2000 сыл

Сыллар
1996 1997 1998 1999 — 2000 — 2001 2002 2003 2004
Уоннуу сыллар
1970-с 1980-с 1990-с — 2000-с — 2010-с 2020-с 2030-с
Үйэлэр
XX үйэ — XXI үйэ — XXII үйэ

2000 сыл.

Туох буолбута

Тохсунньу

• Тохсунньу 7 — Ороһооспотооҕу бэрэсидьиэн дьуолкатыгар Саха Сирин устуоруйатыгар аан бастаан «Дьокуускай-Сиэтл» видеоконференция ыытыллыбыт.
• Тохсунньу 21 — Эквадор кэнгириэһин төрүт омуктар тэрилтэлэрэ күүстэринэн былдьаабыттарын кэнниттэн полковник Лусио Гутьеррес, Карлос Солорсано уонна Антонио Варгас бэрэсидьиэн Джамиль Махуады былаастан туораппыттар. Кэлин байыаннайдар былааһы вице-бэрэсидьиэҥҥэ туран биэрбиттэрэ.
• Тохсунньу 26 — Уруккута Бүлүү куоратын горисполкомун бэрэстээтэлэ, Дьокуускай куоратын салайааччыта буола сылдьыбыт Павел Бородин Арассыыйа уонна Беларусь Сойууһун судаарыстыбаннай сэкиритээринэн анаммыт.

Олунньу

• Олунньу 3 — Алдан улууһугар Суннаҕын-Силигир диэн ааттаммыт эркээйи сир тэриллибит.
• Олунньу 4 — Парижка араак ыарыыны утары саҥа тыһыынча сылга охсуһуу саммита буолбут. Франция бэрэсидьиэнэ Жак Ширак уонна ЮНЕСКО генеральнай дириэктэрэ Коитиро Мацуура Парижтааҕы хартияҕа илии баттаабыттар.
• Олунньу 6 — Иккис Чечен сэриитин кэмигэр федеральнай күүстэр Грознай куоратын ылбыттар.
• Олунньу 29 — Чечняҕа 776-с үрдэлгэ 90 Псков десантниктара 2000 кэриҥэ боевигы кытта кыргыһыылара саҕаламмыт. 90 киһиттэн алтата эрэ тыыннаах хаалбыт.

Кулун тутар

• Кулун тутар 14 — Адыгеяҕа Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн бэлиэтиир буолбуттар.
• Кулун тутар 21 — Иоанн Павел II аан бастаан Израильгэ сылдьыбыт.
• Кулун тутар 26 — Владимир Путин куолас 51,95 % ылан Арассыыйа бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт, дуоһунаска ыам ыйын 7 күнүгэр киирбитэ.
• Кулун тутар 31 — Өймөкөөн улууһун Томторугар «Тымныы полюһа» (Полюс Холода) бастакы бэстибээл буолбут.

Муус устар

• Муус устар 26 — АЛРОСА бэрэсидьиэнин Вячеслав Штырову (икки сыл буолан баран СӨ Бэрэсидьиэнинэн талыллыбыта) элбэх дьон олоҕун тупсарбытын иһин Бочуот уордьанынан наҕараадалаабыттар.

Ыам ыйа

• Ыам ыйын 7 — Владимир Путин Арассыыйа бэрэсидьиэнин быһыытынан бастакы инаугурацията буолбут.
• Ыам ыйын 11 — Ииндийэ олохтооҕун ахсаана миллиард буолбут.
• Ыам ыйын 13 — Арассыыйаҕа федеральнай уокуруктар тэриллибиттэр.
• Ыам ыйын 18 — Владимир Путин ыйааҕынан Уһук Илин федеральнай уокурук тэриллибитэ.

Бэс ыйа

• Бэс ыйын 2 — Святослав Фёдоров, аан дойдуга аатырбыт харах бырааһа, сөмөлүөт саахалыгар өлбүт.
• Бэс ыйын 9 — Владимир Путин Чечняҕа быһаччы бэрэсидьиэн салайыытын киллэрбит.
• Бэс ыйын 12 — Ахмат Кадыров Чэчиэн Өрөспүүбүлүкэтин дьаһалтатын салайааччытынан анаммыт.
• Бэс ыйын 26 — Яндекс.Почта үлэлэтин саҕалаабыт — Яндекс хампаанньа босхо e-mail сиэрбиһэ.

От ыйа

• От ыйын 7 — Икки палааталаах Ил Түмэн (салайааччылар Василий Филиппов уонна Николай Соломов) Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт сокуонугар тоҕус «федеральнай» уларытыыны оҥорбут. Элбэх ыстатыйаҕа РФ конституциятын уонна кини бастыыр оруолун ахтар буолбуттар. Ону таһынан өрөспүүбүлүкэ тас ситимнэрин МИД хонтуруоллуур буолбут, СӨ бэрэсидьиэнэ сэбилэниилээх күүстэргэ дьайар кыаҕа суох буолбут. Ил Түмэн өрөспүүбүлүкэ нолуогун РФ бүддьүөтүгэр ыытар кээмэйин быһаарара тохтообут, онон бүддьүөт уонна нолуок бэлиитикэтэ федерация таһымыгар оҥоһуллар буолбут.
• От ыйын 10 — Башар аль-Асад аҕатын Хафез аль-Асады Сиирийэ бэрэсидьиэнин солотугар солбуйбут.
• От ыйын 11 — Амма улууһугар СӨ бырабыыталыстыбатын уураҕынан "Амма" диэн 735 430 га иэннээх эркээйи сир (нууч. ресурсный резерват) тэриллибит.
• От ыйын 18 — Бриллиант оҥорооччулар аан дойдутааҕы холбоһуктара уонна Алмаас биржаларын аан дойдутааҕы федерацията Арассыыйа Алмааһын балаататын билиммиттэр. Онон аан дойду алмааһын биржаларыгар барытыгар эргинэр быраабы ылбыт.

Атырдьах ыйа

• Атырдьах ыйын 1 — Рамблер/почта аһыллыбыт — Рамблер хампаанньа босхо e-mail сиэрбиһэ.
• Атырдьах ыйын 8 — Британия, АХШ уонна Италия учуонайдара киһини клоннуур уопуту саҕалаабыттарын туһунан биллэрбиттэр.
• Атырдьах ыйын 8 — Москубаҕа Пушкин болуоссатын анныгар уулуссаны туоруур холлорооҥҥо дэлби тэбии буолбут. 13 киһи өлбүт, 118 киһи бааһырбыт.
• Атырдьах ыйын 12 — Баренц байҕалыгар "Курскай" подводнай лодка саахалланан тимирбит, экипааһын 118 киһитэ бары өлбүттэр.

Балаҕан ыйа

• Балаҕан ыйын 12 — Дьокуускайга «Туймаада» стадионугар ырыаһыт Земфира кэнсиэр биэрэ туран көрөөччүлэри трибунаттан хонууга түһэллэригэр ыҥырбыт. Сорох дьон 6 миэтэрэ үрдүктэн ыстанан түспүттэр, сорохтор милиисийэ сэлэтин тоҕо анньан ааспыттар. Түмүгэр анньыһыыга 19 киһи эчэйбит.
• Балаҕан ыйын 14 — Microsoft тэрилтэ Windows Me (Миллениум едишн) операциялыыр тиһиги таһаарбыт.

Алтынньы

• Алтынньы 5 — Элбэх киһи Сербияҕа уулуссаҕа бырачыастыы тахсыбытын түмүгэр Слободан Милошевич дуоһунаһыттан батыммыт.
• Алтынньы 15 — Парижка Монмартр мырааныгар «Таптал Эркинин» арыйбыттар. Бу эркиҥҥэ «Мин эйигин таптыыбын» диэн сурук 311 тылынан суруллубут.
• Алтынньы 18 — тимирбит «Курскай» подлодка моряктарын өлүктэрин таһаарыы саҕаламмыт.
• Алтынньы 19 — Ил Түмэн «О местных органах государственной власти в РС(Я)» диэн сокуону дойду сокуонугар сөп түбэспэт диэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү суутун быһаарыытын кытта сөбүлэспэккэ, кассация үҥсүүтүн түһэрбит.

Сэтинньи

• Сэтинньи 14 — Саха сиригэр бастакы аһаҕас сүрэххэ эпэрээһийэлэр оҥоһуллубуттар.

• Сэтинньи 17 — Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев ыйыытынан өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин министиэристибэтэ Саха сирин оскуолаларыгар саахымат уруоктарын киллэрэр туһунан быһаарыныы ылбыт.

Ахсынньы

• Ахсынньы 6 — ливерморий аһыллыбыт — 116 нүөмэрдээх химия элэмиэнэ.
• Ахсынньы 15 — Чернобыль атомнай станциятыгар тиһэх энергоблок үлэтин тохтоппуттар.

• Ахсынньы 31 — Аан дойду үрдүнэн XX үйэ уонна Иккис тыһыынча бүтэһик күнүн бэлиэтээбиттэр.

Төрөөбүттэр

Өлбүттэр

• Кыымчаан Кучу (Климент Егорович Ефремов) — саха экстремал сүүрүгэ.
• Паулин Арвед Вольдемарович

• Тохсунньу 7 — Александр Рыжиков — Саха Сириттэн сылдьар милиисийэ подполковнига, ОМОН хамандыыра. Чечняҕа заложниктары босхолуур операция кэмигэр өлбүт.

• Олунньу 19 — Ефимов Гавриил Дмитриевич (24.02.1920—19.02.2000) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, тылбаасчыт, поэт.

• Кулун тутар 4 — Николай Емельянов (08.01.1921 төр.) — филология билимин дуоктара

• Ыам ыйын 24 — Олег Ефремов (1927 төр.), тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, режиссёр, ССРС норуодунай артыыһа.

• Атырдьах ыйын 10 — Афанасьев Петр Саввич (15.07.1928—10.08.2000) — саха лексиколог учуонайа, филологическай билим кандидата.
• Ахсынньы 29 — Иванов Владимир Харлампьевич-Унаров, саха искусствоведа, наука кандидаата, Россия художниктарын сойууhун чилиэнэ