Wzgórza we Wrocławiu

Wzgórza we Wrocławiu obejmują wzniesienia znajdujące się w obszarze administracyjnym miasta Wrocław. Są to usypiska i pagórki o stosunkowo niewielkiej wyniosłości. Brak jest we Wrocławiu, który położony jest w obszarze Niziny Śląskiej (w szczególności Pradoliny Wrocławskiej (318.52) i mniejszym stopniu Równiny Wrocławskiej (318.532) i Równiny Oleśnickiej (318.56)^[a]), znaczących wzniesień czy wzgórz (najwyżej położonym, naturalnym punktem Wrocławia jest Kota 148 m n.p.m. w Lesie Mokrzańskim). Istnieją niewysokie wydmy pochodzenia eolicznego: w Lesie Osobowickim (127 m n.p.m.), w Lesie Rędzińskim – forma wałowa i owalna (112 m n.p.m., wybitność 2–3 m ponad teren).

Większość wrocławskich wzniesień to nasypy powstałe podczas odgruzowywania miasta po zniszczeniach wojennych^[b] lub wysypiska odpadów komunalnych bądź przemysłowych. Wśród wzniesień znajdują się także kopce poświęcone pamięci bądź stanowiące miejsce pochówku i uhonorowania określonych osób lub upamiętnienia określonych wydarzeń. Ich wybitność nie przekracza zwykle 15–20 m ponad otaczający teren, najwyższym takim wzniesieniem jest zrekultywowane składowisko odpadów komunalnych – Wzgórze Maślickie o wybitności 44 m.

Oprócz wyżej wspomnianych wzniesień występuje także wiele wyniosłości terenu stanowiących nasypy budowlane linii kolejowych, wałów przeciwpowodziowych i grobli^[c] oraz niewielkich górek parkowych i osiedlowych, czy też położonych na wydzielonych terenach przedszkoli i żłobków^[1][2][3].

Część z wrocławskich wzgórz oceniana jest jako cenna przyrodniczo i ekologicznie. Stanowią one siedliska rzadkich roślin i zwierząt. Stawiane są postulaty ochrony tych siedlisk, np. poprzez tworzenie na bazie danego wzgórza użytku ekologicznego (np. Wzgórze Gajowe)^[2][3]. Natomiast nie udało się jak dotąd zrealizować żadnego z planów dotyczących zagospodarowania wybranych wzgórz dla potrzeb budowy stoków narciarskich oraz ośrodków sportów zimowych. Takie plany wysuwane były oraz stworzono odpowiednie koncepcje między innymi wobec Wzgórza Gajowego^[4] i Wzgórza Kilimandżaro^[5].

Wzgórza we Wrocławiu

nazwa	rodzaj[i]	osiedle	wysokość bezwzględna	wybitność	uwagi	fotografia
Wzgórze Andersa[ii][1][6]	wysypisko	Huby	142 m n.p.m.	17 m
Wzgórze Bendera[7]	nasyp	Borek – Park Południowy	131 m n.p.m.	7 m	pawilon von Wallenberga
Cmentarz Żołnierzy Polskich[1][8]	nekropolia	Grabiszyn	137 m n.p.m.	15 m	pomnik
Wzgórze Gajowe[9][10]	wysypisko	Gaj	155,4 m n.p.m.	31,5 m
Wzgórze Gajowickie[iii][11]	wysypisko	Gajowice	138 m n.p.m.	18 m	tor saneczkowy
Góra Sienicka	naturalna wyniosłość	Strachocin	122 m n.p.m.	2,6 m
Wzgórze Kapliczne[3]	nasyp	Osobowice – Las Osobowicki	120 m n.p.m.	7 m	kaplica, grodzisko
Wzgórze Kilimandżaro[iv][12]	nasyp	Zalesie	134 m n.p.m.	17 m	tor motocrossowy, rowerowy
kota 141	naturalna wyniosłość	Mokra – Las Mokrzański	141 m n.p.m.		las
Mała Sobótka[v][1][13]	nasyp	Grabiszynek	135 m n.p.m.	12 m	tor saneczkowy
Wzgórze Mikołajskie[1][14]	wysypisko	Szczepin – Popowice		około 20 m	zlikwidowane w latach 2003–2007
Wzgórze Partyzantów[vi][1][15]	budowla	Stare Miasto	132 m n.p.m.	13 m	kluby, restauracje
Wzgórze Polskie[vii][1][16]	budowla	Stare Miasto	127 m n.p.m.	18 m	ruiny
Skórnik[viii][17]	nasyp	Partynice	129 m n.p.m.	6 m
Szaniec Pandurów	nasyp	Nowa Karczma	114 m n.p.m.
Szaniec Szwedzki[18]	nasyp[ix][1][3]	Osobowice – Las Osobowicki	126 m n.p.m.	13 m	las, tor saneczkowy, grodzisko
Wzgórze Słowiańskie[1][19]	nasyp	Nadodrze – Ołbin	125 m n.p.m.	8 m
Wzgórze przy ulicy Ziębickiej[20]	wysypisko	Tarnogaj	133 m n.p.m.	8,5 m
Wzgórze Maślickie[21]	wysypisko	Maślice Wielkie	157,4 m n.p.m.	44 m	zamknięte
Wzgórze przy ulicy Wilczej[3][22]		Wilczy Kąt	142 m n.p.m.	22 m
Górka Szczepińska		Szczepin	124 m n.p.m.	9 m	plac zabaw, boiska
Wzgórze przy ulicy Ceglanej[x][1][3][23]	wysypisko	Swojczyce	134 m n.p.m.	18 m	zamknięte
Wzgórze przy ulicy Jaracza[1]	nasyp	Ołbin	122 m n.p.m.	5 m
Józefinka		Opatowice	122 m n.p.m.	2 m
Sośnik[24]	wydma	Rędzin – Las Rędziński	118 m n.p.m.	6 m	las
Górka Wiatraczna[25]	wzniesienie morenowe	Grabiszyn	127 m n.p.m.	3 m	bloki mieszkalne
Rodzaj: nasyp – sztuczne usypisko z gruntu, którego niweleta znajduje się powyżej powierzchni terenu wysypisko – sztuczne usypisko z gruzu lub odpadów komunalnych ewentualnie poprzemysłowych naturalna wyniosłość – naturalna, istniejąca w terenie, nie utworzona w wyniku działalności człowieka budowla – nasyp oraz określona budowla inżynierska stanowiące całość techniczno–użytkową Wzgórze Andersa – wcześniejsza nazwa: Wzgórze Władysława Gomułki Wzgórze Gajowickie – mieszkańcy Wrocławia stosują też potoczną nazwę: Górka Pafawag; wcześniejsza nazwa: Hardenberghügel Wzgórze Kilimandżaro – wcześniejsza nazwa: Leerbeutelberg Mała Sobótka – mieszkańcy Wrocławia stosują też potoczne nazwy: Górka Miłości, Górka Skarbowców; poprzednia nazwa: Kinder Zobten Wzgórze Partyzantów – inne nazwy: Taschenbastion, Liebichs Höhe (wzgórze Liebicha), Wzgórze Miłości Bastion Ceglarski – inne nazwy: Holtei Höhe (Wzgórze Holteia), Wzgórze Polskie Skórnik – wcześniejsza nazwa: Riemannhöhe; inna nazwa: Górka Partynicka Szaniec Szwedzki to nasyp wykonany na istniejącym, naturalnym wzniesieniu terenu – wydmie pochodzenia eolicznego o kulminacji 127,57 m n.p.m. Składowisko odpadów Swojczyce – zajmuje obszar 9,3 ha; eksploatowane było w latach 1977–1996

Uwagi

1. w nawiasach podano numerację mezoregionów według J. Kondrackiego, 2001 r.
2. zabudowa śródmiejska została, podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 roku przez Armię Czerwoną, w zależności od rejonu, zniszczona w od 60 do 100%, cały Wrocław w około 70%, znaczna część cegieł z rozbiórki zniszczonych budynków została wywieziona na odbudowę stolicy – Warszawy; część pozostałego gruzu została zużyta na zasypanie piwnic zrujnowanych domów, część składowano na wysypiskach, które dziś stanowią wzgórza; zobacz też: Historia Wrocławia
3. wzdłuż biegu wrocławskich rzek w większości istnieją obwałowania, występują także groble rozdzielające ramiona i kanały oraz otaczające tereny zalewowe