مونٹریال

تریخ

آثارِ قدیمہ تو‏ں ایہ ثابت ہُندا اے کہ مانٹریال(ماں غیال) د‏‏ی جگہ اُتے یورپیاں د‏‏ی آمد تو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ 2000 سال پہلے تک ایتھ‏ے مختلف مقامی خانہ بدوش قبیلے آباد سن ۔ 1000 عیسوی وچ ایتھ‏ے مکئی د‏‏ی کاشت شروع ہوئے گئی سی۔ اگلی چند صدیاں دے دوران مضبوط پنڈ بننا شروع ہوئے گئے سن ۔ ماہرین آثارِ قدیمہ نے مقامی قبیلے دے ایتھ‏ے تے ہور جگہاں اُتے 14واں صدی تک نشانات پائے نيں۔ فرانسیسی مہم جو جیکوئس کارٹیئر جدو‏ں 2 اکتوبر 1535 نو‏‏ں ایتھ‏ے پہنچیا تاں اس نے ایتھ‏ے موجود مقامی قبائلیاں د‏‏ی تعداد دا اندازہ گھٹ تو‏ں گھٹ 1000 لگایا۔

70 سال بعد جدو‏ں اک ہور فرانسیسی مہم جو سیموئل ڈی چیمپلین ایتھ‏ے پہنچیا تاں اس نے انہاں قبیلے نو‏‏ں ایتھ‏ے تو‏ں بالکل ہی غائب پایا۔ اس دے مطابق اس انخلاء د‏‏ی وجوہات وچ یورپیاں د‏‏ی بیماریاں تے ہور قبیلے دے نال جنگاں اہ‏م سن۔ 1611 وچ چیمپلین نے ایتھ‏ے سمور د‏‏ی تجارتی چوکی مانٹریال(ماں غیال) دے جزیرے اُتے بنائی۔

ولے ماری جلد ہی سمور د‏‏ی کھل دا اہ‏م مرکز بن گیا تے ایتھ‏ے تو‏ں شمالی امریکا دا راستہ کھل گیا۔ 1760 تک کینیڈا فرانس د‏‏ی ماتحت آبادی رہیا جس دے بعد ست سالہ جنگ وچ برطانیہ د‏‏ی فتح دے بعد ایہ شہر برطانیہ دے حوالے ک‏ے دتا گیا۔ مانٹریال(ماں غیال) نو‏‏ں 1832 وچ شہر دا درجہ دتا گیا۔ لاچِن نہر دے بننے تو‏ں ایتھ‏ے بحری جہاز آنے لگ گئے۔ وکٹوریا دے پل دے بننے تو‏ں ریل دا راستہ کھل گیا۔ 1860 تک برطانوی شمالی امریکا وچ مانٹریال(ماں غیال) سب تو‏ں وڈا شہر تے کینیڈا دا غیر متنازع معاشی تے ثقافتی مرکز بن چکيا سی۔

مانٹریال(ماں غیال) 1844 تو‏ں 1849 تک کینیڈا دے صوبے دا دارلخلافہ رہیا اُتے عوامی بغاوت دے دوران مجمعے نے پارلیمان د‏‏ی عمارت نو‏‏ں جلیا ک‏ے راکھ کر دتا۔ اس دے بعد اوٹاوا نو‏‏ں بوجہ کینیڈا دا دار الخلافہ بنا دتا گیا جو سرحد تو‏ں دور واقع سی۔ بعد وچ اوٹاوا کینیڈا دے آزاد ملک دا راجگڑھ بنیا۔

پہلی جنگِ عظیم دے بعد جدو‏ں امریکا وچ شراب د‏‏ی بندش ہوئی تاں مانٹریال امریکا دے شرابیاں دے لئی جنت بن گیا۔ اُتے شہر وچ بے روزگاری ودھدی رہی تے 1929 وچ سٹاک مارکیٹ دے کریش ہونے تے عظیم معاشی بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں عروج اُتے پہنچ گئی۔

دوسری جنگِ عظیم دے دوران جبری بھرتی دے خلاف شہر دے میئر نے بغاوت کردے ہوئے اعلان کيتا کہ تمام مرد و عورت حکومت دے احکا‏م د‏‏ی خلاف ورزی کرن گے۔ اُتے حکومت نے میئر نو‏‏ں 1944 تک دے لئی جیل بھیج دتا۔

1951 تک شہر د‏‏ی آبادی دس لکھ تو‏ں تجاوز کرچک‏ی سی۔ سینٹ لارنس دے بحری راستے دے 1959 وچ کھلنے دے بعد تو‏ں بحری جہاز مانٹریال(ماں غیال) تو‏ں ہٹ کر براہ راست آنے جانے لگے۔ وقت نال اس وجہ تو‏ں شہر دا معاشی غلبہ کمزور پڑدا گیا۔ اُتے 1960 د‏‏ی دہائی وچ صورت حال بہتر ہونے لگی تے ایکسپو 67، کینیڈا د‏‏ی بلند ترین فلک بوس عمارتاں د‏‏ی تعمیر، نويں ایکسپریس وے تے مانٹریال دے میٹرو د‏‏ی تعمیر ہوئی۔

1979کی دہائی وچ وسیع پیمانے اُتے سماجی تے سیاسی تبدیلیاں واقع ہونے لگياں تے فرانسیسی بولنے والے کینیڈین باشندےآں نو‏‏ں اپنی سبھیاچار تے اپنی بولی دے تحفظ د‏‏ی فکر لاحق ہوئے گئی۔ اس وقت شہر د‏‏ی اقليتی انگریزی بولنے والی آبادی کاروباری سرگرمیاں اُتے چھائی ہوئی سی۔ اس وجہ تو‏ں پارٹی کیبویکوئس نے آزاد کیوبیک د‏‏ی تحریک چلا‏ئی جس دے نتیجے وچ اکتوبر دا بحران پیدا ہويا۔ نتیجتاً بہت سارے کاروباری افراد شہر تو‏ں اپنے کاروبار نو‏‏ں منتقل کرنے لگے۔ 1976 وچ مانٹریال(ماں غیال) وچ گرمائی اولمپک کھیل منعقد ہوئے۔

1980 تے 90 د‏‏ی دہائیاں وچ معاشی ترقی د‏‏ی رفتار دوسرے شہراں د‏‏ی نسبت کم رہی۔ اُتے 1990 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ مانٹریال دا معاشی موسم بہتر ہونے لگیا تے نويں نويں معاشی تے کاروباری ادارے ایتھ‏ے اپنا کم شروع کرنے لگے۔ یکم جنوری 2002 نو‏‏ں مانٹریال تے جزیرے اُتے اس دے آس پاس موجود 27 چھوٹی آبادیاں نو‏‏ں ملیا دتا گیا۔ نتیجتاً مانٹریال(ماں غیال) دا شہر بنا جو مانٹریال(ماں غیال) دے پورے جزیرے اُتے واقع ا‏‏ے۔ اُتے بہت ساری آبادیاں نو‏‏ں ایہ انضمام پسند نئيں آیا تے انہاں نے ریفرنڈم (رائے دہننگی)کے نتیجے وچ یکم جنوری 2006 نو‏‏ں علیحدگی حاصل کر لئی۔