Атырдьах ыйын 7

Атырдьах ыйын 7 диэн Григориан халандаарыгар сыл 219-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 220-c күнэ). Сыл бүтүө 146 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• АХШ АХШ — Пурпур сүрэх күнэ. Purple Heart диэн АХШ байыанай наҕараадата, бэрэсидьиэн аатыттан өлбүт эбэтэр бааһырбыт саллааттарга бэриллэр.
• Кирибати Кирибати — Ыччат күнэ. Бу Чуумпу далай ортотугар ыһылла сытар арыыларга уонна атолларга баар өрөспүүбүлүкэ, олохтоохторун ахсаана 2010 сыллааҕы биэрэпиһинэн 103 058 киһи эбит.
• Колумбия Колумбия — Бояка кыргыһыытын күнэ. 1819 сыллаахха Симон Боливар сэриитэ Испания уонна кини диэки буолбут олохтоох индеецтэр сэриилэрин Бояка өрүс үрдүгэр үлтү сыспыт. Бу кыргыһыы Соҕуруу Америка дойдуларын тутулуга суох буолууларын саҕаланыытын быһыытынан билиниллэр.
• Кот д'Ивуар Кот д'Ивуар — Тутулуга суох буолуу күнэ. Бу Арҕаа Африка дойдута 1960 сыллаахха Францияттан босхоломмут.

Түбэлтэлэр

• 1714 — Гангут кыргыһыыта: Нуучча флотун бастакы бөдөҥ кыайыыта. Хотугу сэрии кэмигэр Балтика байҕалыгар Гангут аттыгар (билигин Ханко тумул арыы, Финляндия) нуучча 99 эрдиилээх ааллардаах флотун уонна швед 10 баарыстаах ааллааах этэрээтин ыккардыгар буолбута. Нууччалар хараабыллара эрдиилээх буолан, тыал намыраабытын хото туһаммыттара. Бүөтүр I бэйэтинэн абордажка кыттыбыта (бу устуоруйаҕа кыргыһыы хаамыытын уларыппыт абордааһы туһаныы бүтэһик холобурдарыттан биирдэстэрэ). Ыраахтааҕы бу кыргыһыы иһин вице-адмирал сыбаанньатын ылбыта. Бу кыайыы күнэ Арассыыйа импиэрийэтигэр флот күнүн быһыытынан бэлиэтэнэрэ, ол үгэс 1917 сыллаахха тохтообута. 1995 с. сокуонунан Арассыыйаҕа атырдьах ыйын 9 күнэ Гангут кыргыһыытын ахтар күнүнэн анаммыта (икки күн хойутаан).
  • Иван Бухольц эспэдииссийэтэ Тобольскайтан тахсыбыт (хойутуу бу эспэдииссийэ Омскай куораты олохтообута).
• 1782 — Санкт-Петербуурга Бүөтүр I саамай биллибит — Пушкин «Медный всадник» диэн ааттаабыт пааматынньыга туруоруллубут.
• 1786 — АХШ-ка төрүт олохтоохторго анаан бастакы федеральнай резервация олохтоммут.
• 1840 — Англияҕа оҕолор оһох ураатын ыраастыллара бобуллубут.
• 1890 — Дьокуускай куорат кулубатын талбыттар. Николай Брюловскай диэн киһи буолбут.
• 1890 — Бүлүү куоратыгар балыыһа аһыллыбыт.
• 1934 — ССРС-ка "Судаарыстыба баайын дуолун хорон сиэһин туһунан" сокуон ылыныллыбыт, ону тэҥэ оҕолор 12 саастарыттан холуобунай эппиэтинэскэ үрдүкү миэрэҕэ тиийэ тардыллыахтарын сөбүн туһунан ыйаах тахсыбыт.
• 1949 — Бүлүү өрүһүгэр Кириэстээх сэлиэнньэтин аттыгар Арыы Чай диэн сиргэ Григорий Файнштейн салалталаах геологтар партиялара 20 караттаах маҥнайгы алмааһы булбута. Сезон бүтүөр диэри бу чэйгэ өссө 22 алмаас булуллубута. Геологтар бу сири бэйэлэрэ нууччалыы коса Соколиная (Мохсоҕоллоох чэй) диэн ааттаабыттара.
• 1987 — АХШ харбыыһыт дьахтара Линн Кокс бастакынан Беринг силбэһиитигэр баар АХШ Оччугуй Диомид арыытыттан ССРС Улахан Диомид арыытыгар харбаан туораабыт.
• 1996 — Атлаанта (АХШ) куораттан Дьокуускайга Олимпиада уота кэлбит.
• 1999 — Дьокуускайга "Киин куорат" сахалыы хаһыат бастакы нүөмэрэ 5000 ахсаанынан тахсыбыт. 12 балаһалаах дьоҕус нүөмэри эрэдээктэр Александр Яковлев, кэрэспэдьиэннэр Андрей Аргунов, Александр Бурцев, Виталий Иванов, Андриан уонна Леонид Николаевтар бэлэмнээбиттэр. Хаһыаты дизайнер Василий Андросов таҥмыт.
• 2008 — Соҕуруу Осетияҕа Арассыыйа уонна Грузия ыккардыларыгар сэрии саҕаламмыт.
• 2021 — улахан уот Горнай улууһун Бэс Күөлүгэр суоһаабыт. 33 олорор дьиэ, 8 тутуу уокка былдьаммыт.

Төрөөбүттэр

• 1899 — Бодойбоҕо Богдан Чижик, Саха сиригэр өрөбөлүүссүйэ уонна гражданскай сэрии кыттыылааҕа, кэлин баартыйа уонна сэбиэт үлэһитэ, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
• 1904 — Софья Сидорова (1951 өлб.), 1938—1947 сыллардаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэстээтэлэ этэ.
• 1949 — Суруналыыстыкаҕа СӨ бириэмийэтин лауреата, култуура үтүөлээх үлэһитэ Надежда Дмитриева төрөөбүт, «Саха» НКИХ эрэдээктэрэ.
• 1951 — Виталий Андросов (2018 өлб.) — аатырбыт саха мелодиһа, ырыаһыт, эндоскопист-быраас, учуонай уонна түмэт-дьайыксыт.
• 1966 — Дьимми Уэйлс, Бикипиэдьийэ тэрийсээччитэ.

Өлбүттэр

• 1941 — Рабиндранат Тагор — Ииндийэ аатырбыт бэйиэтэ, ойуулааччыта, драматуура, суруйааччыта, үөрэҕирии үлэhитэ, түмэт реформатора, эргиэн салайааччыта уонна композитора. Кини үлэлэрэ Бенгали литэрэтиирэтин уонна муусукатын XIX үйэ бүтүүтүгэр уонна XX үйэ саҥатыгар сайыннарбыттара. Азия бастакы Нобель лауреата буолар (1913 с. Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмийэтин ылбыта).
• 1987 — Сэбиэскэй Сойуус биллиилээх артыыһа Анатолий Папанов өлбүт.
• 2005 — Михаил Евдокимов, биллэр сатирик артыыс, Алтаай кыраайын күбүрүнээтэрэ, массыына саахалыгар түбэһэн өлбүт.