Loading AI tools
Stratygrafia sejsmiczna – dziedzina stratygrafii wykorzystująca rezultaty badań geofizycznych (sejsmicznych) skorupy ziemskiej, odnosząca się do eustatycznych zmian poziomu morza jako podstawowego zjawiska wpływającego na ułożenie i następstwo warstw geologicznych.
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych XX wieku w środowisku geologów związanych z przemysłem naftowym (Exxon Production Research Center) rozwinęła się, w oparciu o dawniej publikowane tezy[1][2], koncepcja korelacji stratygraficznej pakietów osadów rozdzielonych fizycznymi nieciągłościami, o architekturze mającej odzwierciedlenie w rezultatach badań geofizycznych (sejsmicznych).
Główną przyczyną powstania stratygrafii sejsmicznej (i rozwiniętej na jej podstawie stratygrafii sekwencji) były trudności w zastosowaniu na kontynencie amerykańskim ustanowionych głównie w Europie jednostek stratygraficznych[3]. Początkowo metodę wykorzystywano dla potrzeb przemysłu wydobywczego ropy naftowej i gazu ziemnego. Po opublikowaniu została zaakceptowana w naukach geologicznych jako jedna z metod stratygrafii.
Za twórców interpretacji i podstawowych modeli w stratygrafii sejsmicznej uważa się Petera Vaila oraz współpracowników którzy opublikowali jej założenia w roku 1977[4][5]. Podstawowymi założeniami stratygrafii sejsmicznej są:
- Identyfikacja sejsmicznych powierzchni refleksyjnych z powierzchniami ograniczającymi fizycznie jednorodne pakiety osadów (sekwencje osadowe), interpretowanymi jako izochroniczne (time lines) powierzchnie nieciągłości sedymentacji, niedepozycji lub erozji wcześniej zdeponowanych osadów.
- Cykliczność tak określonych sekwencji osadowych interpretowana jako skutek powtarzających się transgresji i regresji – rezultatu zmian położenia podstawy erozji.
- Eustatyczne, permanentne w historii Ziemi zmiany wysokości podstawy erozji jako podstawowy czynnik wpływający na architekturę sekwencji.
- Wynikająca stąd synchroniczność sekwencji osadowych i ich granic w skali globalnej, uzasadniająca nadanie im znaczenia chronostratygraficznego.
Stratygrafia sejsmiczna jest metodą stosowaną do dziś nie tylko w przemyśle wydobywczym, ale i w opracowaniach naukowych[6].
Cykliczność zjawisk przyrodniczych jest powszechna i obserwowana od starożytności. Cyklicznością zjawisk geologicznych zachodzącą w przeszłości geologicznej, zapisaną w osadach, zajmuje się cyklostratygrafia. W zapisie geologicznym wyróżnianych jest do 8 rzędów cykli[7] o zróżnicowanej przypisywanej im genezie i rozciągłości czasowej. W stratygrafii sejsmicznej podstawowymi cyklami są cykle trzeciego rzędu interpretowane jako transgresywno-regresywne, wiązane z eustatycznymi wahaniami podstawy erozji. Za podstawę erozji przyjmowany jest zwykle poziom oceanu światowego (mórz i oceanów) jednakowy dla całej Ziemi zgodnie z prawem naczyń połączonych. W tym rozumieniu stratygrafia sejsmiczna jest cyklostratygrafią uzupełnioną o szerokie ramy interpretacyjne. Uznanie zjawiska eustatycznych zmian poziomu morza za podstawowe, permanentne zjawisko o zasięgu globalnym, oraz związku z nim istotnych z geologicznego punktu widzenia właściwości skał osadowych, jest uzasadnieniem tworzenia w oparciu o schematy stratygrafii sejsmicznej i stratygrafii sekwencji globalnych schematów chronostratygraficznych. Powstała kilka lat później stratygrafia sekwencji jest dalszym rozwinięciem metody stratygrafii sejsmicznej przez uwzględnienie rezultatów szeregu nowoczesnych badań geofizycznych i geochemicznych, danych pochodzących z odsłonięć (zwłaszcza danych sedymentologicznych) oraz rozbudowanie modeli sedymentacji basenowej i modeli korelacyjnych. Stratygrafię sejsmiczną można więc traktować jako początkowy etap rozwoju stratygrafii sekwencji.
Aplikacja stratygrafii sejsmicznej i stratygrafii sekwencji w korelacji chronostratygraficznej jest prostsza i tańsza od klasycznej chronostratygrafii uwzględniającej w swych podstawach rezultaty badań biostratygraficznych.
Część stratygrafów wskazuje na nadmierne uproszczenie zjawisk stojących u podstaw modeli wykorzystywanych zarówno przez stratygrafię sejsmiczną jak powstałą z niej stratygrafię sekwencji oraz brak uzasadnienia dla uznania eustatycznych zmian poziomu morza za podstawowe zjawisko wpływające na architekturę osadów, co może to być przyczyną istotnych błędów[8]. Istnieją poglądy o nieużyteczności obu metod w stosunku do osadów powstałych w całości w środowiskach lądowych – ponad aktualnym poziomem oceanu światowego – bądź w środowiskach morza otwartego, gdy całość osadów powstała poniżej tego poziomu. Często sygnalizowanym problemem jest też brak dostępu do danych źródłowych z których wynikają podstawowe założenia opisanych metod, stanowiących własność intelektualną przedsiębiorstw komercyjnych eksploatujących ropę i gaz ziemny.
Dyskusje dotyczące legitymizacji podstawowych założeń stratygrafii sejsmicznej i stratygrafii sekwencji w naukach geologicznych trwają do dziś znajdując odzwierciedlenie w publikacjach naukowych[3][8][9][7][10][11][12].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
