Tank Piłsudskiego

Tank Piłsudskiego (inna nazwa Józef Piłsudski) – polski improwizowany samochód pancerny z okresu wojny polsko-ukraińskiej. Tank Piłsudskiego powstał na podstawie samochodu ciężarowego nieznanej marki^[1].

Tank Piłsudskiego

Polski automobil pancerny obrońców Lwowa z widocznym orłem i flagą USA
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Typ pojazdu	samochód pancerny
Trakcja	kołowa
Załoga	7-8
Historia
Produkcja	listopad 1918
Egzemplarze	1
Dane techniczne
Długość	ok. 6,2 m
Wysokość	ok. 2,20 m
Masa	ok. 5 ton
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 karabiny maszynowe
Użytkownicy
Polska

Historia

Tank Piłsudskiego na ulicach Lwowa w dniu oswobodzenia miasta przez Polaków 22 listopada 1918

Po wybuchu walk we Lwowie zrodził się pomysł zbudowania samochodu pancernego, który miałby wspierać szturm piechoty na zajęte przez wroga budynki.

5 listopada ppor. Edward Sas-Świstelnicki otrzymał od kpt. Tadeusza Kudelskiego polecenie zorganizowania samochodu pancernego, natomiast projekt pojazdu opracował prof. Antoni Markowski, który kierował budową^[2]. Budowa pojazdu w Warsztatach Kolejowych trwała kilka dni do 7 listopada, gdy komendantem auta został mianowany ppor. Świstelnicki^[3][4][1].

Pojazd ruszył do boju już 9 listopada, kiedy to wspierał atak oddziału por. Kazimierza Schleyena przez Ogród Jezuicki. Poza dowódcą pozostałą załogę stanowili: Eugeniusz Bernacki i Władysław Kubala (kierowcy) oraz Mieczysław Kretowicz, Edward Kustanowicz, Bronisław Nizioł i Stefan Zambelli (celowniczy karabinów maszynowych). Atak pojazdu został zatrzymany przez ustawioną przeszkodę, a następnie pojazd silnie ostrzelano. Na domiar złego trzy z czterech karabinów maszynowych będących uzbrojeniem pojazdu uległy zacięciu. Wobec tego pojazd został wycofany^[1].

Tank Piłsudski

Za główny sukces taktyczny Tanku podczas natarcia 9 listopada uznaje się ściągnięcie na siebie większości ognia broni maszynowej Ukraińców, co znacznie ograniczyło i tak poważne straty polskiej piechoty, oraz wyeliminowanie obsług nieprzyjacielskich karabinów maszynowych w Pałacu Gołuchowskich. W efekcie natarcia udało się opanować kwartał zabudowy na południe od Ogrodu Jezuickiego, oraz zająć gmach Poczty Głównej^[5].

Po kilku dniach obsługi, następnie po kolizji auta z drzewem oraz po załamaniu się obrony Ukraińców, w okresie trwających walk pozycyjnych załoga pojazdu stanowiła rezerwę bojową V odcinka, jedynie incydentalnie biorąc udział w akcji^[6]. Na koniec zmagań, 22 listopada tank został skierowany na rogatkę Łyczakowską celem zabezpieczenia, po czym na plac Krakowski, gdzie zastał go zwycięski koniec obrony Lwowa^[7]

Dalsze losy pojazdu nie zostały ustalone, prawdopodobnie wraz z drugim pojazdem (Kresowiec) wszedł w skład oddziału znanego jako Związek Aut Pancernych^[1].

Rekonstrukcja

Współczesna rekonstrukcja Tanku Piłsudskiego

W 2018 odtworzenia pojazdu podjęła się Fundacja Kolejowe Przysposobienie Wojskowe. Z powodu braku dokumentacji, wymiary zostały obliczone według widocznej na jednym ze zdjęć lwowskiej kamienicy, która przetrwała do czasów współczesnych, służąc za skalę.

Pancerz właściwy wykonano z kilkumilimetrowej blachy, jako siatkę zabezpieczającą pojazd od spodu wykorzystano tzw. "siatkę Ledóchowskiego".

Replika pojazdu zaprezentowana została pierwszy raz publicznie na obchodach stulecia odzyskania niepodległości, 11 listopada 2018 roku.^[8]