Uncja

Uncja (skrót: oz, od starego włoskiego słowa onza, teraz wymawianego oncia; symbol aptekarski: ℥) – pozaukładowa jednostka masy bądź objętości płynów, stosowana m.in. jako jednostka wagi metali szlachetnych, w szerszym zakresie w krajach anglosaskich. Wielkość uncji może być różna w zależności od systemu wagowego.

Etymologia

Uncja pochodzi z łacińskiego słowa uncia, jednostka określająca wagę jednej dwunastej (1/12) libry. Współcześnie uncja trojańska jest dwunastą częścią funta trojańskiego, a uncja międzynarodowa – szesnastą częścią funta międzynarodowego.

Także angielska nazwa cala – inch – ma podobny źródłosłów.

Definicja

Historycznie w różnych częściach świata, w różnym czasie i do różnych zastosowań, uncja odnosiło się do zbliżonych względem siebie, jednak różnych jednostek wagi.

Zestawienie jednostek uncji

Wariant uncji	Odpowiednik w gramach (g)	odpowiednik w granach (gr)
uncja międzynarodowa (avoirdupois)	28,34952981	437,5
uncja trojańska (jubilerska lub aptekarska)	31,1034768	480
uncja rzymska	27,288	421,118
uncja Marii Teresy	28,0668	433,137
holenderska uncja metryczna	100	1543,236
chińska uncja metryczna	50	771,618

Uwaga: wartości w granach zostały zaokrąglone do jednej tysięcznej.

W jubilerstwie i w handlu metalami szlachetnymi stosuje się uncję trojańską (jubilerską). Nazwa trojańska pochodzi od miasta Troyes w północno-wschodniej Francji, w średniowieczu ważnego ośrodka handlowego. Zbliżona jest uncja aptekarska.

Także spotkać można odniesienie do uncji jako jednostki objętości:

• 1 uncja objętości (fl oz) = 1/160 imperialnego galona = 28,41 cm³
• 1 amerykańska uncja objętości = 1/128 amerykańskiego galona = 29,57 cm³.

Zobacz też

Zobacz hasło uncja w Wikisłowniku

• miary rzymskie
• pozaukładowe jednostki miary

Encyklopedie internetowe (jednostka miary masy):

• Britannica: science/uncia-unit-of-weight, science/ounce
• SNL: unse, ounce
• DSDE: unse