تيونس
اتر آفريڪا جو ھڪ ملڪ / From Wikipedia, the free encyclopedia
تيونس(انگريزي: Tunisia) [16] (عربي ٻولي: تونس Tūnis ) سرڪاري نالو ريپبلڪ آف تيونس[17] (عربي ٻولي: الجمهورية التونسية) (French:République tunisienne) ھڪ ملڪ جو نالو آهي جيڪو اتر اولهه آفريڪا ۾ واقع آهي جنھن جي پکيڙ 165٬000 ڪلوميٽرزچورس (64٬000 چورس ميل) آھي. ان جو علائقو ڪيپ اينجيلا آفريڪا جو اتر ۾ سڀ کان آخري ڇيڙو سڏبو آهي. ھن ملڪ جي اولھ ۽ ڏکڻ ۾ الجزائر, اوڀر ۾ لبيا ۽ اتر ۾ ميڊيٽرينين سمنڊ واقع آهي.
تيونس ريپبلڪ آف ٽيونيشيا | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
ترانو: حماة الحمى Humat al-Hima Defenders of the Homeland | |||||
مڪانيت تيونس (تيز نيرو) نقشو آفريڪا (ھلڪو نيرو) | |||||
گادي جو هنڌ | تيونس سٽي 36°49′N 10°11′E | ||||
سڀ کان وڏو شهر | تيونس سٽي | ||||
دفتري ٻوليون | عربي ٻولي [2] | ||||
مقامي ٻوليون | |||||
نسلي گروھ | عرب (40%[8] ), بربر (1%[9] ), يورپي (1%),[8] ترڪ ,[10] يھودي۽ ٻيا(1%)[8] | ||||
مذهب | اسلام (رياستي مذھب ; 96% سني اسلام )[8] ٻيا مذھب ( 3 سيڪڙو جن ۾ شامل آهن عيسائي، يھودي، شيعا اسلام, بھائي )۽ لامذھب 1% | ||||
مقامي آبادي | ٽيونيشن (سنڌي ۾ : تيونيشيائي يا تيونسي) | ||||
حڪومت | وحداني نيم صدارتي [11][12] | ||||
• صدر |
بيجي سعيد عيسيبسي | ||||
• وزيراعظم |
يوسف چھيد | ||||
مقننه | اسيمبلي آف ريپريزنٽيٽوز | ||||
قيام جي تاريخ | |||||
814 ق.م. | |||||
• حسيني گھراڻو |
15 جولاءِ 1705 | ||||
• فرانس کان آزادي |
20 مارچ 1956 | ||||
• ريپبلڪ جو قيام |
25 جولاءِ 1957 | ||||
• تيونس ۾ انقلاب |
14 جنوري 2011 | ||||
پکيڙ | |||||
• جملي |
163٬610 km2 (63٬170 sq mi) (91st) | ||||
• پاڻي (%) |
5.0 | ||||
آبادي | |||||
• 2016 اندازو |
11,304,482[14] (79th) | ||||
• گھاٽائي |
63 /km2 (163.2 /sq mi) (133rd) | ||||
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2018 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$144.195 ارب ڊالر[15] | ||||
• في سيڪڙو |
$12,588[15] | ||||
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2018 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$40.455 ارب ڊالر [15] |
بيجي سعيد عيسيبسي صدر 2014 کان وٺي پنجن سالن لاءِ |
يوسف شھيد وزيراعظم 2016 کان پنجن سالن لاءِ |
ابتدائي آڳاٽي دور ۾، تيونس ۾ مقامي بربر آباد هئا. فونيشين، سامي قوم، 12ھین صدي قبل مسيح ۾ اچڻ شروع ٿيا، ساحل تي آباد ٿيا ۽ ڪيتريون ئي آباديون قائم ڪيون، جن مان ڪارٿيج ستین صدي قبل مسيح ۾ سڀ کان وڌيڪ طاقتور طور اڀري آيو. فينيشين جي آبادڪارن جو اولاد پنڪ ماڻهن جي نالي سان مشهور ٿيو. قديم ڪارٿيج سال 146 ق.م تائين رومن ريپبلڪ جو هڪ وڏو واپاري ۽ فوجي حریف هو، جڏهن ان کي رومن شڪست ڏني هئي، جن ايندڙ 800 سالن تائين تيونس تي قبضو ڪيو. رومن عيسائيت کي متعارف ڪرايو ۽ آرڪيٽيڪچرل ورثي کي ڇڏي ڏنو جهڙوڪ ايل جيم جي ايمفي ٿيٽر. 7ھین صدي عيسوي ۾، عرب مسلمانن سڄو تيونس فتح ڪيو (آخرڪار سال 647ع ۾ شروع ٿيندڙ ڪيترين ئي ڪوششن کان پوءِ سال 697ع ۾ ڪامياب ٿيو) ۽ پنهنجن قبيلن ۽ خاندانن سان آباد ٿي، مقامي رهاڪن تائين اسلام ۽ عرب ثقافت کي پهچايو. بعد ۾ 11ھین سان 12ھین صديءَ ۾ بنو هلال ۽ بنو سليم قبيلن جي وڏي پئماني تي عرب لڏپلاڻ ان عمل کي تيز ڪيو. 15ھین صدي جي لڳ ڀڳ، جديد ڏينهن تيونس جو علائقو اڳ ۾ ئي تقريبا مڪمل طور تي عرب ٿي چڪو هو، عربن کي آبادي جي اڪثريت جي حيثيت سان قائم ڪيو. ان کان پوء، سال 1546ع ۾، عثماني سلطنت اتي ڪنٽرول قائم ڪيو، 300 سالن کان وڌيڪ عرصي تائين، 1881ع تائين، جڏهن فرانسيسي تيونس فتح ڪيو. سال 1956ع ۾، تيونس آزادي حاصل ڪئي جيئن ته حبيب بورگيبا جي اڳواڻي ۾ تيونس جي جمهوريه جي اڳواڻي ۾ سرگرم ڪارڪنن جهڙوڪ چيڊلي ڪلالا، فرحت هاچد، ۽ صلاح بن يوسف جي مدد سان. اڄ، تيونس جي ثقافت ۽ سڃاڻپ مختلف ثقافتن ۽ نسلن جي هن صدين کان ڊگهي چونڪ ۾ جڙيل آهي.