Surówka hutnicza

Surówka – półprodukt redukcji rudy w piecu, ma bardzo wysoką zawartość węgla (powyżej 2%), zwykle 3,5-4,5% i liczne zanieczyszczenia, co czyni ją bardzo kruchą i nieprzydatną bezpośrednio jako materiał, z wyjątkiem ograniczonych zastosowań. Surówka jest stopem żelaza z węglem, krzemem, manganem, fosforem i siarką. Nazwa pochodzi stąd, że jest to półprodukt przewidziany do dalszej przeróbki, czyli surowiec.

Ten artykuł dotyczy hutnictwa. Zobacz też: inne znaczenie słowa surówka.

Surówka używana do wytopu żeliwa sferoidalnego

Surówka przeznaczona jest do dalszej przeróbki w stanie ciekłym na stal lub żeliwo. Surówkę dostarcza się w stanie ciekłym lub w stanie stałym w postaci gąsek lub granulek^[1].

Zgodnie z obowiązującą normą PN-EN 10020:2003^[1] graniczne stężenia masowe pierwiastków wyrażone w procentach nie mogą przekroczyć:

Pierwiastek chemiczny	Stężenie masowe, %
Mn	≤ 30
Si	≤ 8
P	≤ 3
Cr	≤ 10
Inne dodatki stopowe ogółem	≤ 10

Klasyfikacje surówki

Ze względu na budowę (strukturę) rozróżnia się surówki:

• biała – o białym przełomie, zawierająca węgiel wyłącznie w stanie związanym w postaci cementytu
• szara – o szarym przełomie, zawierająca węgiel w stanie wolnym, w postaci grafitu
• pstra (połowiczna) – zawierająca skupienia węgla zarówno w stanie związanym, jak i wolnym.

Wpływ na budowę surówki mają: skład chemiczny i szybkość chłodzenia.

Ze względu na zawartość fosforu:

• fosforowa, o zawartości fosforu do 1,2%
• hematytowa, o zawartości fosforu do 0,1%.

Ze względu na sposób otrzymania:

• drzewnowęglowa, wytopiona na węglu drzewnym
• koksowa, wytopiona na koksie.

Ze względu na przeznaczenie:

• bessemerowska, o dużej zawartości krzemu, nie zawierająca fosforu i siarki, przeznaczona do wytworzenia stali metodą Bessemera – obecnie jako taka nieklasyfikowana i przerabiana w inny sposób niż wymieniony,
• tomasowska, o dużej zawartości fosforu i małej zawartości krzemu, przeznaczona do wytworzenia stali metodą Thomasa – obecnie jako taka nieklasyfikowana i przerabiana w inny sposób niż wymieniony,
• martenowska, przeznaczona do wytworzenia stali w piecu martenowskim – obecnie jako taka nieklasyfikowana i przerabiana w inny sposób niż wymieniony,
• odlewnicza, przeznaczona do przetopu w odlewni żeliwa.

Surówka (w postaci pierwotnej lub powtórnie przetopiona – zwykle z dodatkiem złomu oraz żelazostopów) w odlewie użytkowym nazywa się żeliwem (inna nazwa: żelazo lane).

Linki zewnętrzne

• Metalurgia surówki. pg.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-04)].

Przypisy

1. PN-EN 10020:2003 – Definicja i klasyfikacja gatunków stali [online], 8 lipca 2003 (pol.).

Zobacz hasło surówka w Wikisłowniku

Kontrola autorytatywna (stop metali):

• GND: 4178347-5
• NDL: 00570793
• NKC: ph126284

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: technology/pig-iron
• Catalana: 0190657