Upałty (wyspa)

Upałty (niem. Upalten^[1]) – wyspa na jeziorze Mamry. Powierzchnia wyspy wynosi 67 ha. Największa wyspa na Mamrach i w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich.

Upałty

Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Akwen	Mamry
Powierzchnia	0,67 km²
Położenie na mapie gminy Węgorzewo Upałty
Położenie na mapie Polski Upałty
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Upałty
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego Upałty
54°10′26″N 21°40′19″E

Upałty od zachodu

Brzegi wyspy są porośnięte trzciną. Część południowa jest miejscem odpoczynku i wylęgu ptactwa wodnego oraz wielu gatunków ptaków śpiewających. Drzewostan tworzą przede wszystkim drzewa liściaste: dąb, lipa, wiąz, grab, wierzba i leszczyna, w poszyciu dominuje czarny bez.

Wyspa była w posiadaniu rodziny Lehndorffów od połowy XVI do połowy XX w. Lehndorffowie swoją główną siedzibę mieli w Sztynorcie.

Max Toeppen pisał: „Georg Andreas Helwing sławił w 1717 roku polowanie na łosie na wyspie Upałty. Fale jeziora ułatwiały zwierzętom przepływanie na tę wyspę.” Toeppen pisał w innym miejscu, że w XIX w. na wyspie były altany i zagospodarowany park. Na południe od Upałt w odległości 1500 kroków (po lodzie) na małej wysepce hrabia Ernest von Lehndorff pobudował dla upamiętnienia hrabiego Henckla von Donnersmarcka w 1793 piramidę wysokości 40 stóp. Po latach piramida została rozmyta przez fale.

Nagrobek Augusta Quednaua

Blisko zachodniego brzegu wyspy pozostał samotny nagrobek Augusta Quednaua, geografa, nauczyciela z Pniewa.

Przed 1939 rokiem na wyspie była elegancka restauracja, leśniczówka i domki letniskowe. Wszystko to wraz z alejkami i kamiennym molem zlokalizowane było po północnej stronie wyspy. Południowa połowa wyspy była rezerwatem. W przewodniku po Mazurach (według informacji zebranych w 1913) Mieczysław Orłowicz pisał: „Pniewo (Stobben), skąd łodzią przeprawić się można na wyspę Upałty”. W latach 1941–1944 na wyspie stacjonował pododdział ochrony kwatery (OKH) w Mamerkach. W tym czasie wyspa połączona była z lądem mostem drewnianym (most został spalony w 1945). Od mostu był dojazd do drogi między Pniewem a Mamerkami. Na wyspie znajdują się pozostałości betonowych umocnień z tego okresu, po innych budowlach pozostały tylko fundamenty.

Wyspa należy do rezerwatu przyrody „Wyspy na jeziorze Mamry i Kisajno”, informują o tym tablice umieszczone na jej brzegach. Są na niej stanowiska lęgowe rzadkich gatunków ptaków, w tym orła bielika.