Танзания

Танзания Холбоhуктаах Өрөспүүбүлүкэтэ (суаhили: Jamhuri ya Muungano wa Tanzania) диэн Илин Африка дойдута. Кинилиин кирбиилэhэллэр Кения уонна Уганда хоту, Руанда, Бурунди уонна Конго Демократ Өрөспүүбүлүкэтэ арҕаа, Замбия, Малауи уонна Мозамбик соҕуруу. Илин Индия океана баар.^[1]

Танзания Холбоhуктаах Өрөспүүбүлүкэтэ Jamhuri Ya Muungano Wa Tanzania
Ыҥырыыта: "Uhuru na Umoja"
Өрөгөй ырыата: Mungu ibariki Afrika
Location of Tanzania
Киин куората		Додома
Largest city		Дар эс Салаам
Ил тыла		суаhили (de facto) ааҥл тыла (Үрдүк сууттар, үөрэҕирии)
Олохтоохтор ааттара		Tanzanian
Дьаhалтата		Өрөспүүбүлүкэ
-	Президент	Jakaya Mrisho Kikwete
-	Премьер миниистир	Mizengo Pinda
Тутулуга суох буолуу		Холбоhуктаах Хоруоллуктан
-	Танганьика	Ахсынньы 9, 1961
-	Занзибар	Тохсунньу 12, 1964
-	Мергер	Муус устар 26, 1964
Иэнэ
-	Бүтүн	945,203 km² (27th) 364,898 sq mi
-	Уу (%)	6.2
Олохтоохторо
-	November 2006 estimate	40,000,000 (32nd)
-	2005 census	37,445,392
-	Олохтоох чиҥэ	41/km² (124th) 106/sq mi
БИО (АКП)		2007 estimate
-	Total	$48.921 billion
-	Per capita	$1,255
БИО (номинал)		2007 estimate
-	Total	$16.691 billion
-	Per capita	$428
Дьини (2000–01)		34.6 (medium)
КСИ (2008)		▲ 0.503 (medium) (153th)
Валюта		Tanzanian shilling (TZS)
Кэм зоната		EAT (UTC+3)
-	Сайыҥҥы кэм	not observed (UTC+3)
Ил домен		.tz
Телефон кода		[[++2552]]

Танзания Холбоhуктаах Республиката 26 мкоаттан (улуустан) турар унитар республика. 1996 с. ыла дойду киин куората Додома, ордук улахан куората уонна эргиэн киинэ Дар эс Салаам.

Этимология

«Танзания» топонима бу дойду састаабыгар киирбит икки холуонньа аата тэрилиннэ: -Танганьтан уонна Занзибартан, оттон бүтэр-үгэс быһыытынан дойдулар ааттарыттан. Танцияҕа икки киин куорат: административнай киинэ дар- эс историческай киин куората, оттон сокуону таһаарар-Додома, бырабыыталыстыба 1970- с сылларга сүрүн органнары көһөрбүтэ.

География

Дойду улахан өттө киэҥ нэлэмэн площадкалар ылаллар. Индия Океан кытылын кыйа биэрэк кытыыта тайаан сытар.

Дойду территорията Африка бөдөҥ күөллэрин сорҕото баар: Хоманьика күөлэ (ол аата Байкал арҕаа уонна Ньээс соҕуруу өттүгэр.

Танзанияҕа Африка саамай үрдүк хайата — стратовулк Килиманджаро (5895 м) турар.

Тардыытын уһуна 3402 км., онтон Моҕотой — 451 км, тардыытын кытта-769 км, Малави — 475 км, Мозамбиктаах — 756 км, рудалаах — 217 км, Угда — 396 км уонна Замбиялаах — 338 км.

Климат

Турзани климата субкваториальный. Хоту икки сезон (кулун тутар — ыам уонна балаҕан ыйа-сэтинньи), соҕуруу — биир (сэтинньи — муус устар).

Занзибар архипелаг арыыларыгар, күн ортото +28- тан 30- гар диэри, байҕал бириистэрэ күн- дьыл олус үчүгэй. Индия океаныгар уу температурата 24-26 км. Дойду киин өттүгэр (муора таһымыттан 1200-1700 м) орто температура 22-25 м. буолар, түүн сөрүүн буолуон сөп.

Танзания бэлиэ күннэрэ

• Муус устар 26 — Холбоһуу күнэ
• От ыйын 7 — Саба-Саба (суахили тылыгар "сэттэ-сэттэ" — сэттис ый сэттис күнэ), 1954 сыллаахха Танзанияны сомоҕолообут бэлиитикэ баартыйата үөскэбит күнэ (TANU, Танганьикатааҕы Африка дойдуларын сойууһа)