Tochtamysz

Tochtamysz
Tochtamysz pod murami Moskwy
chan Złotej Ordy
Okres	od 1380 do 1395
Poprzednik	Urus
Następca	Temür Kutług
Dane biograficzne
Data śmierci	1406

Dzieci	Dżalal ad-Din, Dżanike

Tochtamysz należał do rodu Borjiginów, wywodzących się od Czyngis-chana. Większość młodości spędził walcząc z kuzynem ojca, Urus-chanem i jego synami. Nie mogąc ich pokonać, Tochtamysz zwrócił się o pomoc do turecko-mongolskiego władcy Timura Chromego, z którego pomocą udało mu się pokonać wrogów i przejąć władzę. Tochtamysz doszedł do władzy w burzliwym okresie w Złotej Ordzie, która została poważnie osłabiona po długim okresie podziałów i wewnętrznych konfliktów. Z uciekiniera Tochtamysz stał się potężnym monarchą, szybko umacniając swoją władzę w obu częściach Złotej Ordy. Od 1377 chan Białej Ordy, w 1380 obalił Mamaja (dzięki pomocy Timura) i objął zwierzchnictwo nad Złotą Ordą. Wkrótce podjął kampanię przeciwko księstwom ruskim, które zaczęły się usamodzielniać.

26 sierpnia 1382 zdobył i spalił po trzydniowym oblężeniu Moskwę. Spalił też w tej samej wyprawie Włodzimierz, Perejasław Zaleski, Możajsk, Dmitrów, Borowsk, Zwienigorod, Juriew i Kołomnę. Tym samym, zmusił książęta ruskie do ponownego uznania zwierzchnictwa Złotej Ordy i płacenia daniny.

W 1385 postanowił odzyskać Azerbejdżan, który należał do Złotej Ordy za chana Dżanibeka w latach 1342–1357. W 1386 zdobył i zniszczył miasto Tebriz, jednak w 1387 został rozbity przez Timura w Dagestanie. Podjął kolejną wyprawę i znów został rozbity przez Timura w 1391 w bitwie nad Wołgą koło Kundurczy. W starciu z Timurem w 1395 poniósł kolejną klęskę i musiał zbiec na Litwę. Nowym władcą został mianowany przez Timura Temür Kutług. W 1399 przy pomocy wielkiego księcia Witolda i Krzyżaków Tochtamysz usiłował odzyskać władzę nad Złotą Ordą, poniósł jednak klęskę w bitwie nad Worsklą, po której nie odzyskał znaczenia. Zginął na Syberii z ręki chana Szadi Bega.

Elitom Tochtamysza, które – w związku z klęską władcy – zmuszone zostały do ucieczki, książę Witold nadał ziemie; od nich wywodzą się Lipkowie (Tatarzy litewscy).

Życiorys

Zobacz też

Wikiwand - on