brzuch

brzuch (język polski)

brzuch (1.1)

brzuch (1.2)

brzuch (1.3)

wymowa:

IPA: [bʒux], AS: [bžuχ] ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	brzuch	brzuchy
dopełniacz	brzucha	brzuchów
celownik	brzuchowi	brzuchom
biernik	brzuch	brzuchy
narzędnik	brzuchem	brzuchami
miejscownik	brzuchu	brzuchach
wołacz	brzuchu	brzuchy

(1.1) anat. dolna część tułowia; zob. też jama brzuszna w Wikipedii

(1.2) pot. brzuch (1.1), ale przy otyłości

(1.3) pot. brzuch (1.1), ale podczas ciąży

odmiana:

(1.1-3)

 

przykłady:

(1.1) Nieodpowiednie odżywianie wywołuje bóle brzucha.

(1.2) Dzięki odpowiednim ćwiczeniom pozbyłem się brzucha w cztery tygodnie.

(1.3) Podobno żona Adama chodzi z brzuchem już od trzech miesięcy.

składnia:

kolokacje:

(1.1) płaski / wzdęty brzuch • ból brzucha • taniec brzucha

synonimy:

(1.1) zdrobn. brzuszek, brzusio; zgrub. brzuszysko; daw. żywot; pot. bęben; posp. bebech, brzucho, kałdun; reg. krak. bandzioch; gw. warsz. maciek; gw. (Górny Śląsk) kalfas; gw. (Mazowsze) bełk^[1]

(1.2) żart. mięsień piwny; żart. gw. (Górny Śląsk) bas, kastel

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

(1.1) tułów

meronimy:

(1.1) pępek

wyrazy pokrewne:

rzecz. brzuchacz mos, brzuchal mos, brzusiec mrz, wybrzuszanie n, wybrzuszenie n

zdrobn. brzuszek mrz, brzusio mrz

zgrub. brzucho n, brzuszysko n

czas. wybrzuszyć dk., wybrzuszać ndk.

przym. brzuszny, brzuchaty, brzuszasty

przysł. brzusznie

związki frazeologiczne:

mieć motyle w brzuchu • słuchaj uchem, a nie brzuchem

przysłowia: brzuchowi nie podlegać – wielka wolność • choremu brzuchowi i pierogi zaszkodzą • gdy się dobrze brzuch przepości, nie wybiera z chleba ości • kiedy w brzuchu pusto, w głowie groch z kapustą • kto brzuch nazbyt tuczy, nie bardzo się uczy • kto myśli o brzuchu, ten słaby na duchu • kto w brzuch wierzy, niedaleko ubieży • najczęściej brzuch tłusty dzierżawi łeb pusty • obżarty brzuch rozumu bystrego nie czyni

etymologia:

prasł. *bŕuxъ^[2]

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała

tłumaczenia:

• albański: (1.1) bark m
• aleucki: (1.1) kilmaq, kilma-x̂
• angielski: (1.1) stomach, belly, abdomen
• arabski: (1.1) بطن m (baṭn)
• asamski: (1.1) পেট
• awestyjski: (1.1) 𐬎𐬛𐬀𐬭𐬀
• baskijski: (1.1) sabel
• białoruski: (1.1) жывот m
• bułgarski: (1.1) корем m
• chorwacki: (1.1) trbuh m
• czeski: (1.1) břicho n
• dolnołużycki: (1.1) brjuch m
• duński: (1.1) mave w
• elfdalski: (1.1) kwið m
• esperanto: (1.1) ventro, abdomeno
• fenicki: (1.1) 𐤁𐤈𐤍
• fiński: (1.1) maha
• francuski: (1.1) ventre m
• górnołużycki: (1.1) brjuch m
• hiszpański: (1.1) vientre m
• ido: (1.1) abdomino
• islandzki: (1.1) magi m, kviður m, búkur m, belgur m
• jaćwieski: (1.1) wendoris
• japoński: (1.1) 腹 (はら, hara), 御腹 (おなか, onaka)
• jidysz: (1.1) בויך m (bojch)
• kaszubski: (1.1) brzëch m
• kataloński: (1.1) panxa ż, abdomen m
• koreański: (1.1) 배 (pae); (1.2) 배 (pae)
• łaciński: (1.1) venter m
• macedoński: (1.1) стомак m
• manx: (1.1) bolg m
• neapolitański: (1.1) panza ż
• niderlandzki: (1.1) buik m
• niemiecki: (1.1) Bauch m
• norweski (bokmål): (1.1) mage m, buk m
• norweski (nynorsk): (1.1) mage m, buk m
• norweski (riksmål): (1.1) mage w, buk w
• nowogrecki: (1.1) κοιλιά ż
• nowopruski: (1.1) wīders m
• ormiański: (1.1) որովայն (orovayn)
• pali: (1.1) udara n
• portugalski: (1.1) barriga ż
• rosyjski: (1.1) живот m, брюхо n; (1.2) брюхо n
• rumuński: (1.1) stomac n
• sanskryt: (1.1) कुक्षि
• slovio: (1.1) bruho (брухо)
• słowacki: (1.1) brucho n, anat. abdómen m
• suahili: (1.1) vagi
• szwedzki: (1.1) mage w, buk w, abdomen n
• tatarski: (1.1) qarın
• tetum: (1.1) kabun
• turecki: (1.1) karın
• tuvalu: (1.1) alo, kona, koopuu, manava
• ukraiński: (1.1) живіт m
• urdu: (1.1) پیٹ m
• węgierski: (1.1) has
• wilamowski: (1.1) boüh m
• włoski: (1.1) pancia ż, addome m
• wolof: (1.1) biir

źródła:

1.  Hasło „bełk II” w: Renata Kucharzyk, Anna Niezabitowska, Jerzy Reichan, Maria Tokarz, Wiktoria Wójcicka, Jadwiga Wronicz, Mały słownik gwar polskich, Lexis, Kraków 2010, ISBN 978-83-89425-63-8, s. 19.
2. Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.