Wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego

Wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego – zwierzchnicy Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie.

Herb wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego

Bractwo szpitalne (1190–1198)

W tym czasie nie było tytułu wielkiego mistrza, zwierzchnikami zgromadzenia byli przełożeni bractwa szpitalnego używający tytułu: meister, prior lub praeceptor.

Akka (1190–1209)

• 1190 – Sibrand
• 1192–1193 – Gerhard
• 1193–1194 – Heinrich
• 1195 – Ulrich
• 1196 – Heinrich^[a]

Zakon rycerski (1198–1929)

Akka (1190–1229)

• 1198–1208 – Heinrich Walpot von Bassenheim
• 1208–1209 – Otto von Kerpen
• 1209–1209 – Heinrich II von Tunna (Bart)

Montfort (1229–1271)

Hermann von Salza

• 1209–1239 – Hermann von Salza
• 1239–1240 – Konrad von Thüringen
• 1240–1244 – Gerhard von Malberg
• 1244–1249 – Heinrich von Hohenlohe
• 1250–1252 – Günter von Wüllersleben
• 1252–1256 – Poppo von Osterna
  • 1253–1256 (?) – Wilhelm von Urenbach^[b]
• 1256–1273 – Anno von Sangershausen

Akka (1271–1291)

Siegfried von Feuchtwangen

• 1273–1282 – Hartmann von Heldrungen
• 1283–1290 – Burkhard von Schwanden
• 1291–1296 – Konrad von Feuchtwangen

Wenecja (1291–1309)

• 1297–1302 – Gottfried von Hohenlohe
• 1302–1311 – Siegfried von Feuchtwangen

Malbork (1309–1457)

Winrich von Kniprode

• 1311–1324 – Karl Bessart von Trier
• 1324–1330 – Werner von Orseln
• 1331–1335 – Luther von Braunschweig
• 1335–1341 – Dietrich von Altenburg
• 1342–1345 – Ludolf König von Wattzau
• 1345–1351 – Heinrich Dusemer von Arfberg
• 1351–1382 – Winrich von Kniprode
• 1382–1390 – Konrad Zöllner von Rotenstein
• 1391–1393 – Konrad von Wallenrode
• 1393–1407 – Konrad von Jungingen
• 1407–1410 – Ulrich von Jungingen
• 1410–1413 – Heinrich von Plauen
• 1414–1422 – Michael Küchmeister von Sternberg
• 1422–1441 – Paul Bellitzer von Russdorff
• 1441–1449 – Konrad von Erlichshausen
• 1450–1467 – Ludwig von Erlichshausen

Królewiec (1457–1525)

Albrecht Hohenzollern-Ansbach

• 1467–1470 – Henryk Reuss von Plauen
• 1470–1477 – Henryk Reffle von Richtenberg
• 1477–1489 – Martin Truchsess von Wetzhausen
• 1489–1497 – Jan von Tieffen
• 1498–1510 – Fryderyk Wettyn
• 1511–1525 – Albrecht Hohenzollern-Ansbach

Mergentheim (1525–1809)

Karol Lotaryński

Karol Ludwik Habsburg

Od 1525 roku zwierzchnicy zakonu urodzeni w rodach nieszlacheckich lub rycerskich nosili tytuł administratora urzędu wielkiego mistrza, a książęta z rodów panujących tytuł wielkiego mistrza.

• 1526–1543 – Walter von Cronberg^[c]
  • 1526–1529 – Wolter von Plettenberg^[d]
• 1543–1566 – Wolfgang Schutzbar (Milchling)
• 1566–1572 – Georg Hundt von Weckheim
• 1572–1590 – Henryk von Bobenhausen
• 1590–1618 – Maksymilian III Habsburg
• 1618–1624 – Karol I Habsburg
• 1625–1627 – Jan Eustachy von Westernach
• 1627–1641 – Jan Kasper von Stadion
• 1641–1662 – Leopold Wilhelm Habsburg
• 1662–1664 – Karol Józef Habsburg^[e]
• 1664–1684 – Jan Kasper von Ampringen
• 1684–1694 – Ludwik Antoni Pfalz-Neuburg
• 1694–1732 – Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg
• 1732–1761 – Klemens August Wittelsbach
• 1761–1780 – Karol Lothringen (Vaudémont)
• 1780–1801 – Maksymilian Franciszek Habsburg-Lothringen
• 1801–1804 – Karol Habsburg-Lothringen
• 1804–1835 – Antoni Wiktor Habsburg-Lothringen

Wiedeń (1809–1929)

• 1835–1863 – Maksymilian Habsburg-d’Este
• 1863–1894 – Wilhelm Franciszek Karol Habsburg-Lothringen
• 1894–1923 – Eugeniusz Ferdynand Habsburg-Lothringen

Zakon klerycki (od 1929)

Frank Bayard

W 1929 roku zakon zrezygnował z charakteru rycerskiego. Stał się zakonem kleryckim. Zwierzchnik zgromadzenia tytuł wielkiego mistrza nosi tylko zwyczajowo, a formalnie ma kościelną godność opata.

Wiedeń

• 1923–1933 – Norbert Klein
• 1933–1936 – Paul Heider
• 1936–1948 – Robert Schälzky
• 1948–1970 – Marian Tumler
• 1970–1988 – Ildefons Pauler
• 1988–2000 – Arnold Othmar Wieland
• 2000–2018 – Bruno Platter
• od 2018 – Frank Bayard

Zobacz też

• Mistrzowie krajowi Prus

Uwagi

1. Utożsamiany z Heinrichem I Walpot von Bassenheim.
2. Uważany w niektórych źródłach za uzurpatora, wybrany w opozycji do Poppo von Osterna, rezydował w Wenecji.
3. Mistrz krajowy Niemiec, samozwańczy administrator urzędu wielkiego mistrza w latach 1526–1529, od 1529 administrator urzędu wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego.
4. Mistrz krajowy Inflant, samozwańczy administrator urzędu wielkiego mistrza, w latach 1526–1529 w opozycji do Waltera von Cronberga, od 1529 suwerenny mistrz zakonu inflanckiego.
5. Koadiutor, w jego imieniu władze sprawowało Dyrektorium.

Bibliografia

• PawełP. Pizuński PawełP., Poczet wielkich mistrzów krzyżackich 1198–2000, wyd. 3 popr. i uzup., Gdańsk: [s.n.], 2003, ISBN 83-909057-7-9, OCLC 749170928. Brak numerów stron w książce
• StevenS. Runciman StevenS., Dzieje wypraw krzyżowych, JerzyJ. Schwakopf (tłum.), BenedyktB. Zientara, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, ISBN 83-06-02542-3, OCLC 830086763. Brak numerów stron w książce
• Stanisław Franciszek Zajączkowski, Dzieje Zakonu Krzyżackiego, Łódź 1946.

Zobacz multimedia związane z tematem: Wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego

Linki zewnętrzne

• Deutscher Orden (de)
• Muzeum Zamkowe w Malborku