Wojska Obrony Terytorialnej

Wojska Obrony Terytorialnej (WOT, znani też jako Terytorialsi^[3][4][5]) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej i Wojsk Specjalnych.

Wojska Obrony Terytorialnej

Orzeł Wojsk Obrony Terytorialnej
Państwo	Polska
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa skrócona	WOT
Data utworzenia	1 stycznia 2017
Proporzec
Motto	„Zawsze gotowi, zawsze blisko”[1]
Liczebność	35 957 (kwiecień 2023)[2]
Najwyższe dowództwa
Cywilne	Minister Obrony Narodowej
Wojskowe	Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej

Zobacz kolekcję cytatów Wojska Obrony Terytorialnej w Wikicytatach

Pierwotna siedziba Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej przy ul. Dymińskiej 13 w Cytadeli Warszawskiej

Żołnierze WOT podczas przysięgi wojskowej w Białymstoku

Żołnierze WOT podczas przysięgi wojskowej, wyposażeni w karabinki Grot

Żołnierze WOT podczas ćwiczeń z PPK Javelin

Formowanie i zmiany organizacyjne

Początek tworzenia systemu obrony terytorialnej w Polsce w obecnej formie rozpoczął się 30 grudnia 2015 od powołania przez ówczesnego ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza pełnomocnika ds. Utworzenia Obrony Terytorialnej, którym został Grzegorz Kwaśniak^[6]. Następnym etapem było podpisanie przez Ministra Obrony Narodowej Koncepcji utworzenia obrony terytorialnej, które odbyło się dnia 25 kwietnia 2016 w Liceum Ogólnokształcącym im. Waldemara Milewicza w Warszawie^[7].

WOT zostały utworzone 1 stycznia 2017 na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw^[8], która została podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę 20 grudnia 2016^[9]. Od 23 kwietnia 2022 działalność WOT reguluje ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, która w momencie wejścia w życie zastąpiła ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej^[10].

29 marca 2017 Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej osiągnęło zdolność do działania oraz formalnie przejęło dowództwo nad trzema pierwszymi brygadami WOT zlokalizowanymi w Białymstoku, Lublinie oraz Rzeszowie^[11]. 21 maja 2017 w Białymstoku, Lublinie oraz Rzeszowie odbyły się pierwsze w historii WOT przysięgi wojskowe^[12].

Na stworzenie Wojsk Obrony Terytorialnej w 2017 przeznaczono 1 096 908 000 zł^[13]. Plany formowania WOT z 2016 zakładały, że liczba żołnierzy obrony terytorialnej ma docelowo osiągnąć 53 tysiące. Względy finansowe spowodowały weryfikację tej liczby, jeszcze w październiku 2018 MON planował na 2019 liczebność WOT na poziomie 31,6 tys. żołnierzy, w tym 27 tys. żołnierzy niezawodowych^[14]. Proces budowy formacji pozwolił określić możliwości szkoleniowe WOT na ok. 10 tys. nowych żołnierzy rocznie^[15]. Na koniec 2017 liczba żołnierzy wynosiła ponad 7600^[13]. W grudniu 2019 roku przekroczono stan 24 tys.^[16] a na koniec 2021 32 tys.^[17]

Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej przejęło i kultywuje dziedzictwo tradycji Komendy Głównej Armii Krajowej (1942–1945)^[18]. Święto Wojsk Obrony Terytorialnej obchodzone jest 27 września^[19]. 1 marca 2024 prezydent Andrzej Duda wręczył sztandar wojskowy Dowództwu Wojsk Obrony Terytorialnej^[20].

• Insygnia Dowództwa WOT
• 
  Odznaka pamiątkowa
  – awers
  (od 2020)
• 
  Odznaka pamiątkowa
  – rewers
  (od 2020)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy
  (2018–19)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur polowy
  (2018–19)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy
  (od 2019)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur polowy
  (od 2019)

Zadania

Żołnierze WOT w Prudniku podczas powodzi w 2024

Wojska Obrony Terytorialnej przeznaczone są do:

• prowadzenia działań obronnych we współdziałaniu z wojskami operacyjnymi oraz wsparcia elementów układu pozamilitarnego;
• prowadzenia samodzielnych działań niekonwencjonalnych, przeciwdywersyjnych i przeciwdesantowych;
• udziału w zabezpieczeniu przyjęcia i rozwinięcia sojuszniczych sił wzmocnienia w nakazanych rejonach;
• realizacji przedsięwzięć z zakresu: zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych oraz likwidacji ich skutków, ochrony mienia, akcji poszukiwawczo-ratowniczych^[8];
• prowadzenie działań informacyjnych^[21].

Struktura organizacyjna (2017)

Stan na rok (2017–2020)

• Dowództwo i sztab – (Warszawa); (Zegrze)
  • Centrum Szkolenia Wojsk Obrony Terytorialnej im. kpt. Eugeniusza Konopackiego w Toruniu
  • 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej im. płk Władysława Liniarskiego ps „Mścisław” w Białymstoku^[22]
  • 2 Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej im. mjr Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” w Lublinie^[23]
  • 3 Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej im. płk Łukasza Cieplińskiego w Rzeszowie^[24]
  • 4 Warmińsko-Mazurska Brygada Obrony Terytorialnej im. kpt Gracjana Klaudiusza Fróga, ps. „Szczerbiec” w Olsztynie^[25]
  • 5 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej im. ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój” w Ciechanowie^[26]
  • 6 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Radomiu^[27]
  • 7 Pomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. kpt mar. Adama Dedio w Gdańsku^[28]
  • 8 Kujawsko-Pomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Elżbiety Zawackiej ps. „Zo” w Bydgoszczy^[29][30][31]
  • 9 Łódzka Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Stanisława Sojczyńskiego, ps. „Warszyc” w Łodzi^[32][28]
  • 10 Świętokrzyska Brygada Obrony Terytorialnej im. mjr Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego, ps. „Nurt” w Kielcach^[28]
  • 11 Małopolska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Leopolda Okulickiego, ps. „Niedźwiadek” w Krakowie
  • 12 Wielkopolska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Stanisława Taczaka w Poznaniu^[33]
  • 13 Śląska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk Tadeusza Puszczyńskiego ps. „Konrad Wawelberg” w Katowicach^[34]
  • 14 Zachodniopomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk. dypl. Stanisława Jerzego Sędziaka, ps. „Warta” w Szczecinie
  • 16 Dolnośląska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk. Ludwika Marszałka, ps. „Zbroja” we Wrocławiu^[35]

Stan na rok 2021

18 marca 2021 minister Mariusz Błaszczak podczas odprawy w Zegrzu podpisał decyzję, na mocy której do stanu istniejącego dodano trzy nowe brygady OT^[36]:

• Dowództwo i sztab – (Zegrze)
  • 18 Stołeczna Brygada Obrony Terytorialnej w Warszawie
  • 19 Nadbużańska Brygada Obrony Terytorialnej w Chełmie
  • 20 Przemyska Brygada Obrony Terytorialnej w Przemyślu

24 września 2022 minister Mariusz Błaszczak podpisał w Kolnie decyzję o powołaniu w ramach wojsk obrony terytorialnej Komponentu Obrony Pogranicza. Na początek będzie to dziesięć batalionów żołnierzy w czterech województwach na granicy wschodniej: podlaskim, warmińsko-mazurskim, lubelskim i podkarpackim^[37].

Uzbrojenie i sprzęt bojowy

Osobny artykuł: Lista uzbrojenia i sprzętu bojowego Wojsk Obrony Terytorialnej.

Żołnierze WOT

Dowódcy
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia służby
gen. broni Wiesław Kukuła	(01.01.2017 – 30.12.2022)[38][39]
cz.p.o. gen. bryg. Maciej Klisz	(01.01.2023 – 06.02.2023)[40]
gen. dyw. Maciej Klisz	(07.02.2023 – 10.10.2023)[41][42]
cz.p.o. gen. bryg. Krzysztof Stańczyk	(11.10.2023 – 02.05.2024)[43]
gen. bryg. Krzysztof Stańczyk	od 3 maja 2024[44]

Zobacz też

• Wojska obrony terytorialnej
• Terytorialna służba wojskowa
• Obrona Narodowa

Przypisy

1. PaulinaP. Glińska PaulinaP., MagdalenaM. Kowalska-Sendek MagdalenaM., WOT – misja, struktura, szkolenie [online], polska-zbrojna.pl, 21 maja 2017 [dostęp 2017-06-02] (pol.).
2. Otwarte Dane [online], gov.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
3. Jak krok po kroku zostać Terytorialsem [online] [dostęp 2023-09-05].
4. Zarobki w Wojskach Obrony Terytorialnej. Ile pieniędzy dostają Terytorialsi? [online], praca.gazetaprawna.pl, 16 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-04] (pol.).
5. LOS (oprac.), Żołnierze WOT dostaną podwyżki. Na takie zarobki mogą liczyć terytorialsi w 2023 r. [online], www.money.pl, 7 marca 2023 [dostęp 2023-09-04] (pol.).
6. BartłomiejB. Misiewicz BartłomiejB., Pełnomocnik MON ds. Obrony Terytorialnej Kraju [online], www.mon.gov.pl, 30 grudnia 2016 [dostęp 2017-05-02] (pol.).
7. Koncepcja obrony terytorialnej podpisana [online], www.mon.gov.pl, 25 kwietnia 2016 [dostęp 2017-05-02] (pol.).
8. Dz.U. z 2016 r. poz. 2138
9. Druk nr 966 [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2017-05-02] (pol.).
10. Dz.U. z 2022 r. poz. 655
11. PaulinaP. Glińska PaulinaP., Dowództwo WOT gotowe do działania [online], www.polska-zbrojna.pl, 29 marca 2017 [dostęp 2017-05-02].
12. Pierwsi żołnierze WOT złożyli przysięgę [online], www.mon.gov.pl [dostęp 2017-06-02] (pol.).
13. RafałR. Lesiecki RafałR., WOT po pierwszym roku: 7,6 tys. żołnierzy, wydane 1,1 mld złotych [online], defence24.pl, 9 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-12] (pol.).
14. Wojska Obrony Terytorialnej wyhamowują. onet.pl, 2018-12-03. [dostęp 2018-12-03].
15. Komunikat Dowództwa WOT na potrzeby portalu Defence24.pl z 26 lipca 2019 roku.
16. Komunikat Wojsk Obrony Terytorialnej, "Kolejne przysięgi żołnierzy WOT, formacja liczy już ponad 24 tys. żołnierzy" z dnia 9 grudnia 2019 roku. Dostęp [22-12-2019.]
17. Ulotki i plakaty | Teczka prasowa | Biuro prasowe Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej [online], media.terytorialsi.wp.mil.pl [dostęp 2022-02-10] (pol.).
18. Dziennik Urzędowy MON. 2017-06-29. [dostęp 2017-07-14]. (pol.).
19. Dz.Urz.MON 2018 poz. 110. 2018-08-14. [dostęp 2018-08-14]. (pol.).
20. Prezydent wręczył sztandar Dowództwu Wojsk Obrony Terytorialnej [online], dzieje.pl [dostęp 2024-03-01] (pol.).
21. Struktura i zadania [online], www.mon.gov.pl [dostęp 2017-01-20] (pol.).
22. Dz.U. MON 2017 ↓, poz. 45.
23. Dz.U. MON 2017 ↓, poz. 46.
24. Dz.U. MON 2017 ↓, poz. 47.
25. Dz.U. MON 2018 ↓, poz. 18.
26. Dz.U. MON 2018 ↓, poz. 19.
27. Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., 6 Mazowiecka Brygada OT przenosi się do Radomia [online], warszawa.tvp.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
28. WOT rozpoczyna trzeci etap budowy formacji [dostęp 2018-01-07]
29. Kontakt - Ministerstwo Obrony Narodowej - Portal gov.pl [online], Ministerstwo Obrony Narodowej [dostęp 2019-09-04] (pol.).
30. Wojewódzki Sztab Wojskowy w Bydgoszczy - Informacje Ogólne [online], wszwbydgoszcz.wp.mil.pl [dostęp 2019-09-04].
31. Terytorialsi - Wojska Obrony Terytorialnej w Twojej okolicy [online], terytorialsi.wp.mil.pl [dostęp 2019-09-04].
32. Dz.U. MON 2019 ↓, poz. 32.
33. Dz.Urz.MON 2019 poz. 12. 2019-01-24. [dostęp 2019-01-28]. (pol.).
34. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Obrony Narodowej [online], www.dz.urz.mon.gov.pl [dostęp 2019-02-27].
35. Decyzja Nr 120/MON z dnia 24 sierpnia 2020 r. w sprawie nadania imienia patrona 16. Dolnośląskiej Brygadzie Obrony Terytorialnej. dz.urz.mon.gov.pl, 25 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-31].
36. Nowe brygady i bataliony WOT [online], media.terytorialsi.wp.mil.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).
37. W wojskach obrony terytorialnej będzie Komponent Obrony Pogranicza
38. M.P. z 2017 r. poz. 233
39. M.P. z 2018 r. poz. 986
40. Gen. Kukuła już nie dowodzi WOT. Znamy następcę. defence24.pl, 2021-08-11. [dostęp 2023-01-05].
41. M.P. z 2023 r. poz. 368
42. M.P. z 2023 r. poz. 1106
43. Mariusz Błaszczak pisze o dalszych zmianach w armii. Pułkownik na czele WOT. rp.pl, 2023-10-11. [dostęp 2023-10-11].
44. M.P. z 2024 r. poz. 583

Bibliografia

• Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2017.
• Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2018.
• Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2138).
• Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona WOT
• Informacje o WOT na stronie MON