ZSU-23-4MP Biała

ZSU-23-4MP Biała – polska modyfikacja radzieckiego samobieżnego zestawu przeciwlotniczego ZSU-23-4 Szyłka. Projekt został opracowany w 2000 roku przez Ośrodek Badawczo Rozwojowy w Tarnowie^[1] przy współudziale 4 Okręgowych Warsztatów Technicznych w Żurawicy i z wykorzystaniem systemów i urządzeń innych krajowych przedsiębiorstw przemysłu obronnego. Zatwierdzenie dokumentacji do produkcji seryjnej nastąpiło Orzeczeniem nr 165/TWL/05 z dnia 1 lipca 2005 roku, wprowadzony na wyposażenie Sił Zbrojnych RP rozkazem Szefa Sztabu Generalnego WP w grudniu 2005 roku^[1].

ZSU-23-4MP Biała

ZSU-23-4MP Biała
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Typ pojazdu	samobieżny artyleryjsko-rakietowy zestaw przeciwlotniczy
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3
Historia
Prototypy	2000
Produkcja	2005
Dane techniczne
Silnik	6-cylindrowy silnik wysokoprężny, 4-suwowy W-6R o mocy 280 KM (210 kW) oraz zespół prądotwórczy PANDA 18 NE, 18,7 kW
Transmisja	mechaniczna
Pancerz	8,3 – 9,2 mm (płyta pancerna; spawany)
Długość	6,54 m
Szerokość	2,95 m
Wysokość	2,25 m
Masa	20,5 t
Moc jedn.	13,7 KM/t
Osiągi
Prędkość	50 km/h
Zasięg pojazdu	450 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
główne: armaty 4×23 mm AZP-23 chłodzone cieczą (zapas amunicji: 2000 naboi) boczne: cztery przeciwlotnicze zestawy rakietowe Grom
Wyposażenie
noktowizory: TWNO-2 oraz TKN-1T; reflektor podczerwieni PG-125; radiostacja R-123; telefon R-124; aparatura nawigacyjna typu TNA-2; urządzenie ochrony przed bronią ABC; urządzenie przeciwpożarowe; układ wentylacji; SKO z układem automatycznego śledzenia celu w dzień i w nocy.
Użytkownicy
Polska

Około 70 sztuk wozów samobieżnej artylerii przeciwlotniczej ZSU-23-4MP Biała ma zostać wyprodukowane dla potrzeb Wojska Polskiego, jako tańsza alternatywa dla samobieżnego przeciwlotniczego zestawu artyleryjskiego Loara. Prototyp wszedł do służby w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej, następne dwa pojazdy miały być zmodernizowane w 2006 roku i dalsze 5 do 2008 roku^[2].

Modernizacji poddano 21 egzemplarzy Szyłek (stan w grudniu 2021), które obecnie znajdują się na uzbrojeniu Wojska Polskiego, wraz z siedmioma niezmodernizowanymi wozami tego typu. Służą one w wybranych bateriach dywizjonów przeciwlotniczych brygad pancernych i zmechanizowanych^[3].

Budowa

Poza typowymi peryskopami obserwacyjnymi pojazd dysponuje środkami do obserwacji w warunkach nocnych. W przypadku kierowcy stanowi go TWNO-2 o zasięgu 60-100 metrów, natomiast w przypadku dowódcy wozu przyrządem umożliwiającym obserwację w nocy jest noktowizor TKN-1T o zasięgu 200-250 metrów. Aby używać któregoś z tych noktowizorów konieczne jest podświetlanie terenu przez reflektor podczerwieni PG-125. Łączność zewnętrzną zapewnia standardowa w wozach radzieckich radiostacja R-123, za komunikację wewnętrzną odpowiada natomiast telefon R-124. Dodatkowo w skład wyposażenia ZSU-23-4 Biała wchodzi aparatura nawigacyjna typu TNA-2, urządzenie ochrony przed bronią ABC, urządzenie przeciwpożarowe czy układ wentylacji. Biała posiada optoelektroniczny System Kierowania Ogniem (SKO) z układem automatycznego śledzenia celu w dzień i w nocy (działanie SKO jest niewykrywalne dla przeciwnika), dodatkowo dla podwojenia siły ognia wyposażona jest w zestaw rakiet przeciwlotniczych Grom, których skuteczny zasięg wynosi około 5500 metrów.

Kadłub

Zespawany z płyt pancernych kadłub podwozia GM-575, (wyprodukowany przez Zakład Budowy Maszyn w Mytiszczi, obecnie CJSC Mietrowagonmasz)^[4], został oparty na konstrukcji podwozia zastosowanym w czołgu PT-76. Pojazd podzielony jest na trzy części: przedział kierowania (znajdujący się na przedzie pojazdu), bojowy (środkowa część) oraz silnikowy (znajdujący się w tylnej części wozu). Napęd stanowi sześciocylindrowy, chłodzony cieczą silnik wysokoprężny W6R o mocy 280 KM (206 kW) przy 2000 obr./min. Do przeniesienia napędu służy mechaniczna, trójstopniowa skrzynia biegów z planetarnym mechanizmem skrętu o pięciu przełożeniach przy jeździe do przodu i jednym do tyłu. Podwozie działa stanowi sześć par kół nośnych zawieszonych na wałkach skrętnych z kołami napinającymi z przodu i napędowymi z tyłu wozu.

Do zasilania urządzeń pokładowych służy zespół prądotwórczy PANDA 18 NE o mocy 18,7 kW^[1].

Uzbrojenie

Uzbrojenie podstawowe składa się z czterolufowego automatycznego działka przeciwlotniczego AZP-23-4, z lufami chłodzonymi cieczą. Amunicja: zapas 2000 pocisków. Szybkostrzelność teoretyczna wynosi 3400 strzałów na minutę^[4].

Różnice z wersją podstawową

Na zlecenie Departamentu Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON unowocześnienie powierzono tarnowskiemu Ośrodkowi Badawczo-Rozwojowemu Sprzętu Mechanicznego. Kontrakt przewidywał modernizację trzech Szyłek w 2010 roku, czterech w 2011 roku i dwóch w 2012 roku^[1].

Modernizacja obejmowała:

• zastosowanie cyfrowego, optoelektronicznego Systemu Kierowania Ogniem z układem automatycznego śledzenia celu w dzień i w nocy,
• wyposażenie zestawu w rakiety GROM, które podwajają dotychczasowy zasięg zwalczania celów powietrznych,
• sprzęgnięcie z ZSD Łowcza-3,
• umożliwienie wykorzystania najnowszych rodzajów podkalibrowej amunicji artyleryjskiej, pozwalającej zwiększyć zasięg zwalczania celów powietrznych oraz naziemnych,
• eliminację radaru, aktywnych środków obserwacji optycznej dowódcy i kierowcy, istotne ograniczenie emisji promieniowania termicznego, demaskującego zestaw na polu walki,
• zwiększenie zasięgu obserwacji optycznej w warunkach ograniczonej widzialności dzięki zastosowaniu torów termowizji pasywnej najnowszej generacji w przyrządach dowódcy i kierowcy oraz wbudowanie takiego układu w celowniku optycznym operatora uzbrojenia,
• zmniejszenie z 4 do 3 osób załogi,
• poprawienie własności trakcyjnych i zwiększenie zasięgu działania zestawu,
• ogólne odmłodzenie zespołów zestawu^[5][1].

Zastosowanie amunicji nowej konstrukcji m.in. podkalibrowej, amunicji odłamkowo-burząco-zapalająco-smugowej, produkcji Mesko, kalibru 23 mm, pozwoliło na zwiększenie skutecznego zasięgu ostrzału do 3000 metrów, czyli o około 500 metrów więcej niż dotychczasowa^[6].

Dane taktyczno-techniczne ZSU 23-4 MP Biała[1]

Kaliber	23 mm
Prętkość początkowa pocisku (BZT, OFZT, APDST, FAPDS-T)	930/1220 m/s
Maksymalna donośność pionowa	1500 (2000) m
Maksymalna donośność kątowa	2500 (3000) m
Maksymalna donośność pozioma	2000 (2500) m
Szybkostrzelność teoretyczna (z czterech armat)	3400 strz./min
Szybkostrzelność praktyczna	2000 strz./min
Kąt ostrzału w płaszczyźnie poziomej	360°
Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej	od -4° do 85°
Prowadzenie ognia do celów powietrznych z PPZR GROM:
- lecących na kursach spotkaniowych z prędkością	do 400 m/s
- lecących na kursach oddalających (w dogon) z prędkością	do 320 m/s
- lecących na wysokościach	od 10 m do 3500 m
- lecących na odległościach	do 5200 m
Odległość wykrycia standardowych celów powietrznych	15 km
Odległość wykrycia standardowych celów lądowych	8 km
Odległość rozpoznania celów powietrznych	8 km
Odległość rozpoznania celów lądowych	4 km
Odległościornierz (dalmierz) laserowy	od 50 do 1200 m
Masa zestawu w położeniu bojowym	18,9 t
Prędkość poruszania się zestawu	do 50 km/h
Czas przedstawienia z położenia marszowego w bojowe	5 min
Zewnętrzne napięcie zasilania	3 x 380 V; 50 Hz
Zespół prądotwórczy PANDA 18 NE	18,7 kW
Zautomatyzowany system dowodzenia	REGA
Obsługa (załoga)	3

Zastosowane w tabeli danych taktyczno-technicznych pojęcia:

• BZT - pocisk przeciwpancerno-zapalająco-smugowy;
• OFZT - pocisk odłamkowo-burząco-zapalająco-smugowy;
• APDST - pocisk przeciwpancerny podkalibrowy;
• FAPDS-T - pocisk podkalibrowy z rdzeniem fragmentującym ze smugaczem
• Rega 2 - zautomatyzowany system dowodzenia obroną przeciwlotniczą. Współpracuje z zautomatyzowanym systemem dowodzenia wyższego szczebla Łowcza-3^[1].
• Dane w nawiasach dotyczą amunicji produkcji Mesko^[7].

W Siłach Zbrojnych Ukrainy

W lecie 2022 pojawiło się zdjęcie przedstawiające zdjęcie zamaskowanego zestawu ZSU-23-4 w polskim malowaniu. Brakuje informacji, czy do Ukrainy pojechały wyłącznie starsze ZSU-23-4 Szyłka, czy może zmodernizowane w Polsce zestawy ZSU-23-4MP Biała^[8].