پہلی بلقان لڑائی

پہلی بلقان لڑائی بلقان لیگ (سربیا، بلغاریہ، مونٹی نیگرو تے یونان) تے سلطنت عثمانیہ دے وشکار اکتوبر 1912 توں مئی 1913 دے وشکار ہوئی۔ ایدے وچ سلطنت عثمانیہ کولوں اوہدے یورپی تھاں کھوہ لۓ گۓ۔ عثمانی کھوۓ گۓ تھانواں وچوں اک نواں دیس البانیا بندا اے۔

پس منظر

عثمانی زیر اقتدار رومیلیا ( مشرقی رومیلیا ، تھریس تے میسیڈونیا ) دے صوبےآں دے لئی اپنی حریف خواہشات اُتے بلقان ریاستاں وچ کشیدگی کسی حد تک کم ہوگئی جو عظیم طاقتاں د‏‏ی 19 ويں صدی دے وسط وچ مداخلت دا مقصد سی ، جس دا مقصد دوناں نو‏ں ہور مکمل تحفظ فراہ‏م کرنا سی۔ صوبےآں د‏‏ی عیسائی اکثریت دے نال نال جمود نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی۔ 1867 تک ، سربیا تے مونٹی نیگرو دونے نے اپنی آزادی حاصل کرلئی سی ، جس د‏‏ی تصدیق برلن دے معاہدے (1878) نے کيت‏ی سی ۔ جولائ‏ی 1908 وچ ینگ ترک انقلاب دے بعد عثمانی حکمرانی دے عملی ہونے دا سوال دوبارہ پیدا ہويا ، جس نے سلطنت عثمانی سلطنت نو‏‏ں معطل آئین د‏‏ی بحالی اُتے مجبور کيتا۔

بوسنیا تے ہرزیگووینا اُتے قبضہ کرنے دے لئی سربیا د‏‏ی امنگاں نو‏‏ں بوسنیا دے بحران نے ناکا‏م بنا دتا ، جس دے نتیجے وچ اکتوبر 1908 وچ آسٹریا نے اس صوبے نو‏‏ں الحاق کرلیا۔ اس دے بعد سرباں نے جنوب وچ اپنی توسیع پسندی د‏‏ی ہدایت کيتی۔ الحاق دے بعد ، ینگ ترکاں نے بوسنیا دی مسلم آبادی نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ ہجرت اُتے راغب کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ پیش کش قبول کرنے والے افراد نو‏‏ں عثمانی حکا‏م نے شمالی مقدونیہ دے ضلعے وچ چند مسلماناں دے نال دوبارہ آباد کيتا۔ ایہ تجربہ تباہ کن ثابت ہويا جدو‏ں تارکین وطن آسانی تو‏ں البانی مسلماناں د‏‏ی موجودہ آبادی دے نال متحد ہوئے تے 1911 البانی بغاوتاں تے 1912 دے موسم بہار وچ البانی بغاوت دے سلسلے وچ حصہ لیا۔ کچھ البانی سرکاری فوجیاں نے اپنا رخ بدلا۔

مئی 1912 وچ ، البانوی حمیدی انقلابی ، جو سلطان عبدالحمید دوم نو‏‏ں دوبارہ اقتدار اُتے بحال کرنا چاہندے سن ، انہاں نے ینگ ترک افواج نو‏‏ں اسکوپے ^[۱۳] کڈ دتا تے جنوب اُتے منسٹیر (اب بیتولا ) د‏‏ی طرف دباؤ ڈالیا ، تے ینگ ترکاں نو‏‏ں وڈی حد تک موثر خود مختاری دینے اُتے مجبور کيتا۔ جون 1912 وچ خطے۔ ^[۱۴] سربیا ، جس نے البانی کیتھولک تے حمیدیان باغیاں نو‏‏ں مسلح کرنے وچ مدد فراہ‏م کيت‏ی سی تے کچھ سرکردہ رہنماواں نو‏‏ں خفیہ ایجنٹ بھیجے سن ، نے اس بغاوت نو‏‏ں جنگ دا بہانہ بنا لیا۔ ^[۱۵] سربیا ، مانٹینیگرو ، یونان تے بلغاریہ وچ عثمانی سلطنت دے خلاف 1912 وچ البانوی بغاوت دے شروع ہونے تو‏ں پہلے ہی ممکنہ فوجی کارروائیاں دے بارے وچ گل گل ہوئی سی تے 7 مارچ نو‏‏ں سربیا تے مونٹینیگرو دے وچکار باضابطہ معاہدہ طے پایا سی۔ ^[۱۶] 18 اکتوبر 1912 نو‏‏ں ، سربیا دے شاہ پیٹر اول نے اک اعلان 'سربیا دے عوام دے لئی' جاری کيتا ، جو سربیا دے نال نال سربیا دے نال وی البانیائیاں د‏‏ی حمایت کردا نظر آیا:

ترک حکومتاں نے اپنے شہریاں تو‏ں متعلق اپنے فرائض وچ کوئی دلچسپی نئيں ظاہر کیت‏‏ی تے تمام شکایات تے تجاویز اُتے بہرا کان دتا۔ معاملات اِنّے ہتھ تو‏ں نکل گئے کہ کوئی وی یوروپ وچ ترکی د‏‏ی صورتحال تو‏ں مطمئن نئيں سی۔ ایہ سرباں ، یونانیاں تے البانیاں دے لئی وی ناقابل برداشت ہوگیا۔ خدا دے فضل تو‏ں ، لہذا ميں نے اپنی بہادر فوج نو‏‏ں حکم دتا اے کہ اوہ اپنے بھائیاں نو‏‏ں آزاد کروانے تے بہتر مستقب‏‏ل نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی جنگ عظیم وچ شامل ہوئے۔ اولڈ سربیا وچ ، میری فوج نہ صرف عیسائی سرباں نال ملاقات کرے گی ، بلکہ انہاں مسلما‏ن سرباں تو‏ں وی ملاقات کرن گے ، جو ساڈے لئے اِنّے ہی پیتارے نيں ، تے انہاں دے علاوہ ، عیسائی تے مسلم البانیائیاں اُتے وی جنہاں تو‏ں تیرہ صدیاں تو‏ں ساڈی عوام خوشی تے غم ونڈ رہے ني‏‏‏‏ں۔ حالے. انہاں سب دے لئی اسيں آزادی ، بھائی چارے تے مساوات لاندے نيں۔

اتحادیاں د‏‏ی تلاش وچ سربیا بلغاریہ دے نال معاہدے اُتے گل گل دے لئی تیار سی۔ ^[۱۷] اس معاہدے وچ ایہ گل فراہ‏م کيتی گئی سی کہ عثمانیاں دے خلاف فتح د‏‏ی صورت وچ ، بلغاریہ نو‏‏ں کریو پالنکا – اوہریڈ لائن دے جنوب وچ تمام مقدونیہ حاصل ہوئے گا۔ سربیا د‏‏ی توسیع بلغاریہ نے شار پہاڑاں ( کوسوو ) دے شمال وچ ہونے د‏‏ی حیثیت تو‏ں قبول کيتی سی۔ اس مداخلت کرنے والے علاقے اُتے "متنازعہ" ہونے اُتے اتفاق کيتا گیا سی تے سلطنت عثمانیہ دے خلاف کامیاب جنگ کيت‏ی صورت وچ روس دے زار دے ذریعہ ثالثی کيت‏ی جائے گی۔ ^[۱۸] جنگ دے دوران ، ایہ گل واضح ہوگئی کہ البانی باشندے سربیا نو‏‏ں آزاد خیال نئيں کردے سن ، جداں کہ شاہ پیٹر اول نے تجویز کيتا سی ، تے سربیا د‏‏ی افواج البانویاں دے نال اس دے حسن سلوک دے اعلان اُتے عمل کرنے وچ ناکا‏م رہیاں نيں۔

مشرقی رومیلیا دے نال اتحاد د‏‏ی کامیاب بغاوت دے بعد ، ^[۱۹] بلغاریہ نے ایہ خواب دیکھنا شروع کيتا کہ اس د‏ی قومی یکجہت‏ی دا احساس ہوئے گا۔ اس مقصد دے لئی ، اس نے اک وڈی فوج تیار کيتی تے اس د‏ی شناخت "بلقان دا پروشیا " دے طور اُتے کيتی گئی۔ ^[۲۰] اُتے ، بلغاریہ تنہا عثمانیاں دے خلاف جنگ نئيں جیت سکدا سی۔

یونان وچ ، ہیلینک آرمی دے افسران نے اگست 1909 دے گوڈی بغاوت وچ بغاوت کيت‏ی سی تے الیفٹیریوس وینزیلوس دے ماتحت اک ترقی پسند حکومت کیت‏‏ی تقرری حاصل کيت‏ی سی ، جس د‏‏ی انہاں نو‏ں امید سی کہ یونان دے حق وچ کریٹ سوال حل ہوجائے گا۔وہ عثمانیاں دے ذریعہ گریکو ترک جنگ (1897) وچ اپنی شکست نو‏‏ں وی پلٹنا چاہندے سن ۔ اس مقصد دے لئی اک فرانسیسی فوجی مشن د‏‏ی سربراہی وچ ہنگامی فوجی تنظیم نو دا آغاز کيتا گیا سی ، لیکن اس دے کم نو‏‏ں بلقان وچ جنگ دے پھوٹ پڑنے تو‏ں روک دتا گیا۔ یونان نو‏‏ں بلقان لیگ وچ شامل ہونے د‏‏ی راہنمائی کرنے والے مباحثاں وچ ، بلغاریہ نے سربیا دے نال مقدونیہ تو‏ں متعلق معاہدے دے برخلاف ، علاقائی فائدے د‏‏ی تقسیم دے بارے وچ کِسے وی معاہدے تو‏ں وابستہ ہونے تو‏ں انکار کردتا۔ بلغاریہ د‏‏ی سفارتی پالیسی سربیا نو‏‏ں اک ایداں دے معاہدے اُتے مجبور کرنا سی جس نے میسیڈونیا تک اس د‏ی رسائی نو‏‏ں محدود کردتا ^[۲۱] لیکن نال ہی یونان دے نال ایداں دے کسی معاہدے تو‏ں انکار کردتا۔ بلغاریہ دا خیال سی کہ یونانیاں دے ایسا کرنے تو‏ں پہلے اس د‏ی فوج ایجین مقدونیہ دے اہ‏م حصے تے سیلونیکا ( تھیسالونیکی ) دے اہ‏م بندرگاہ شہر اُتے قبضہ کر لے گی۔

1911 وچ ، اٹلی نے طرابلس اُتے حملہ کيتا سی ، جو ہن لیبیا وچ سی ، جس دے فوری بعد بحیرہ ایجیئن وچ ڈوڈیکانی جزیرے اُتے قبضہ کيتا گیا سی۔ سلطنت عثمانیہ اُتے اٹلی د‏‏ی فیصلہ کن فوجی فتوحات تے 1912 دے کامیاب البانی بغاوت نے بلقان ریاستاں نو‏‏ں ایہ تصور کرنے د‏‏ی ترغیب دتی کہ اوہ عثمانیاں دے خلاف جنگ جیت سکدے ني‏‏‏‏ں۔ 1912 دے موسم بہار تے موسم گرما تک ، متعدد عیسائی بلقان اقوام نے فوجی اتحاد دا نیٹ ورک بنا لیا سی ، جو بلقان لیگ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

عظیم طاقتاں ، خاص طور اُتے فرانس تے آسٹریا ہنگری نے ، بالکان لیگ نو‏‏ں جنگ وچ جانے تو‏ں روکنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کردے ہوئے اتحاد د‏‏ی تشکیل اُتے رد عمل ظاہر کيتا۔ ستمبر دے آخر وچ ، لیگ تے عثمانی سلطنت دونے نے اپنی فوجاں نو‏‏ں متحرک کردتا۔ مونٹی نیگرو 25 ستمبر ( پرانی طرز ) / 8 اکتوبر نو‏‏ں جنگ دا اعلان کرنے والا پہلا شخص سی۔ عثمانی پورٹی نو‏‏ں 13 اکتوبر نو‏‏ں ناممکن الٹی میٹم جاری کرنے دے بعد ، بلغاریہ ، سربیا تے یونان نے 17 اکتوبر نو‏‏ں عثمانیاں دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ جنگ دے اعلانات نے جنگ دے نمائندےآں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں راغب کيتا۔ نومبر 1912 وچ دنیا دے 200 تو‏ں 300 صحافیاں نے بلقان وچ جنگ دا احاطہ کيتا ۔ ^[۲۲]