XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również XIV Konkurs Chopinowski) – 14. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która odbyła się w dniach 4–22 października 2000 w Warszawie. Konkurs został zorganizowany przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina.

XIV Konkurs Chopinowski

XIV International Fryderyk Chopin Piano Competition

Pełna nazwa	XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
Termin	4–22 października 2000
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Obiekt	Filharmonia Narodowa
Organizator	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
Tematyka	muzyka poważna
Strona internetowa

Charakterystyka konkursu

Zwycięzca konkursu, Chińczyk Li Yundi

Wzięło w nim udział 94 pianistów z 25 krajów^[1]. Dyrektorem konkursu był Albert Grudziński, a dyrektorem-koordynatorem, Tomasz Stanicki. Honorowym gościem konkursu była królowa hiszpańska Sophia^[2].

Przesłuchania konkursowe zostały podzielone na trzy etapy, które odbyły się w dniach: 5–9 października (I etap), 11–14 października (II etap) i 15–16 października (III etap). Koncerty finałowe trwały od 18 do 19 października^[1]. Konkurs wygrał Chińczyk Li Yundi zdobywając nagrodę główną w postaci złotego medalu i kwoty w wysokości 25 000 $^[3]. W dniach 20–22 października odbyły się trzy końcowe koncerty laureatów^[2].

Kalendarium

Kalendarz konkursu[1][4]
Faza konkursu	Data
	4.10	5.10	6.10	7.10	8.10	9.10	10.10	11.10	12.10	13.10	14.10	15.10	16.10	17.10	18.10	19.10	20.10	21.10	22.10
Koncert inauguracyjny	19:30
I etap		10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00
II etap								10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00	10:00 17:00
III etap												10:00 17:00	10:00 17:00
Finał															18:00	18:00
Koncerty laureatów																	19:00	19:00	19:00

Uczestnicy

Zgodnie z regulaminem XIV edycji konkursu mogła do niego przystąpić osoba w wieku 17–28 lat^[5]. Należało do 1 marca 2000 m.in. oprócz zgłoszenia przesłać kasetę video z wyszczególnionymi w regulaminie i nagranymi przez kandydata utworami Fryderyka Chopina^[6]. Następnie powołana przez organizatora konkursu, komisja kwalifikacyjna dokonała wyboru najlepszych wykonawców, kwalifikując ich i zapraszając do udziału w konkursie^[7]. Komisja kwalifikacyjna wyłoniła 98 pianistów z 25 krajów^[8]. Ostatecznie po rezygnacji czworga pianistów, do przesłuchań konkursowych przystąpiło 94 z nich^[a]:

Uczestnicy I etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingrid Fliter 2. Laura Clare McDonald 3. Juri Blinow 4. Peter Petrow 5. Georgi Pironkow 6. Cai Chao-yin 7. Chen Cheng 8. Ju Jin 9. Yao Lan 10. Chen Sa 11. Yang Shahshan 12. Tan Xiaotang 13. Huang Yameng 14. Hou Ying Jun 15. Li Yundi 16. Liao Chiao-han 17. Hu Ching-yun 18. Judy Chuang (Wen-chi) 19. Yen Chun-chien 20. Yi Fan-chiang 21. Martin Kasík 22. Aissa Bah 23. Daria Fadeeva 24. Marylin Frascone 25. Etsuko Hirose 26. Maxence Pilchen 27. Nicolas Stavy 28. Nino Gurewicz 29. Marianna Prjevalskaya 30. Ka-Ling Colleen Lee 31. Kam Wing-Chong 32. Ran Dank Lp. Uczestnik Kraj 33. Daniel Vaiman 34. Nami Ejiri 35. Yoko Horie 36. Chihiro Ishioka 37. Takeshi Kakehashi 38. Hisako Kawamura 39. Tokiko Kobayakawa 40. Yurie Miura 41. Musica Miyazawa 42. Yuki Negishi 43. Rieko Nezu 44. Mitsue Niimi 45. Mako Okamoto 46. Chiho Sakamoto 47. Katsushige Satō 48. Mika Satō 49. Eri Yamabe 50. Hiroaki Yamaguchi 51. Yuko Yoshida 52. Miroslav Dacić 53. Vladimir Milošević 54. Justyna Maj 55. Ryo Yanagitani 56. Libby Yu 57. Kim Jeong-won 58. Yearim Lee 59. Lee Yong-kyu 60. Yoo Yung-wook 61. Andrej Jusow 62. Yorck Hardy Rittner 63. Michał Białk 64. Katarzyna Borek Lp. Uczestnik Kraj 65. Paweł Kubica 66. Piotr Machnik 67. Joanna Marcinkowska 68. Karol Roman Masternak 69. Małgorzata Sajna 70. Natalia Sawościanik 71. Radosław Sobczak 72. Julia Stetkiewicz 73. Daniel Wnukowski 74. Piotr Żukowski 75. Feodor Amirow 76. Walentina Igoszyna 77. Aleksandr Kobrin 78. Aleksej Komarow 79. Tatjana Larionowa 80. Lidia Reznikowa 81. Mihaela Ursuleasa 82. Ning An 83. Jun Asai 84. Brenda Huang 85. Hiroko Kunitake 86. Nagai Mami 87. Alina Chalikowa 88. Andrii Szeltonoh 89. Lola Astanowa 90. Giuseppe Albanese 91. Francesco Giorgetti 92. Federico Lovato 93. Alberto Nosè 94. Roberto Prosseda

Repertuar

Zgodnie z tradycją, w konkursie wykonywane były wyłącznie utwory Fryderyka Chopina. Regulamin stanowił, że uczestnicy mieli do wyboru określone utwory spośród dostępnych grup, grane z pamięci^[9].

Wykaz utworów[9]
Faza konkursu	Utwór
Etap I	Jeden z następujących nokturnów: Nokturn H-dur op. 9 nr 3; Nokturn G-dur op. 37 nr 2; Nokturn c-moll op. 48 nr 1; Nokturn fis-moll op. 48 nr 2; Nokturn Es-dur op. 55 nr 2; Nokturn H-dur op. 62 nr 1; Nokturn E-dur op. 62 nr 2.	Jedna z następujących etiud: Etiuda C-dur op. 10 nr 1; Etiuda cis-moll op. 10 nr 4; Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5; Etiuda F-dur op. 10 nr 8; Etiuda c-moll op. 10 nr 12; Etiuda a-moll op. 25 nr 11.	Jedna z następujących etiud: Etiuda a-moll op. 10 nr 2; Etiuda C-dur op. 10 nr 7; Etiuda As-dur op. 10 nr 10; Etiuda Es-dur op. 10 nr 11; Etiuda a-moll op. 25 nr 4; Etiuda e-moll op. 25 nr 5; Etiuda gis-moll op. 25 nr 6; Etiuda h-moll op. 25 nr 10.	Jeden z następujących utworów: Ballada g-moll op. 23 Ballada F-dur op. 38 Ballada As-dur op. 47 Ballada f-moll op. 52 Barkarola Fis-dur op. 60 Fantazja f-moll op. 49.
Etap II	Jeden z następujących polonezów: Andante spianato i Polonez Es-dur op. 22; Polonez fis-moll op. 44; Polonez As-dur op. 53; Polonez-Fantazja As-dur op. 61.	Jedno z następujących scherz: Scherzo h-moll op. 20; Scherzo b-moll op. 31; Scherzo cis-moll op. 39; Scherzo E-dur op. 54.	Jeden z następujących walców: Walc Es-dur op. 18; Walc As-dur op. 34 nr 1; Walc F-dur op. 34 nr 3; Walc As-dur op. 42; Walc As-dur op. 64 nr 3.	Jeden z następujących utworów: Impromptu Fis-dur op. 36; Impromptu Ges-dur op. 51; Rondo F-dur op. 5; Rondo Es-dur op. 16; co najmniej cztery kolejne preludia z op. 28, począwszy od nr 8; Preludium cis-moll op. 45; Berceuse Des-dur op. 57; Tarantela As-dur op. 43; Etiuda es-moll op. 10 nr 6; Etiuda cis-moll op. 25 nr 7.
Etap III	Pełny cykl mazurków spośród następujących opusów: 17; 24; 30; 33; 41; 50; 56; 59.		Jedna z następujących sonat: Sonata b-moll op. 35 lub Sonata h-moll op. 58.
Finał	Jeden z koncertów: Koncert fortepianowy e-moll op. 11 lub Koncert fortepianowy f-moll op. 21.

Fortepiany konkursowe

Pianiści uczestniczący w XIV Konkursie Chopinowskim mogli wybrać fortepian, na którym grali podczas konkursu, spośród czterech instrumentów następujących marek: Kawai, Steinway (nr końcowy 25), Steinway (nr końcowy 30) i Yamaha^[10]. 58 z 94 uczestników wybrało fortepiany marki Steinway^[10]. Kilka razy pianiści w trakcie konkursu zmieniali markę fortepianu (Piotr Machnik czy Feodor Amirow)^[10].

Jury

Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, w następującym składzie^[10][11]:

Skład jury
Lp.	Juror	Kraj	Funkcja
1.	Andrzej Jasiński	Polska	przewodniczący jury
2.	Piotr Paleczny	Polska	wiceprzewodniczący jury
3.	Bernard Ringeissen	Francja	wiceprzewodniczący jury
4.	Martha Argerich[b]	Argentyna	członek jury
5.	Edward Auer	Stany Zjednoczone	członek jury
6.	Paul Badura-Skoda	Austria	członek jury
7.	Arnoldo Cohen	Wielka Brytania	członek jury
8.	Sequeira Costa	Portugalia  Stany Zjednoczone	członek jury
9.	Halina Czerny-Stefańska	Polska	członek jury
10.	Ikuko Endō	Japonia	członek jury
11.	Kazimierz Gierżod	Polska	członek jury
12.	Lidia Grychtołówna	Polska	członek jury
13.	Adam Harasiewicz	Polska	członek jury
14.	Eugene Indjic	Stany Zjednoczone	członek jury
15.	Ivan Klánský	Czechy	członek jury
16.	Wiktor Mierżanow	Rosja	członek jury
17.	Germaine Mounier	Francja	członek jury
18.	Hiroko Nakamura	Japonia	członek jury
19.	Sergio Perticaroli	Włochy	członek jury
20.	Annerose Schmidt	Niemcy	członek jury
21.	Regina Smendzianka	Polska	członek jury
22.	Józef Stompel	Polska	członek jury
23.	Arie Vardi	Izrael	członek jury
24.	Jan Ekier	Polska	honorowy przewodniczący jury

Po zakończeniu konkursu przewodniczący jury Andrzej Jasiński w wypowiedzi dla dziennikarzy tak podsumował konkurs stwierdzając m.in.^[10]:

Chciałbym również podkreślić, że Yundi Li jest bardzo dojrzały jak na swój wiek, a co najważniejsze – czuje muzykę Chopina. Nie bywa w swych interpretacjach kontrowersyjny, gra pięknym dźwiękiem i ma przy tym fantazję, urok oraz perlistą technikę. Jest to tym bardziej ważne, że nie usłyszeliśmy podczas tegorocznego konkursu zbyt wielu wyróżniających się interpretacji prawdziwie chopinowskich, czego dowodem jest przede wszystkim nieprzyznanie nagrody za najlepsze wykonanie mazurków. Mówię to z pewnym smutkiem. Wystąpiło – i taka jest opinia jurorów – wielu pianistów, którzy grają finezyjnie, z fantazją, znakomicie technicznie, natomiast w owej technicznej ozdobności za mało było serca. Może to jest znak naszych czasów, kiedy dążenie do nowoczesności za wszelką cenę zagłusza w człowieku to, co romantyczne. A bez tego granie mazurków, czy w ogóle całego Chopina, jest bardzo trudne.

Andrzej Jasiński

System oceny występów pianistów

System kwalifikacji różnił się w sposób zasadniczy od regulaminów poprzednich konkursów. Ocena gry uczestników konkursu opierała się na dwóch systemach^[12].

• System A – polegał na postawieniu przy nazwisku z listy uczestników, deklaratywnej oceny "tak" lub "nie". Po każdym z trzech etapów system ten kwalifikował pianistę lub nie, do przejścia do kolejnego etapu. Był też podstawą przyznawania nagród specjalnych^[12].
• System B – polegał na punktacji pianisty: po I, II i III etapie w skali od 1 do 100, jako system wspomagający, a po finale w skali od 1 do 12 punktów, jako system stosowany przy przyznawaniu nagród regulaminowych^[12].

Po zakończeniu przesłuchań danego etapu i dokonaniu obliczeń jurorzy otrzymywali wyniki przesłuchań w formie wykazu liczb głosów "tak", uszeregowanych od liczby najwyższej do najniższej, jednakże bez średnich arytmetycznych ocen punktowych^[12]. Jury decydowało drogą jawnego głosowania, przy której pozycji zamknąć wykaz głosów "tak" kwalifikujących do przejścia do kolejnego etapu^[12]. W przypadku niemożności wyłonienia pełnej grupy kandydatów do kolejnych etapów systemem A, wykorzystywano system B, dopuszczając kolejnych najwyżej punktowanych uczestników^[12]. Liczbę dopuszczonych do kolejnych etapów określał regulamin konkursu^[12].

Przebieg konkursu

Koncert inauguracyjny

Konkurs rozpoczął się 4 października koncertem inauguracyjnym w warszawskiej Filharmonii Narodowej. Wystąpiła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Kazimierza Korda, skrzypek Konstanty Andrzej Kulka, którzy wykonali Koncert na orkiestrę – Witolda Lutosławskiego oraz Koncert skrzypcowy A-dur op. 8 – Mieczysława Karłowicza oraz solistka Elżbieta Szmytka (sopran), którzy wykonali III Symfonię Pieśń o nocy op. 27: na tenor, chór mieszany i orkiestrę do słów Dżaluladdina Rumiego – Karola Szymanowskiego^[13][14].

I etap

5 października 2000 rozpoczął się I etap konkursu. Pianiści występowali w kolejności ustalonej na podstawie losowania liter alfabetu (wylosowano literę „M”). Jako pierwszy w I etapie wystąpił Polak Piotr Machnik^[15]. Uczestnicy przez pięć kolejnych dni występowali kolejno w dwóch sesjach: porannej (rozpoczynającej się o godzinie 10:00) i popołudniowej (rozpoczynającej się o godzinie 17:00).

II etap

Do II etapu zostało dopuszczonych 38 pianistów (w tym 4 Polaków) mających najwyższą średnią arytmetyczną ocen punktowych wszystkich jurorów przy jednoczesnym uwzględnieniu procentowych wskaźników subiektywnej deklaracji dopuszczenia ich do II etapu^[10].

Uczestnicy II etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingrid Fliter 2. Juri Blinow 3. Chen Cheng 4. Ju Jin 5. Chen Sa 6. Tan Xiaotang 7. Li Yundi 8. Yen Chun-chien 9. Martin Kasík 10. Etsuko Hirose 11. Maxence Pilchen 12. Nicolas Stavy 13. Marianna Prjevalskaya Lp. Uczestnik Kraj 14. Ka-Ling Colleen Lee 15. Nami Ejiri 16. Takeshi Kakehashi 17. Yurie Miura 18. Rieko Nezu 19. Mika Satō 20. Hiroaki Yamaguchi 21. Vladimir Milošević 22. Kim Jeong-won 23. Yoo Yung-wook 24. Andrej Jusow 25. Yorck Hardy Rittner 26. Piotr Machnik Lp. Uczestnik Kraj 27. Natalia Sawościanik 28. Radosław Sobczak 29. Daniel Wnukowski 30. Feodor Amirow 31. Walentina Igoszyna 32. Aleksandr Kobrin 33. Aleksej Komarow 34. Mihaela Ursuleasa 35. Ning An 36. Giuseppe Albanese 37. Alberto Nosè 38. Roberto Prosseda

III Etap

Do III etapu jury konkursu dopuściło 12 pianistów (w tym Polaka Radosława Sobczaka)^[10].

Uczestnicy III etapu Lp. Uczestnik Kraj 1. Ingrid Fliter  Argentyna 2. Chen Sa  Chiny 3. Li Yundi  Chiny 4. Etsuko Hirose  Francja 5. Nicolas Stavy  Francja 6. Mika Satō  Japonia 7. Radosław Sobczak  Polska 8. Walentina Igoszyna  Rosja 9. Aleksandr Kobrin  Rosja 10. Mihaela Ursuleasa  Rumunia 11. Ning An  Stany Zjednoczone 12. Alberto Nosè  Włochy

Finał

Decyzją jury do finału zakwalifikowano 6 pianistów^[10]. Pięciu finalistów zdecydowało się na wykonanie Koncertu fortepianowego e-moll op. 11, tylko Argentynka Ingrid Fliter wybrała Koncert f-moll op. 21^[1].

Finaliści Lp. Finalista Kraj 1. Ingrid Fliter  Argentyna 2. Chen Sa  Chiny 3. Li Yundi  Chiny 4. Mika Satō  Japonia 5. Aleksandr Kobrin  Rosja 6. Alberto Nosè  Włochy

Inne wydarzenia

17 października 2000, w 151. rocznicę śmierci Fryderyka Chopina, odbyły się związane z tym uroczystości: msza święta, a następnie nadzwyczajny koncert oratoryjny z utworem Requiem Wolfganga Amadeusa Mozarta w bazylice św. Krzyża w wykonaniu solistów oraz chóru i orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Kazimerza Korda^[16].

Nagrody i wyróżnienia

Zdobywcy trzech pierwszych miejsc zostali uhonorowani medalami. Wszyscy finaliści otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową^[10]. Przewidziano również nagrody specjalne oraz nagrody pozaregulaminowe wraz z zaproszeniami m.in. na cykle koncertów. Zgodnie z regulaminem nagrodzeni zobowiązani byli do udziału w kończących konkurs, koncertach laureatów^[17]. Poza tym wszyscy uczestnicy II i III etapu, którzy nie zostali finalistami otrzymali okolicznościowe dyplomy^[18].

Nagrody główne[19]
Nagroda	Laureat	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
	Li Yundi[3]	Chiny	25 000 $[10]	Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego[20]
	Ingrid Fliter	Argentyna	20 000 $
	Aleksandr Kobrin	Rosja	15 000 $
4	Chen Sa	Chiny	11 000 $
5	Alberto Nosè	Włochy	8000 $
6	Mika Satō	Japonia	6000 $
Wyróżnienia
Wyróżniony		Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Ning An		Stany Zjednoczone	2000 $	Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Etsuko Hirose		Francja	2000 $
Walentina Igoszyna		Rosja	2000 $
Radosław Sobczak		Polska	2000 $
Nicolas Stavy		Francja	2000 $
Mihaela Ursuleasa		Rumunia	2000 $
Nagrody Specjalne
Nagroda	Nagrodzony	Kraj	Wysokość nagrody	Fundator nagrody
Najlepsze wykonanie poloneza	Chen Sa	Chiny	5000 $	Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
	Li Yundi	Chiny	5000 $
Najlepsze wykonanie mazurków	Nie przyznano
Najlepsze wykonanie koncertu	Nie przyznano

Zwycięzca Konkursu Li Yundi wykonał podczas trwania konkursu następujące utwory^[21]:

Zwycięzca	Li Yundi
Faza konkursu	Etap I	Etap II	Etap III	Finał
Data	9 października	14 października	16 października	19 października
Utwory	Nokturn c-moll op. 48 nr 1 Etiuda a-moll op. 10 nr 2 Etiuda a-moll op. 25 nr 11 Ballada f-moll op. 52	Scherzo b-moll op. 31 Berceuse Des-dur op. 57 Walc As-dur op. 42 Andante spianato i Polonez Es-dur op. 22	Mazurek gis-moll op. 33 nr 1 Mazurek C-dur op. 33 nr 2 Mazurek D-dur op. 33 nr 3 Mazurek h-moll op. 33 nr 4 Sonata h-moll op. 58	Koncert fortepianowy e-moll op. 11

Uwagi

1. Mimo kwalifikacji z występu w konkursie zrezygnowali:

   • Sun Yingdi (Chiny),
   • Yael Weiss (Izrael),
   • Ksenia Apalko (Rosja),
   • Eugene Mursky (Rosja).
2. Jurorka wzięła udział w pracach jury od II etapu