Ulica Zagórska w Tarnowskich Górach

Ulica Zagórska w Tarnowskich Górach – jedna z głównych arterii komunikacyjnych Tarnowskich Gór łącząca to miasto m.in. z Tworogiem i Lublińcem. Częściowo tworzy granicę między dzielnicami Śródmieście-Centrum i Opatowice. Przebiega przez Rybną oraz Strzybnicę. W całości jest częścią drogi krajowej nr 11 (drogi jednojezdniowej klasy GP na odcinku Tworóg – Bytom)^[1].

ulica Zagórska

Śródmieście-Centrum, Opatowice, Rybna, Strzybnica
Ulica Zagórska w Tarnowskich Górach‑Strzybnicy, widok w kierunku południowo‑wschodnim
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Tarnowskie Góry
Długość	5700 m
Przebieg
↑ ul. Opolska 0 m Obwodnica Tarnowskich Gór 11 170 m Rondo im. Błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki – kapelana "Solidarności": ← C.H. Kaufland, C.H. Tarnowskie Góry, Shell → C.H. Tesco, BP 700 m ul. Wiśniowa 1000 m Śląskie Centrum Hurtu „Gwarek” 1600 m Śląskie Centrum Hurtu „Gwarek” 1900 m ul. Juliana Tuwima 2500 m ul. Zwarta 2700 m ul. Artura Zawiszy 2800 m ul. Wiślana 2900 m ul. Dymarska 3100 m linia kolejowa nr 144 3200 m ul. Komuny Paryskiej 3600 m ul. ks. Prałata Edwarda Płonki 3700 m ul. Powstańców Warszawskich 4000 m ul. Lotników 4300 m ul. Kombatantów 4600 m ul. Włodzimierza Majakowskiego 4600 m ul. Proletariacka 4800 m ← ul. Sudecka → ul. 11 listopada 4900 m ul. Jagiellońska 5200 m ul. Pustki-Leśnictwo 5700 m ul. gen. Kazimierza Pułaskiego ↓ ul. Słowiańska 11 (Boruszowice, gmina Tworóg)
Położenie na mapie Tarnowskich Gór ulica Zagórska
Położenie na mapie Polski ulica Zagórska
Położenie na mapie województwa śląskiego ulica Zagórska
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego ulica Zagórska
50,469586°N 18,808047°E

Przebieg

Ulica Zagórska biegnie w kierunku północno-zachodnim od centrum miasta. Stanowi kontynuację ulicy Opolskiej i rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Obwodnicą. Krzyżuje się m.in. z ulicą Powstańców Warszawskich (główną ulicą dzielnicy Rybna; drogą powiatową nr 3239S łączącą Tarnowskie Góry z Miedarami w gminie Zbrosławice^[2]) oraz ulicą Księdza Prałata Edwarda Płonki (dawniej Metalowców^[3]; drogą powiatową nr 3285S prowadzącą w kierunku dzielnicy Pniowiec^[2]). Kończy się na granicy administracyjnej miasta Tarnowskie Góry z gminą Tworóg. Kontynuacją ulicy Zagórskiej na jej terenie jest ulica Słowiańska^[4]. Równolegle wzdłuż ulicy przebiega linia kolejowa nr 144.

Historia

Urząd Hutniczy oraz willa przy obecnej ulicy Zagórskiej. Pocztówka z lat 1910–1930

Droga biegnąca w kierunku północno-zachodnim łącząca Tarnowskie Góry z Piaseczną oraz kuźnicami nad rzeką Stołą istnieć musiała już w XVI wieku^[5], zaś w 1736 roku pojawia się ona po raz pierwszy na mapie księstwa opolskiego autorstwa Iohannesa Wolfganga Wielanda^[6]. Obecna ulica Zagórska została oddana do użytku w 1847 roku po czterech latach budowy szosy z Tarnowskich Gór przez Tworóg do Lublińca i dalej do Opola^[7][8]. Dziesięć lat później równolegle do niej wybudowano jedną z najstarszych linii kolejowych na Górnym Śląsku, będącą część Kolei Prawego Brzegu Odry – obecną linię kolejową nr 144 Tarnowskie Góry–Opole Główne^[7].

Do 1925 roku oraz w latach 1939–1945 ulica nosiła niemiecką nazwę Hauptstrasse (pol. 'ul. Główna'); w latach 1945–1975 ul. Tarnogórska^[9].

Zabytki

Zabytkowy kolejowy budynek mieszkalny przy ul. Zagórskiej 86

Najstarszym zachowanym budynkiem zlokalizowanym przy ulicy Zagórskiej jest oddany do użytku w 1868 roku budynek stacji kolejowej Strzybnica przy dawnym placu XXV-lecia PRL (włączonym 25 lipca 2017 w przebieg ulicy Zagórskiej^[10]). Figuruje on w Gminnej Ewidencji Zabytków miasta Tarnowskie Góry, podobnie jak^[11]:

• budynek z ok. 1915 roku będący dawniej siedzibą urzędu gminy, gromady, a do 1973 roku miasta Strzybnica, współcześnie mieszczący przedszkole,
• kolejowy budynek mieszkalny z ok. 1900 roku znajdujący się obok dworca, przy ul. Zagórskiej 86,
• budynek mieszkalno-usługowy z ok. 1900 roku przy ul. Zagórskiej 90,
• dawna hala fabryczna oraz wieża ciśnień pochodzące z ok. 1910 roku – okresu rozbudowy Huty Fryderyk; obecnie na terenie Zakładów Mechanicznych „Zamet”,

a także cztery krzyże przydrożne z XIX, XX i początku XXI wieku (ze starszymi figurami) oraz dwie kapliczki maryjne: w ogrodzeniu przy bramie wjazdowej do budynku przy ul. Zagórskiej 80 oraz przy skrzyżowaniu ulicy Zagórskiej z ulicą Sudecką (kapliczka maryjna z 1. połowy XX wieku)^[11].

Dodatkowo przy ulicy Zagórskiej 81 znajdowała się wybudowana w 1880 roku willa, w której mieścił się Urząd Hutniczy przy Hucie Fryderyk. W latach 20. XX wieku urzędował w niej administrator polsko-francuskiej spółki Tarnoferme zarządzającej hutą. Budynek został zbombardowany w czasie II wojny światowej, odbudowany (w zmienionej formie) w latach 50. XX wieku. Obecnie pełni funkcje mieszkalne^[12][13].

Inne obiekty

Teren dawnego FAZOS-u oraz wysypiska śmieci przy ul. Zagórskiej (2020)

Przy ulicy Zagórskiej znajdują się również:

• pasaż Centrum Handlowe Tarnowskie Góry, w którego obrębie znajdują się m.in. Apteka Lekosfera^[14], CCC, Deichmann, Empik, RTV Euro AGD, Pepco, Rossmann, Takko Fashion oraz KiK – ul. Zagórska 189^[15],
• minipark handlowy grupy Saller (dawniej supermarket Minimal należący do koncernu Rewe-Zentral AG) obejmujący Jysk, Media Expert oraz Sportisimo – ul. Zagórska 224^[16],
• hipermarkety Tesco (ul. Zagórska 220^[17]) oraz Kaufland (ul. Zagórska 187^[18]) wraz z pasażami handlowymi,
• restauracja KFC – ul. Zagórska 220^[19],
• stacje benzynowe: BP (ul. Zagórska 222^[20]), Shell (ul. Zagórska 187^[21]),
• Śląskie Centrum Hurtu Gwarek (dawniej zakłady mięsne) – ul. Zagórska 159^[22],
• Wieczorek Sp. z o.o. Autoryzowany dealer Renault, Dacia – ul. Zagórska 141^[23],
• zakłady przemysłowe na terenie dawnej Huty Fryderyk: Zamet Budowa Maszyn S.A., Montan Stal Sp. z.o.o. – ul. Zagórska 83,
• budynek dawnej dyskoteki – ul. Zagórska 80.

Ponadto do 2014 roku przy ulicy Zagórskiej 167 działała Fabryka Zmechanizowanych Obudów Ścianowych „FAZOS” S.A. wchodząca w skład grupy Famur^[24][25]. Za zabudowaniami tej fabryki w latach 1963–1990 istniało wysypisko odpadów komunalnych. Obecnie hale zajmuje Chemet S.A.^[26][27].

Komunikacja

Budynek dworca PKP Strzybnica na pocztówce z 1916 roku

Według stanu z grudnia 2022 roku ulicą Zagórską kursują autobusy organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego, obsługujące następujące linie^[28]:

• 3 (Osada Jana Pawilon – Stare Tarnowice GCR),
• 78 (Tarnowskie Góry Dworzec – Miedary Posesja 17),
• 129 (Tarnowskie Góry Dworzec – Krupski Młyn Słoneczna),
• 143 (Tarnowskie Góry Dworzec – Nowa Wieś Pętla),
• 180 (Tarnowskie Góry Dworzec – Wielowieś Centrum Przesiadkowe),
• 670 (Tarnowskie Góry Dworzec – Pniowiec Pętla),
• 736 (Pniowiec Pętla – Miedary Tarnogórska),
• 780 (Szarlej Kaufland – Stare Tarnowice GCR).

Przy ulicy zlokalizowane są przystanki autobusowe Tarnowskie Góry Kaufland, Strzybnica Chemet, Strzybnica Zawiszy, Strzybnica Park Hutnika i Strzybnica Zametowska oraz przystanki na żądanie Strzybnica Ogrodnictwo i Strzybnica Osiedle^[28].

W pobliżu skrzyżowania ul. Zagórskiej z ul. Powstańców Warszawskich znajduje się stacja kolejowa Tarnowskie Góry Strzybnica, na której ruch pasażerski został zawieszony w grudniu 2011 roku wraz z wejściem w życie nowego rozkładu jazdy likwidującego cztery pary pociągów relacji Tarnowskie Góry – Opole Główne. Powodem było wycofanie się województwa śląskiego z organizacji przewozów na tej linii spowodowane niską frekwencją w pociągach^[29].

Mieszkalnictwo

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Zagórskiej zameldowane na pobyt stały były 733 osoby^[30].