Меджінародный фонетічный алфавіт

Межинаро́дный фонети́чный алфаві́т (МФА) є алфавітна система фонетичної транскрипції. Ун быв розробленый Межинароднов фонетичнов асоціаційов у другуй половині 19. стороча як письмовый стандарт удображеня звукув бесіды.^[1] МФА хоснувут лексикоґрафы, штуденты тай учителі чужых языкув, лінґвішты, лоґопеды, співакы, акторы, творці штучных языкув тай товмачі.^[2]

Офіціална табла МФА у редакції 2020. рока

МФА розробленый про передачу фонетичных, фонематичных, лексичных тай часточно прозодичных елементув: фонув, фонем, інтонації, надголоса, розділеня на склады и т. д.^[1] Розшырені комплеты символув ся пораз хоснувут на позначеня другых рис бесіды, такых як шепелявліня вадь звукы, продуковані розщепленым пуднебіньом.^[2]

Транскрипція ся реалізовує через буквы тай діакритику. Слеші (/) ся хоснувут на фонемну, май абстрактну транскрипцію, а квадратні дужкы [] — на май точну передачу ипен звукув.

Час уд часу МФА ся модифікує: символы ся додавут, забиравут гет авадь мінявут подля рішень Межинародної фонетичної асоціації. Майактуална редакція МФА ся публікує на вебсайтови асоціації.^[3]

Історія

У 1886. рокови ґрупа французькых тай британськых учителюв языка пуд лідерством Поля Едуарда Пассі, сформовала будучну Межинародну фонетичну асоціацію (фр. l’Association phonétique internationale, сесю назывку она дустала у 1897).^[4] Ідею алфавіта Пассі подав данськый лінґвішта Отто Єсперсен. Пассі вєдно из другыма членами, головно Деніелом Джонсом, реалізовали тоту ідею. Зачатковый Межинародный фонетичный алфавіт быв закладеный на ромічному алфавітови, фонетичнуй ортоґрафії Генрія Світа. Прототип ромічного алфавіта, Палеотиповый алфавіт Александра Джона Еліса, хосновав разні знакы залежно на транскрибованый язык — сесе ся указало непрактично; у 1888. рокови быв уведеный єден комплет символув, універзалный про всі языкы. Так ся заклала база на будучні ревізії МФА.^[4][5]

По доста частых ревізійох тай розшыреньох межи 1890. тай 1940. роками, МФА быв удносно незмінный онь до Кільської конвенції у 1989, бігом котрої читаво ся перечинив. Май мала ревізія ся стала у 1993. році из вернутьом символув про гласні середнього шора середнього пуднятя^[2] тай забратьом букв на означіня глухых імплозивных согласных.^[6]

Розшыреня МФА про патолоґії бесіды (анґл. extIPA, Extensions to the International Phonetic Alphabet) были вытворені у 1990. році тай офіціално взяті на хоснованя Межинароднов асоціаційов клінічної фонетикы тай лінґвістикы у 1994.^[7] У 2015. рокови йсі розшыреня были читаво перероблені.

Принцип

Общый принцип МФА такый, ож єдна буква удповідат єдному розличному звуку (сеґменту бесіды). Ото значит, ож:

• МФА не сохтує хосновати комбінації букв про передачу єдного звука; вадь передавати єднов буквов нараз дакулко звукув, як у русинськуй ортоґрафії буква ⟨щ⟩ передає комбінацію звукув /шч/.
• У МФА не є букв, котрі ся читавут залежно на контекст ци позицію, наприклад ги у ортоґрафії анґліцького языка ⟨c⟩ годен передавати звукы /k/, /s/, /t͡ʃ/.
• МФА не сохтує мати разні буквы на два разні звукы, кідь ниєден знаный язык не чинит розлукы межи нима — сесе ся знає ги „селективность“.^[2][8]

Алфавіт учиненый про транскрипцію звукув (фонув), а не фонем, айбо хоснує ся ай на фонемну транскрипцію.

Жерела

• International Phonetic Association (1999) (по анґліцькы). Handbook of the International Phonetic Association: A guide to the use of the International Phonetic Alphabet. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-65236-7.