Umowa o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu

Umowa o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu (AfCFTA) – porozumienie zawarte pomiędzy 54 z 55 krajów Unii Afrykańskiej, mające na celu utworzenie panafrykańskiego wspólnego rynku, a następnie strefy swobodnego przepływu osób i unii walutowej. 21 marca 2018 na szczycie w Kigali w Rwandzie umowę sygnowały 44 państwa; kolejnych 10 dołączyło w ciągu tego samego i następnego roku. Poza jej obrębem pozostaje Erytrea^[1][2][3][4].

Afrykańska Kontynentalna Strefa Wolnego Handlu

African Continental Free Trade Agreement
Zone de libre-échange continentale
Acordo de Livre Comércio Continental Africano

Mapa AfCFTA (na 21 lutego 2023)      Strony ratyfikujące      Sygnatorzy z marca 2018      Sygnatorzy z lipca 2018
Członkowie	52 Algieria Angola Botswana Burkina Faso Burundi Czad Demokratyczna Republika Konga Dżibuti Egipt Eswatini Etiopia Gabon Gambia Ghana Gwinea Gwinea Bissau Gwinea Równikowa Kamerun Kenia Komory Kongo Lesotho Liberia Libia Madagaskar Malawi Mali Maroko Mauretania Mauritius Mozambik Namibia Niger Południowa Afryka Republika Środkowoafrykańska Republika Zielonego Przylądka Rwanda Reunion Sahara Zachodnia Senegal Seszele Sierra Leone Somalia Sudan Sudan Południowy Tanzania Togo Tunezja Uganda Wybrzeże Kości Słoniowej Wyspy Świętego Tomasza i Książęca Zambia Zimbabwe
Strona internetowa

Na kwiecień 2019 umowa miała nabrać mocy po 30 dniach od momentu dostarczenia ratyfikacji do UA przez co najmniej 22 kraje – ten próg osiągnięto 29 kwietnia 2019^[5]. W momencie wejścia w życie strefa ma objąć 1,2 miliarda ludzi i gospodarki o $2,5 biliarda łącznego PKB^[1]. Część krajów podpisała także towarzyszący protokół o swobodnym przepływie osób (32 państwa na lipiec 2018)^[6][7].

Porozumienie ma zunifikować, rozszerzyć i pogłębić istniejące wcześniej organizacje: wspólny rynek Afryki Wschodniej i Południowej (COMESA), Wspólnotę Wschodnioafrykańską (EAC), Wspólnotę Rozwoju Afryki Południowej (SADC), i Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)^[8].

Porozumienie weszło w życie 1 stycznia 2021 roku.^[9] Jest promowane jako "największa strefa wolnego handlu na świecie"^[10].

Historia

Skala handlu międzynarodowego w Afryce jest uznawana za relatywnie ograniczoną, stanowiąc tylko ok. 10-16% aktywności gospodarczej na tym kontynencie – dla porównania, w Azji Południowo-Wschodniej jest to 25-51% (zależnie od definicji)^[11][12].

Projekt umowy ogłoszono na 18 sesji Zgromadzenia Unii Afrykańskiej w 2012. Negocjacje uruchomiono w czerwcu 2015 z udziałem COMESA, EAC i SADC w Johannesburgu, i kontynuowano w trakcie sesji negocjacyjnych w Addis Abebie w 2016^[13][14][8]. Zgodnie z wstępnym projektem, porozumienie ma znieść cła na 90% dóbr i usług z wejściem w życie, a na pozostałe 10% po upłynięciu okresu przejściowego^[15].

Reprezentanci części państw, w szczególności Nigerii, wyrażali w trakcie negocjacji obawy o spadek wpływ z ceł i trudność prowadzenia samodzielnej polityki gospodarczej we wspólnym bloku handlowym^[16]. Na kwiecień 2019, Nigeria pozostaje największą gospodarką afrykańską, która nie sygnowała umowy. Według komentarzy m.in. PCSA i AfricaNews, rząd tego państwa mógł ulec lobbingowi lokalnego biznesu i związków zawodowych^[3][17]. Oszacowania UNCTAD sugerują, że liberalizacja celna pozbawi władze krajów ok. $4,1 mld wpływów z ceł, ale przyniesie obywatelom ponad $16 mld wzrostu gospodarczego^[15].