Кырса

Кырса - (лат. Alopex lagopus эбэтэр лат. Vulpes lagopus) туундараҕа үөскүүр ыттыҥы сиэмэх кыыл.

Кырса

Үөскүүр сирэ

Тас көрүҥэ

Тас көрүҥэ уонна улахана ханна үөскүүрүттэн улахан тутулуктаах.

Тарҕаныыта

Урут Хотугу полушариеҕа барытыгар кэриэтэ баар буоллаҕына, билигин ареала улаханнык кыччаабыт.

Олорор сирдэрэ

Кырса туундараҕа, лесостептарга үөскүүр.

Ууһааһына

Үксүн бу кыыл моногамнай эбит. Тыһы уонна атыыр кырсалары кытта былырыын төрөөбүт оҕолоро эмиэ сылдьыһаллар эбит. Сорох маннык "дьиэ кэргэн" икки-үс буолан биир сиргэ олоруон сөп. Биир дьиэ кэргэн сирэ 2-30 квадратнй килэмиэтэрэ буолар. Ас кордөөн киэҥ сиринэн кэрийэ слдьаллр эбит. Ууһуулларыгар биир сиргэ кэлэр үгэстээхтэр эбит.

Тыһы кырса тиэчкэтэ кулун тутарга, муус устарга буолар. Атыырдар тыһыны былдьаһан охсуһаллар. 49-57 күнүнэн тыһы кырса төрүүр; 7-12 оҕолоох буолар. Атыыркырса оҕолорун көрсөр. Оҕолорун хараҕа 9-18 күҥҥэ аһыллар; сыл аҥаарынан уҥүохтарынан улахан кырса саҕа буолаллар. Эһиилигэр номнуо төрүүр кыахтаахта эрээри икки сыл буолан баран толору ситэллэр.

Хаһаайыстыбаннай суолтата

Экосистемаҕа улахан оруолу оонньуур: мөлтөх, ыарыһах кыыллары суох оҥорон бултуур кыылларын популяциятын тупсарар. Үчүгэй көп түүлээҕин иһин бултанар уонна анал фермаларга иитиллэр.

Культуураҕа

Хотугу сахалар уонна атын омуктар остуоруйаларын персонаһа.

Сигэлэр