Tolerancja (podstawy konstrukcji maszyn)

Tolerancja – wymagany stopień podobieństwa lub dopuszczalne różnice rzeczywistego (wytworzonego) obiektu w stosunku do jego idealnej formy konstrukcyjnej^[1].

Z jednej strony integralność urządzenia i jakość jego pracy wymaga zapewnienia odpowiednio wąskiej tolerancji (także i jakości powierzchni) niektórych (krytycznych) elementów. Z drugiej jednak strony, zbyt rygorystyczne wymagania, tam gdzie nie jest to istotne może znacznie podwyższyć koszty wytwarzania. Dla konstruktora określenia krytycznych elementów urządzenia i wymaganej dla nich tolerancji jest więc umiejętnością ważną^[2]. Aktualnie w zakresie tolerancji geometrycznych obowiązuje norma PN-EN ISO 1101:2017.^[3]

Podział

Wyróżnia się^[4]:

• tolerancję wymiaru
• tolerancje kształtu
  • prostoliniowość
  • płaskość
  • okrągłość
  • walcowość
  • profil linii
  • profil powierzchni
• tolerancje kierunku
  • równoległość
  • prostopadłość
  • nachylenie
  • profil linii
  • profil powierzchni
• tolerancje położenia
  • pozycja
  • współosiowość
  • współśrodkowość
  • symetria
  • profil linii
  • profil powierzchni
• tolerancje bicia
  • bicie obwodowe
  • bicie całkowite

Pokrewnymi do tolerancji geometrycznych są chropowatość powierzchni i falistość powierzchni, które określa jakość wykończenia powierzchni.