Тимофеев Михаил Елисеевич

Тимофеев Михаил Елисеевич (15.03.1932—22.01.2013) — саха норуодунай бэйиэтэ, тылбаасчыт, ССРС уонна Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыатын биир ааптара.

Тимофеев Михаил Елисеевич

Олоҕун олуктара

• 1932 сыллаахха кулун тутар 15 күнүгэр Бүлүү улууһугар төрөөбүт.
• 1959 с. — Саха государственнай университет историко-филологическай факультетын бүтэрбит.
• 1964 с. — ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.

Үлэлээх олоҕун Бүлүү оройуонун радиотыгар дикторынан саҕалаабыт. Олоҕун устатыгар дьаамсыгынан, Уус-Алдан улууһугар история учууталынан, Дьокуускайдааҕы радиокомитет литературнай-драматическай биэриилэрин редакторынан, Дьокуускайдааҕы кинигэ кыһатыгар уус-уран уонна оҕо литературатын салаатын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. 60-с сс. ортолоруттан Саха суруйааччыларын сойууһун бэрэстээтэлин Сэмэн Даниловы кытта чугаһыспыт, кини сорудаҕынан эдэр бэйиэттэр дьылҕаларынан дьарыктанар буолбут, кинилэр суруйсууларын аахпыт Наталья Харлампьева этэринэн 1960-с сыллар бүтүүлэриттэн саҕалаан 1970-с сылларга тахсыбыт саха бэйиэттэрэ бары Михаил Тимофеев "эрэдээктэрдээбит илиитинэн" ааспыттара^[1].

Айар үлэтэ

Хоһооннорун бастакы хомуурунньуга «Маҥнайгы хаар» 1960 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Үс сылынан, Саха Сириттэн талыллан, ССРС эдэр суруйааччыларын IV сүбэ мунньахтарыгар кыттыыны ылбыта. Ол кэмҥэ Москваҕа «Советский писатель» уонна «Современник» кинигэ кыһаларыгар нууччалыы тылынан тылбаастаммыт түөрт хоһооннорун кинигэлэрэ күн сирин көрбүттэрэ: «Ледоход», «Березы-фонтаны», «Тень сосны», «Ледостав». Айымньылаах олоҕун түмүгэр барыта 30-н тахса сахалыы уонна нууччалыы тыллаах кинигэлэри бэчээттэппитэ.

Сэһэннэрэ

• «Ааныс» (хоһоонунан хоһуйуллубут сэһэн)
• «В годы войны»

Очеркалара, ыстатыйалара

• «Первый снайпер»
• «Хорошо иметь свое мнение»

Ырыа буолан ылламмыт хоһоонноро

М. Е. Тимофеев ырыа тылларын суруйбут аатырбыт хоһоонньут. Кини тылларынан Саха Сирин аатырбыт композитордара — Г. Комраков, В. Кац, Н. Берестов, П. Иванова, А. Самойлов, В. Ксенофонтов, К. Герасимов, Т. Стручков, З. Степанов уо. д. а. — элбэх ырыаны айбыттара.

• «Памяти П.А. Ойунского» (вокальнай цикл, В. Кац)
• «Возвращение» (моноопера, В. Кац)

Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыата

Саха норуотугар хаалларбыт биир сүҥкэн айымньытынан Саха Сирин өрөгөйүн ырыатынан аатырбыт «Саргы ырыата»^[2] буолар. Бу ырыа тылларын Михаил Тимофеев саха биир бастыҥ хоһоонньутун Савва Тарасовы кытта кыттыһан 200X сыллаахха суруйбуттар.

Тылбаасчыт

Саха тылыгар А. Пушкин, М. Лермонтов, Е. Евтушенко, о. д. а. поэттар хоһооннорун тылбаастаабыта. Ону таһынан, Абай, Токтогул Сатылганов, Муса Джалиль, Тарас Шевченко, П. Тычина, Степан Руданскай, Владимир Сосюра, Леся Украинка хоһооннорун тылбаастаабыта. Индия, Алтай, Хотугу омуктар: эбээннэр, эбэҥкилэр, дьүкээгирдэр, мансилар айымньыларын тылбаастаабыт.

Оҕолорго анаабыт айымньылара

• «Бабушкин алас»
• «Картинки»
• «За горой Чочур-Мыран»
• «Страна снегирей»

Библиография

• «Ледоход» — М.: Сов. писатель, 1967.
• «Березы-фонтаны» — М.: Современник, 1977.
• «Тень сосны» — М.: Сов. писатель, 1979.
• «Ледостав» — М.: Современник, 1983.

Наҕараадалара уонна ааттара

• Саха норуодунай поэта
• Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ лауреата
• «За доблестный труд в ознаменование 100-летия В. И. Ленина» мэтээл
• «За трудовое отличие» мэтээл
• «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941—45 гг.» мэтээл
• тыыл бэтэрээнэ
• үлэ бэтэрээнэ
• «Гражданская доблесть» ураты Бэлиэ
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин Ытык грамотата (2005)^[2]
• Бүлүү улууһун Ытык олохтооҕо (2009)^[3]