نیوکلیئر اسلحہ

مرکزی اسلحہ دی اقسام

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: نیوکلیئر اسلحہ

طرحبند مرکزی اسلحہ (Nuclear weapon design)

مرکزی اسلحہ دی دو بنیادی اقسام نيں

فائل:Trhabandmarkazi.PNG

دو بنیادی انشقاقی اسلحے دے طرحبند یا ڈیزائن۔

1. اک اوہ جو اپنی توانائی نو‏‏ں انشقاق تو‏ں حاصل کردے نيں، انکو ایٹم بم یا جوہری قنبلہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انشقاقیہ (fissile) یعنی پلوٹونیم یا یورنیم نو‏‏ں اک سطحی مادے دی صورت وچ ترکیب دتا جاندا اے --- سطحی مادہ، مادے دی اوہ مقدار ہُندی اے کہ جو مرکزی زنجیر تعامل شروع کرنے دے لئی درکار ہُندی اے --- دھماکا کرنے دے لئی یا تو اس سطحی مادے دے اک ٹکڑے نو‏‏ں دوسرے تو‏ں ٹکرایا جاندا اے یا پھر اک دھمادے دے ذریعہ اس جوہری مادے (سطحی مادے) دی کثافت وچ اس حد تک اضافہ کرا جاندا اے کہ تعدیلے (نیوٹرونز) پیوست کیتے جاسکن تے ایٹم بم دے دھادے دا تعامل شروع ہو سدے۔ اس طرح دے انشقاقی قنبیلاں یا بماں تو‏ں حاصل ہونے والی توانائی دی مقدار، اک ٹن ٹی این ٹی تو‏ں کچھ کم تو‏ں لیکر 500000 ٹن ٹی این ٹی تک ہوسکدی ا‏‏ے۔۔
2. دوسری قسم اوہ اے جو اپنی توانائی مرکزی اتحاد تو‏ں حاصل کردی اے تے ایہ پہلی انشقاقی قسم دی نسبت ہزار گنا زیادہ تباہ کن صلاحیت رکھدے نيں۔ انکو آبساز قنبلہ (ہائڈروجن بم)، حرمرکزی قنبلہ (thermonuclear bomb) تے ائتلافی قنبلہ (fussion bomb) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے (درست کہ غلط) کہ صرف 6 ملکاں؛ امریکا، برطانیہ، روس، چین، فرانس تے ہندوستان ایسے نيں جو آبگرقنبلہ رکھدے نيں۔

اس دے علاوہ وی مرکزی اسلحہ دی کئی اقسام نيں۔ مثلا جلا دار انشقاقی اسلحہ (boosted fission weapon)، جس دی تباہ کاری دی صلاحیت چھوٹے پیمانے دے ایتلاف تو‏ں ہی جلا پاندی اے مگر ایہ ہائیڈروجن بم تو‏ں الگ حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ کچھ مرکزی اسلحے کسی خاص مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی وی طرحبند یا ڈیزائن کیتے جاندے نيں مثلا نیوٹرون بم، جو پھٹتے وقب دھماکا تو نسبتا کم کردا اے مگر تابکاری بے پناہ خارج کردا اے جو اوہدی ہلاکت خیزی وچ چار چاند لگیا دیندی ا‏‏ے۔ کچھ مرکزی بم ایسے بنائے جاندے نيں کہ جنہاں وچ انہاں دی تابکاری نو‏‏ں خاص طریقے اُتے کنٹرول کرنے دی فنکاری کيتی جاندی اے، انہاں دے گرد خاص قسم دی دھاتاں (مثلا کوبالٹ یا سونے) دے غلاف چڑھائے جاندے نيں جس دی وجہ تو‏ں انہاں تو‏ں نکلنے والی نیوٹرون تابکاری نو‏‏ں کئی گنا ودھایا جاسکدا اے، ایسے بماں نو‏‏ں سالٹد بم کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اوپر دے بیان تو‏ں ایہ اندازہ لگایا جاسکدا اے کہ طرحبندی مرکزی اسلحہ (Nuclear weapon design) دی زیادہ تر فنکاری انہاں تو‏ں نکلنے والی تابکاری نو‏‏ں کنٹرول کرنے تو‏ں حاصل کيتی جاندی اے اس دے علاوہ انہاں دی جسامت تے وزن کم تے تباہی زیادہ کرنے اُتے تحقیق کيتی جاندی ا‏‏ے۔