Інвалідность

Інвалі́дность є пережытя специфічных обстоянь, травм авадь бетегув, котрі усложнявут про челядника поєдны активності тай ограничувут мобілность тай/авадь доступность. Інвалідності годні быти вроженыма.

Знакы на означованя разных видув інвалідности: доступность про люди на колесовых кріслах, інтелектуална інвалідность, товмаченя на жестовый язык, доступность про слабозрячых.

Ветеран войны в Іракови, сержант-майор Брент „the Rock“ Юрґенсен, котрый стратив ногу позад травмы уд РПҐ-7, хоснує протетичну кунцьовку.

Конвенція Орґанізації Споєных Націй за права люди з інвалідностями дає інвалідности дефініцію „довгострочных фізичных, психічных, інтелектуалных авадь сенсорных нарушень, котрі бігом інтеракції из разныма барєрами годни заважати повнуй тай ефектив­нуй участи [люди з інвалідностями] у животі общества нарувно з другыма“.^[1]

Коректным терміном подля тої такой Конвенції є „челядник из інвалідностьов“; у народови сохтує ся хосновати слово „ко́вдош“ (котроє, кромі челядника з інвалідностьов, щи означат ай жебрака).^[2] Довгый час популарнов была прозывка „інвалід“, айбо на днешньый день она ся рахує некоректнов и дискримінативнов. Обы удобразити тоту лексичну переміну тай про борьбу з дискримінаційов люди з інвалідностьов, до 2020. рока у 44 законах Украйины терміны „інвалід“, „особа из обмеженыма фізичныма можностями“, „інвалід войны“ тай „дітина-інвалід“ были замінені на „люди з інвалідностями“.^[3]

Історія

Історично удношіня до люди з інвалідностями не было єднакым. Тримле ся, ож у соціумови Мезопотамії (Межиріча) челядь из інвалідностями годна была дустати си роботу, наприклад служниками у реліґійных містах.^[4] У Давньому Еґиптови пошыреным было хоснованя палиць про хожіня,^[5] а у Давнюй Греції знало ся старати за доступность маломобілных катеґорій населеня до храмув тай лічебных сятынь^[6] — наприклад, пиля 370. рока до Руздва Христового сятыня Асклепія у Епідаврови мала на доступность маймало 11 камінных рамп.^[7]

Майчитаві остракізм тай стиґматизацію люде з інвалідностями годні были пережывати у Середні вікы, кой психічні бетегы уєдно з інтелектуалныма інвалідностями ся раховали демонічным вливом.^[8] У часы Просвітництва из розвойом медицины дискримінаційні тенденції ся зрушили, товды такой зачали ся появляти концепції психіатричных болниць.^[8]

Из ростом популарности евґенікы — ідей уліпшеня людського ґенофонда вадь „чистоты расы“ — у Нацистськуй Німещині, челядь из інвалідностями стала єднов из ґруп населеня, переслідованых режимом бігом Голокоста. Тримле ся, ож пиля 250 000 люди з інвалідностями были забиті у тот період.^[9]

Паралімпійські бавища

Головна статя: Паралімпійські бавища

Про спортувцюв из інвалідностями паралелно из Олімпійськыма бавищами ся орґанізовувут Паралімпійські.

Пудкарпатська парафехтовалниця Надія Дьолог у 2024. рокови стала срібернов призерков Літньых Паралімпійськых бавищ у Парижі.

См. тыж

• Нарушеня нику