پامير

پامير جابلو سلسلو
پامير جبل ھوائي جھاز ذريعي نڪتل تصوير, جون 2008
اوچي سطح
چوٽي	ڪونگرتاگ
بلندي	7٬649 m (25٬095 ft)
امتياز	[اوزا تبديل: needs a number]
اڪيلائي	[اوزا تبديل: needs a number]
مقانيت
جاگرافي
Countries	تاجڪستان, ڪرغزستان, افغانستان and چين
States/Provinces	گورنو بدکشان, اوش علائقو, واکان and زنگ جينگ

پامير جي بيھڪ

پامير جابلو سلسلو وچ ايشيا، ڏکڻ ايشيا ۽ اوڀر ايشا جي سنگم تي واقع آھي۔ ھي ھماليہ، قراقرم، ھندوڪش، تیان شان اور ڪُنلُن، ھندو راج جابلو سلسلن جي سنگم تي واقع آھي. ھن جو شمار دنيا بلند ترين جابلو سلسلن ۾ ٿئي ٿو. جنھن جي ڪري ھن کي دنیا جي ڇت (Roof of the World) بہ چيو ويندو آھي.^[1]

پامیر تاجڪستان، ڪرغزستان، افغانستان ۽ چين ۾ پکڙيل آهي۔ ھن جو وڏو حصو تاجڪستان جي علائقي گورنوبدکشان^[2][3]، جيڪو ڪرغزستان جي اَلَي وادي کان ٿيندا تيان شان جبلن سان ملي ٿو، ڏکڻ ۾ افغانستان جي واکان دَري وٽان ھندوڪش جابلو سلسلن سان ملي ٿو. اوڀر ۾ چين ڪوگر تاگ جابلو سلسلن سان ملي ٿو، اوڀاريون پامير جابلو سلسلو چين ۽ گلگت بلتستان جي وچ ۾ واقع يارڪنڊ وادي ۾ ڪُنلُن جابلو سلسلي ذريعي جدا ٿئي ٿو.

پامير لفظ

پامير نالو مڊلٽن ۽ ٿامس، مطابق پامير ھڪ ارضياتي اصطلاح^[4] آھي. پامير ھڪ سڌي مٿانهين پٽ يا انگريزي اکر U شڪل جي وادي جيڪا جبلن سان گھيريل ھجي انکي چئبو آهي. اھو پامير تڏھن ٺھندو آھي جڏھن ڪو گليشيئر يا برفاني علائقو رجي وڃي ۽ پٿريلو ميدان ظاھر ٿيئي. پامير تيسيتائين رھندو جيسيتائين ڪٽاوَ جي ڪري پامير جو علائقو وڌندو رھندو آھي. ھن طرح جا علائقا واکان^[5] جي اوڀر اتر ۽ گورنوبدکشان جي اوڀر ڏکڻ ۾ ملن ٿا. پامير جو ڪارج گرمين چراگاهن طور بہ ٿيندو آهي.

پامير جون سڀ کان مٿانهيون چوٽيون

1. پامیر جي سڀ کان مٿانهين جابلو چوٽي اسماعيل ساماني آھي، جيڪا 7490 ميٽر / 24590 فٽ بلند آھي.
2. ابن سينا چوٽي: جنھن لينن چوٽي پڻ چيو وڃي ٿو، ھن جي اوچائي 7 ھزار 1 سو 34 ميٽر يعني 23 ھزار 6 سو 9 فٽ آهي.
3. ڪورزنیوسڪایا چوٽي: ھن جي اوچائي 7 ھزار 1 سو 5 ميٽر يعني 23 ھزار 3 سو 10 فٽ آهي.

پامير جا گليشيئر

پامير سلسلي ۾ تمام گهڻا گليشيئر آھن جن ۾ فيڊچينڪو گليشيئر جيڪو اتر ۽ ڏکڻ قطب ۾ موجود گليشيئرن کي ڇڏي ٻئي سموري دنيا جي گليشيئرن کان وڏو آھي. ھن پکيڙ 25 ميل يعني 77 ڪلوميٽرن آهي. اتر پامير جا گليشيئر قائم آھن انھن ڪا بہ موسمياتي تبديلي نہ پئي ٿئي، باقي ڏکڻ پامير جا گليشيئر سالياني 10 في سيڪڙي جي رفتار پگھرجن پيا.

پامير جي آبھو

معيشت

اولھ ۾ ڪوئلي جون کاڻيون آهن پر اتان جي ماڻھن جو مُک طور گذر سفر  رڍن پالڻ تي آهي.

اچ وڃ جا وسيلا

پامير ھائي وي دنيا ٻيون نمبر بلندي تي قائم ھائي وي آھي جيڪا تاجڪستان جي گادي جي ھنڌ دوشنبي کان گورنوبدکشان کان ٿيندو اوش ڪرغزستان وڃي ٿي. شاھراھ ريشم جا لنگھ پڻ پامير جي وادين مان گذرن ٿا.

تاريخي اھميت

تاريخي طور تي ، پامير جبل اتر شاھراھ ريشم تي ڪاشگر ۽ ڪوڪند جي وچ ۾ اھم واپاري رستو سمجهيو ويندو هو ، اڳئين دور واري پيدل رستو ڪيترن ئي علائقائي فتحن جو گواھ آهي. اتر ريشم روڊ (تقريبن 2،600 ڪلوميٽر (1،616 ميل) ڊيگهه) قديم چين جي گادي جي ھنڌ زيان کي پامير جبل جي رستي ڪاشگر سان ڳنڍي ھئي. . 20 هين صدي ۾ ، اهي تاجڪستان گهرو ويڙھ ، چين ۽ سوويت يونين جي وچ ۾ سرحدي تڪرار ، آمريڪي ، روسي ۽ هندستاني فوجي اڏن جو قيام ، ۽ واپار جي ترقي ۽ وسيلن جي ڳولا ۾ نئين دلچسپي جو بنياد رهيا آهن. چين وچ ايشيائي ملڪن سان گهڻو ڪري اهي مسئلا حل ڪيا آهن.

حوالا

1. Etherton, P. T. (1911). Across the roof of the world; a record of sport and travel through Kashmir, Gilgit, Hunza, the Pamirs, Chinese Turkistan, Mongolia and Siberia. By Lieut. P. T. Etherton ... With map and illustrations.. London,: Constable and Company, Ltd.,. http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.25088.
2. "FIG. 1. The position of the Montenegrin field in the tectonic structure of the Pamirs. Tectonic scheme B.P. Barkhatova (1963) with minor changes and additions to the authors. 1 - Hercynian North Pamir folded system. 2–4 - tectonic zones in the Cimmerian folded system of the Southern Pamir: 2 - Central Pamir, 3 - Southeast Pamir, 4 - Southwest Pamir; 5 - the foundation of the Central Pamir, numbers in circles (1-2) metamorphic series: 1 - Shipad, 2 - Muzkolz; 6 - anticlinoria, the arrow indicates the direction of immersion of the hinge: 3 - Vanch-Yazgulemsky, 4–5 - Muzkol-Rangkulsky: 4 - Sarymulinskaya and 5 - Shatputsky anticlines; 7 - Vanch-Akbaital fault between folded systems; 8 - faults between tectonic zones (A, B): A - Rushansko-Pshartsky, B - Gunt-Alichursky; 9 - Chernogorskoye field; 10 - the state border of the Republic of Tajikistan, in the south and west passes along the Pyanj River - the upper reaches of the river. Amu Darya.". dx.doi.org. حاصل ڪيل 2020-11-04.
3. Bliss, Frank. (2006). Social and economic change in the Pamirs : (Gorno-Badakhshan, Tajikistan) (1st ed ed.). Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 0-203-40531-5. OCLC 252831825. https://www.worldcat.org/oclc/252831825.
4. Middleton, Robert. "History of the Development of the Pamir Region of Tajikistan (Gorno-Badakhshan)". Advances in Asian Human-Environmental Research. Cham: Springer International Publishing. صفحا. 245–265. ISBN 978-3-319-23197-6.
5. Aga Khan Trust for Culture : the cultural agency of the Aga Khan Development Network.. University of Arizona Libraries. 2007. http://dx.doi.org/10.2458/azu_acku_pamphlet_na1460_a33_2007.