawnictw, sekcja ds. pozyskiwania funduszy pomocowych, sekcja ds. Podziemnych Tras Turystycznych Polski,

sekcja ds. współpracy z mediami, sekcja artystyczna, sekcja ochrony zabytków, sekcja ds. skansenu maszyn parowych, sekcja penetracji podziemi, sekcja ds. turystyki i przewodnictwa.

Przewodniczący Zarządu

Członkowie SMZT maszerujący w Pochodzie Gwarkowskim (2023)

Od chwili założenia Stowarzyszenia w 1953 roku aż do chwili obecnej, pracami Zarządu SMZT kierowało siedmiu przewodniczących^[7]:

• 1953–1955 – Alfons Kopia
• 1955–1982 – Norbert Kot
• 1982–1986 – Paweł Spałek
• 1986–1993 – Norbert Kot
• 1993–1994 – Stanisław Wyciszczak
• 1994–1998 – Alfred Bluszcz
• 1998–2018 – Marek Kandzia
• od 2018^[8] – Zbigniew Pawlak

Wydawnictwa SMZT

Stowarzyszenie wydało jak dotąd szereg publikacji dotyczących ziemi tarnogórskiej oraz samego miasta Tarnowskie Góry. Są to m.in.^[9]:

• Krzykowska Zofia, Zobaczyć niewidzialne. Zabytki sztuki sakralnej w powiecie tarnogórskim, Tarnowskie Góry, 2014, ISBN 978-83-936411-0-9.
• Wyżgoł Edward, Tarnogórski „Sedlaczek” w dziejach miasta i na szlaku węgierskiego tokaju, Tarnowskie Góry – Nakło Śląskie, 2014, ISBN 978-83-937218-2-5.
• Żeglicki Jacek, O budowie geologicznej, rudach i minerałach rejonu Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry, 1996, ISBN 83-904063-1-4.
• Wyciszczak Stanisław, Przewodnik tarnogórski wyd. III, Tarnowskie Góry, 2012, ISBN 978-83-924146-6-7.
• Sopucha Anna, Filak Mieczysław, Małe jest piękne. Tarnogórskie detale architektoniczne, Tarnowskie Góry, 2012, ISBN 978-83-924146-8-1.

Ponadto co roku wydawane są zapisy referatów wygłaszanych podczas Gwarków Tarnogórskich^[9].