Быраансыйа

Франция, Быраансыйа (фр. France), эбэтэр атыннык Француз Өрөспүүбүлүкэтэ (фр. République française), диэн Арҕаа Эуропаҕа сүрүннээн баар дойду. Кини тас дойдуларыгар уонна сирдэригэр Соҕуруу Америкаҕа баар Француз Гуиана, Хотугу Атлантикаҕа баар Сен-Пьер уонна Микелон, Француз Арҕаа Ииндийэтэ, уонна Океанияҕа уонна Индийскэй океаҥҥа баар элбэх арыы киирэллэр, ол иһин аан дойдуга саамай улахан бытарыйбыт аналлаах экономическай зоналардаах дойду буолар. Франция сүрүн сирэ (метрополитен Франция) хоту диэки Бельгиялыын уонна Лүксембургунуун, хотугулуу-илин диэки Германиялыын, илин диэки Швейцариялыын, соҕуруулуу-илин диэки Италиялыын уонна Монаколыын, соҕуруу диэк Андорралыын уонна Испаниялыын, уонна хотугулуу-арҕаа диэки Улуу Британияны кытта байҕал кыраныыссалардаах. Кини сүрүн сирэ Рейн өрүстэн Атлантик океаҥҥа диэри, уонна Сир ортотунааҕы байҕалтан Ааҥыл канаалга уонна Хоту байҕалга диэри тайаан сытар. Кини барыта 18 эрэгийиэннэрдээх – онтон 5 тас дойдуларга бааллар – уопсай иэнэ 643,801 км² уонна 2024 сыл тохсунньу ыйыгар 68,4 мөлүйүөн кэриҥэ нэһилиэнньэлээх. Быраансыйа – баһылыктаах өрөспүүбүлүкэ, киин куората Париж, дойду саамай улахан куората уонна сүрүн култуура уонна эргиэн киинэ.

Француз Республиката République française
Ыҥырыыта: Liberté, Égalité, Fraternité “Liberty, Equality, Fraternity”
Өрөгөй ырыата: “La Marseillaise”
Location of France Location of  Metropolitan France  (dark green) – on the European continent  (light green & dark grey) – in the European Union  (light green)  —  [Legend]
Location of France Француз Республикатын аан дойдутааҕы территорията
Киин куората (уонна саамай улахан куорат)		Париж 48°52′N, 2°19.59′E
Ил тыла		Француз
Олохтоохтор ааттара		Французтар
Дьаhалтата		Унитарнай президент аҥардаах республика
-	Президент	Эмманюэль Макрон
-	Премьер-министр	Эдуар Филипп
Историята
-	Француз илэ	843 (Treaty of Verdun)
-	Конституцията	1958 (5с Республика)
ЭУ кыттыыта		25 кулун тутар 1957
Иэнэ
-	Бүтүн[1]	674 843 km² (40с) 260 558 sq mi
-	Metropolitan France
	- IGN[2]	551 695 km² (47с) 213 010 sq mi
	- Cadastre[3]	543 965 km² (47с) 210 026  sq mi
Олохтоохторо
	(Тохсунньу 1, 2008 estimate)
-	Total[1]	64,473,140[4] (20)
-	Metropolitan France	61,875,822[5] (20с)
-	Олохтоох чиҥэ[6]	114/km² (89с) 295/sq mi
БИО (АКП)		2007 estimate
-	Total	$2,067 миллиард[7] (8с)
-	Per capita	$33,508[7] (IMF) (18с)
БИО (номинал)		2007 estimate
-	Total	$2,593 trillion[7] (6с)
-	Per capita	$42,033[7] (IMF) (16с)
Дьини (2002)		26.7
КСИ (2005)		▲ 0.952 (high) (10с)
Валюта		Euro,[8] CFP Franc[9]   (EUR,    XPF)
Кэм зоната		CET[6] (UTC+1)
-	Сайыҥҥы кэм	CEST[6] (UTC+2)
Ил домен		.fr[10]
Телефон кода		+331
1	The overseas regions and collectivities form part of the French telephone numbering plan, but have their own country calling codes: Guadeloupe +590; Martinique +596; French Guiana +594, Réunion and Mayotte +262; Saint Pierre et Miquelon +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: New Caledonia +687, French Polynesia +689; Wallis and Futuna +681

Дьоно-сэргэтэ

Билиҥҥи Франция - элбэх омуктан турар дойду буолар, үксэ Французстар (урукку франнар Париж тула, хотуттан галлар, норманнар уонна арҕаа өттүттэн бретанецтар, соҕуруу өттүттэн прованцалэстэр, бааски о.э. средиземномория омуктара) уонна [[хоту Африка норуоттара холбоон барыларын магребтар диэн ааттыыллар о.э. магребтарга киирэллэр: тунизиестар, алжирестар уонна марроканестар, балар бары ислам итэҕэллээх дьон-аймах]], ону таһынан атын Африка континенын хара омуктара. Францияҕа сылын ахсын 300 тыыһынча хара омук олохсуйа кэлэр, онон исламҥа итэҕэйээччилэр ахсааннара эмиэ элбии турар. Билиҥҥи кэмҥэ Французстар Францияҕа 70% эрэ ылаллар, онтон ордубут 25% хара омуктарга тиксэр, ордубут 5% Кытайдарга, Дьоппуоннарга, Кэриэйдэргэ, Сахаларга тиксэр.

Хомуут көрүҥэ

Францияҕа финансовай- тутулуга суох омуктарга эбэтэр хаартаҕа сылдьыы биир сылга бэриллэр уонна муҥура суох чыыһыланы уһатыан сөп. Бу тииптээх көрүҥү биэрии төрдө-сөптөөх капитал баар буолуутун, ону сэргэ Францияҕа хамсаабат баайы- дуолу атыылаһыы эмиэ баар. 5 сыл буолан баран дойдуга тас дойдуларга олорон ПММ- га, онтон тута гражданствоҕа докумуону биэрэр быраабы ылар.

Визитера (визитет) - уһун болдьохтоох виза, эквивализацияламмыт көрүҥ. Омук киһитэ дойдуга үп- харчы өттүнэн тутулуга суох буолуутугар уһун болдьохтоох визаны ылар. Кини Францияҕа кэлэр. 3 ый устата иммиграция уонна интеграция управлениетыгар (ССРС) регистрациялатыахха наада. Онтон омук киһитэ внж префектураҕа картатын ылар. Докумуоннары биэрии болдьоҕо — 2-3 ый.

Экономика

Франция-үрдүк сайдыылаах постиндустриальнай дойду, промышленнай производство кээмэйинэн аан дойдуга биир бастыҥ миэстэни ылар. Ис Валовой бородуукта 1,9 трлн евро (2,6 трлн доллар) 2009 сылга суолталанар. Нэһилиэнньэ дууһатыгар ВВП эмиэ ити сыл 30 691 евро (42 747 доллар) буолла. Франция ВВП номинальнайынан-АХШ, Кытай, Япония,Германия уонна Великобритания кэнниттэн аан дойду 6- с экономическэй державата (2018 сыллааҕы дааннайынан). 551 602 км2 метрополияҕа бэйэтин территориятыттан 64 мөлүйүөн киһи муора территориятыттан киллэрэн туран, Франция «бөдөҥ» дойдунан ааҕыллар. Оттон экономическай ыйааһына аан дойдутааҕы түһүлгэҕэ биир сүрүн оруолу оонньуур кыахтанар. Франция Европаҕа киин географическай балаһыанньаттан саҕалаан Арҕаа Европа сүрүн эргиэн суолларыгар: Орто муора, Ла- Манш, Атлантик.

Бу чааһыгар 1957 сыллаахха тэриллибит Эуропа уопсай рыногар французскай тэрилтэлэр сайдыылара үтүө этэ, урукку холуонньалар уонна замор территориялара коммерческай партнердар салгыы хаалыахтара.

Эбии маны көр

• Франция бэлиэ күннэрэ