![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Chiesa_di_San_Francesco_d%2527Assisi_all%2527Immacolata_%25281535729032%2529.jpg/640px-Chiesa_di_San_Francesco_d%2527Assisi_all%2527Immacolata_%25281535729032%2529.jpg&w=640&q=50)
Caltaggiruni
nu cumuni di Tàlia / From Wikipedia, the free encyclopedia
Caltaggiruni (Caltagirone nnû talianu) è nu cumuni di 35 709 abbitanti dâ Città metrupolitana di Catania.
Caltaggiruni | |
![]() | |
Dittagghi: Stemma di Caltaggiruni | |
Muttu: Urbs Gratissima (Città bonu vuluta), La Riina dî Munti Erei | |
Nomu ufficiali: | Caltagirone |
---|---|
Riggiuni: | Sicilia |
Pruvincia: | Catania |
Cuurdinati: | 37°14'0"N, 14°31'0"E Ammustra ntâ mappa |
Superfici: | 383,38 km² |
Abbitanti: | 35 709 |
Dinzitati: | 93,14 ab./km² |
Cumuni cunfinanti: | Vischiri, Gela, Grammicheli, Licuddìa, Mazzarinu, Mazzarruni, Miniu, Li Maccara, Niscemi, Chiazza , Sammicheli |
CAP: | 95041 |
Prifissu telefònicu: | 0933 |
Situ ufficiali: | http://www.comune.caltagirone.ct.it/ |
È luntana 68 km dû sò capulocu pruvinciali Catania e 195 km dû sò capulocu riggiunali Palermu. È lu quintu cumuni cchiù populatu dâ Città metrupolitana catanisi e lu primu pi grandizza tirritoriali. È ntrê 25 cumuna dâ Sicilia pi populazziuni e lu quintu pi grandizza. È sedi piscupali (Piscupatu di Caltaggiruni, nnû talianu Diocesi di Caltagirone) dû 1816. È capulocu di'n grandi cumprinsoriu tirrituriali, chiamatu nnû talianu Calatino e Sud-Simeto (macari canusciuti comu li paisa caltaggirunisa), chi è nnâ parti miridiunali di l'enti metrupolitanu di oji.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Chiesa_di_San_Francesco_d%27Assisi_all%27Immacolata_%281535729032%29.jpg/640px-Chiesa_di_San_Francesco_d%27Assisi_all%27Immacolata_%281535729032%29.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Countryside_between_Caltagirone_and_Piazza_Armerina%2C_Sicily%2C_Italy.jpg/640px-Countryside_between_Caltagirone_and_Piazza_Armerina%2C_Sicily%2C_Italy.jpg)
Centru urbanu misu centralmenti ntrâ Sicilia cintrali, chiḍḍa urîntali e lu liturali miridiunali, è celebri pâ pruduzziuni dâ ciramica, la quali la renni lu majuri centru riggiunali e unu dî cchiù mpurtanti d’Italia.
Fu pi ultra dui millenni nu puntu stratèggicu di cuntrollu pi assai populi chi contrullavanu li chiana di Catania e Gela, ntra di cui li greci, li bizzantini, l'arabbi, li ginuvisa, li aragunisa e li nurmanni. È vidè nu mpurtanti centru agriculu, pî so grandi campagni, comu Chianu Sampòlu, Costabbaira, lu Nuci, lu Mazzuni, Racineci e Rannasìa.
Lu centru storicu avi lu titulu di Patrimoniu di l’umanità UNESCO dû 2002, facenti parti dû consorziu du Vaḍḍ'i Notu, nzemmula ê città di Catania, Militeḍḍu, Scicli, Modica, Ragusa, Notu e Palazzolu.
L'etimoluggìa dû nomu diriva di l'àrabbu: si sapi chi la prima parola significa casteḍḍu (qal'at), ma l'àutra parti è di etimoluggia chi nun è canusciuta, e nun si sapi pi certu zoccu putissi significari; pi chistu mutivu, li studiusi, cchiù o menu titulati, ànu prupunutu assai significati, chi ponu purtari â storia greca (picciò Casteḍḍ'i Gela o Casteḍḍ'i gilisi), â storia midîvali (Casteḍḍ'i ginuvisi) u ô tirritoriu 'n quantu tali (Casteḍḍ'i grutti, Casteḍḍ'i cignali, Casteḍḍ'i quartari, ecc.)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Piazza_Bellini%2C_Caltagirone_%28CT%29.jpeg/640px-Piazza_Bellini%2C_Caltagirone_%28CT%29.jpeg)
Oji, ultra lu celebbri centru storicu, la città avi vidè n'area abbitata di età recenti, misa a sud-ovest, unni putemu truvari alcuni mpurtanti vî, palazzi, lochi e chiazzi centrali dâ città. Chista parti dâ città è oji lu cori urbanu dû cumuni, unni a majurìa dî pirsuni abbitanu (quasi 20 000 susu picca cchiù di 35 000 pirsuni).
La città mustràu sempri l'ambizziuni di essiri capulocu di na sò pruvincia chi fussi cchiù o menu lu tirritoriu dî paisa caltaggirunisi (Calatino e Sud-Simeto nnâ lingua taliana), accussì comu la vicina Gela chî sò paisi di l'area gilisi. È lu secundu centru dâ Sicilia cintrali cu cchiù abbitanti, dopu Cartanissetta e davanzi cumuna comu Caniattì, Dirnò e Castruggiuvanni.