روسي ٻولي
اوڀر سلاويڪ ٻولي جيڪا يورپين روس ۾ بنياد پئي From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
the Rusyn language سان ڀل نہ کائو.
"Great Russian" redirects here. It is not to be confused with Great Russia.
روسي ٻولي (Russian language)، روس ۾ ڳالهائي ويندڙ اوڀر سلاوڪ ٻولي آهي، جنهن جو اوڀر يورپ ۾ بنياد پيو. اها رشين فيڊريشن، بيلاروس، قزاقستان ۽ ڪرغزستان ۾ هڪ سرڪاري ٻولي آهي[23][24] ۽ گڏوگڏ قفقاز ۽ وچ ايشيا ۾ وڏي پيماني تي ڳالهائي ويندي آهي.[25][26] جڏهن تي بالٽڪ رياستن ۽ اسرائيل ۾ پڻ ننڍي پيماني تي ڳالهائي ويندي آهي.[27] [28] روسي ٻولي جو تعلق انڊو-يورپين ٻولين سان آهي، ان سان گڏوگڏ روسي ٻولي ايسٽ سلاوڪ ٻولين جي چئن زنده ميمبرن منجهان هڪ آهي ۽ وڏي بالٽو-سلاوڪ شاخ جو حصو پڻ آهي. روسي، بيلاروسي ۽ يوڪريني ٻولي جي وچ ۾ گڏيل سمجهه جو وڏو ويجهڙائي وارو درجو آهي. اها سابق سوويت يونين جي سرڪاري ٻولي (ڊي فيڪٽو ۽ ڊي جيور) هئي.[29][30]
روسي ٻولي جا سڄي دنيا ۾ 25 ڪروڙ ۽ 80 لک (258 ملين) ڪل ڳالهائيندڙ آهن.[31] اها يورپ ۾ سڀ کان وڌيڪ ڳالهائيندڙ مادري ٻولي آهي،[32] سڀ کان وڌيڪ ڳالهائيندڙ سلاوڪ ٻولي ۽ گڏوگڏ يوريشيا جي سڀ کان وڌيڪ جغرافيائي طور تي ڦهليل ٻولي آهي. اها مقامي ڳالهائيندڙن جي تعداد جي لحاظ کان دنيا جي ستين-سڀ کان وڌيڪ ڳالهائيندڙ ٻولي آهي ۽ ڪل ڳالهائيندڙن جي تعداد جي لحاظ کان دنيا جي نائين سڀ کان وڌيڪ ڳالهائيندڙ ٻولي آهي. روسي بين الاقوامي اسپيس اسٽيشن جي عملي جي ٻن سرڪاري ٻولين مان هڪ آهي، گڏيل قومن جي ڇهن سرڪاري ٻولين مان هڪ آهي، ان سان گڏ انٽرنيٽ تي چوٿين وڏي استعمال ٿيندڙ ٻولي آهي.
روسي سائيريلڪ لپي جا روسي الفابيٽ استعمال ڪندي لکي ويندي آهي؛ اهو طلواني ثانوي اظهار ۽ انهن کان سواءِ، "نرم" ۽ "سخت" آوازن جي صوتين جي وچ ۾ فرق ڪري ٿي. لڳ ڀڳ هر قنون (consonant) جو هڪ سخت يا نرم برابر موجود آهي ۽ اهو فرق ٻوليءَ جي هڪ نمايان خصوصيت آهي، جيڪا عام طور تي لکت ۾ ڏيکاري ويندي آهي، قنون جي تبديليءَ سان نه، بلڪ هيٺين سُر جي تبديليءَ سان. هڪ ٻيو اهم پاسو اڻ سڌريل آوازن جي گهٽتائي آهي. دٻاءُ، جيڪو گهڻو ڪري غير متوقع هوندو آهي، عام طور تي آرٿوگرافي طور ظاهر نه ڪيو ويندو آهي، جيتوڻيڪ هڪ اختياري تيز تلفظ، دٻاءُ کي نشانو بڻائڻ لاءِ؛ جيئن هوموگرافڪ لفظن جي وچ ۾ فرق ڪرڻ (مثال طور замо́к، زاموڪ، يعني قفل ۽ за́мок، زامڪ، يعني ڪوٽ)، يا غير معمولي لفظن يا نالن جي مناسب تلفظ کي ظاهر ڪرڻ لاء، استعمال ڪري سگهجي ٿو.
Remove ads
روسي لڪت ۽ الفابيٽ
روسي ٻولي هڪ سائيريلڪ الفابيٽ استعمال ڪندي لکي ويندي آهي. روسي الفابيٽ 33 اکرن تي مشتمل آهي. هيٺ ڏنل جدول هر اکر جي عام آواز لاءِ IPA قدرن سان گڏ، انهن جا فارم ڏنل آهن. ڳاڙهي رنگ ۾ ڪيپيٽل ۽ ڪاري رنگ ۾ عام اکر آهن.
| Аа /a/ | Бб /b/ | Вв /v/ | Гг /ɡ/ | Дд /d/ | Ее /je/ | Ёё /jo/ | Жж /ʐ/ | Зз /z/ | Ии /i/ | Йй /j/ |
| Кк /k/ | Лл /l/ | Мм /m/ | Нн /n/ | Оо /o/ | Пп /p/ | Рр /r/ | Сс /s/ | Тт /t/ | Уу /u/ | Фф /f/ |
| Хх /x/ | Цц /ts/ | Чч /tɕ/ | Шш /ʂ/ | Щщ /ɕː/ | Ъъ /-/ | Ыы /ɨ/ | Ьь /ʲ/ | Ээ /e/ | Юю /ju/ | Яя /ja/ |
روسي الفابيٽ جا پراڻا اکر ⟨ѣ⟩ شامل آهن، جيڪي ⟨е⟩ (/je/ يا /ʲe/) ۾ ضم ٿين ٿا؛ ⟨і⟩ ۽ ⟨ѵ⟩، جيڪي ٻئي ضم ٿي ويا ⟨и⟩ (/i/)؛ ⟨ѳ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨ф⟩ (/f/)؛ ⟨ѫ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨у⟩ (/u/)؛ ⟨ѭ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨ю⟩ (/ju/ يا /ʲu/)؛ ۽ ⟨ѧ⟩ ۽ ⟨ѩ⟩، جن کي بعد ۾ گرافڪ طور ⟨я⟩ ۾ تبديل ڪيو ويو ۽ صوتياتي طور تي /ja/ يا /ʲa/ ۾ ضم ڪيو ويو. جڏهن ته اهي پراڻا اکر هڪ وقت يا ٻئي تي ڇڏيا ويا آهن، اهي شايد هن ۽ لاڳاپيل مضمونن ۾ استعمال ڪيا وڃن. yers ⟨ъ⟩ ۽ ⟨ь⟩ اصل ۾ الٽرا شارٽ يا گهٽجي ويو /ŭ/، /ĭ/ جي تلفظ کي ظاهر ڪن ٿا.
ٽرانسليٽيريئن
ڇاڪاڻ ته ڪمپيوٽنگ ۾ ڪيترين ئي ٽيڪنيڪل پابندين جي ڪري ۽ پڻ سائيريلڪ ڪي بورڊ جي غير موجودگي جي ڪري، روسي اڪثر ڪري لاطيني اکر استعمال ڪندي ٽرانسليٽيٽ ڪي ويندي آهي. مثال طور، "мороз" (برف جمن) جي ٽرانسليٽيرن موروز (moroz) آهي ۽ "мышь" (ڪوئو) جي ٽرانسليٽيرن، مش (mysh) يا مس (mys) آهي. روس کان ٻاهر رهندڙن جي اڪثريت پاران هڪ ڀيرو عام طور تي استعمال ڪيو ويندڙ، روسي ڳالهائيندڙ ٽائپسٽن پاران يونيڪوڊ ڪردار جي انڪوڊنگ جي توسيع جي حق ۾ ٽرانس ليٽيشن گهٽ استعمال ڪيو ويندو آهي، جيڪو مڪمل طور تي روسي اکر کي شامل ڪري ٿو. هي يونيڪوڊ ايڪسٽينشن پيش ڪندي مفت پروگرام موجود آهن، جيڪي صارفين کي روسي اکر ٽائيپ ڪرڻ جي اجازت ڏين ٿا، جيتوڻيڪ مغربي ’QWERTY‘ ڪي بورڊ تي.[33]
Remove ads
درجه بندي
معياري روسي
جاگرافيائي ورڇ
بين الاقوامي ٻولي جي طور تي
لهجا
ٻين سلاوڪ ٻولين سان ڀيٽ
نڪتل ٻوليون
روسي لڪت ۽ الفابيٽ
روسي ٻولي هڪ سائيريلڪ الفابيٽ استعمال ڪندي لکي ويندي آهي. روسي الفابيٽ 33 اکرن تي مشتمل آهي. هيٺ ڏنل جدول هر اکر جي عام آواز لاءِ IPA قدرن سان گڏ، انهن جا فارم ڏنل آهن. ڳاڙهي رنگ ۾ ڪيپيٽل ۽ ڪاري رنگ ۾ عام اکر آهن.
| Аа ا،آ | Бб ب | Вв و | Гг گ | Дд د،ڊ | Ее ئ،ي | Ёё ئو،يو | Жж زهه،جهه | Зз ز | И
и ي،اي | Йй ئ،ائ |
| Кк ڪ | Лл ل | Мм م | Нн ن | Оо و | Пп پ | Рр ر | Сс س | Тт ت،ٽ | Уу /u/ | Фф سانچو:ف،ڦ |
| Хх ک،خ |
Цц تس | Чч چ | Ш
ш |
Щщ تش | Ъъ /-/ | Ыы /ɨ/ | Ьь /ʲ/ | Ээ اي | Юю يو | Яя يا |
روسي الفابيٽ جا پراڻا اکر ⟨ѣ⟩ شامل آهن، جيڪي ⟨е⟩ (/je/ يا /ʲe/) ۾ ضم ٿين ٿا؛ ⟨і⟩ ۽ ⟨ѵ⟩، جيڪي ٻئي ضم ٿي ويا ⟨и⟩ (/i/)؛ ⟨ѳ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨ф⟩ (/f/)؛ ⟨ѫ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨у⟩ (/u/)؛ ⟨ѭ⟩، جيڪو ضم ٿي ويو ⟨ю⟩ (/ju/ يا /ʲu/)؛ ۽ ⟨ѧ⟩ ۽ ⟨ѩ⟩، جن کي بعد ۾ گرافڪ طور ⟨я⟩ ۾ تبديل ڪيو ويو ۽ صوتياتي طور تي /ja/ يا /ʲa/ ۾ ضم ڪيو ويو. جڏهن ته اهي پراڻا اکر هڪ وقت يا ٻئي تي ڇڏيا ويا آهن، اهي شايد هن ۽ لاڳاپيل مضمونن ۾ استعمال ڪيا وڃن. yers ⟨ъ⟩ ۽ ⟨ь⟩ اصل ۾ الٽرا شارٽ يا گهٽجي ويو /ŭ/، /ĭ/ جي تلفظ کي ظاهر ڪن ٿا.
ٽرانسليٽيريئن
ڇاڪاڻ ته ڪمپيوٽنگ ۾ ڪيترين ئي ٽيڪنيڪل پابندين جي ڪري ۽ پڻ سائيريلڪ ڪي بورڊ جي غير موجودگي جي ڪري، روسي اڪثر ڪري لاطيني اکر استعمال ڪندي ٽرانسليٽيٽ ڪي ويندي آهي. مثال طور، "мороз" (برف جمن) جي ٽرانسليٽيرن موروز (moroz) آهي ۽ "мышь" (ڪوئو) جي ٽرانسليٽيرن، مش (mysh) يا مس (mys) آهي. روس کان ٻاهر رهندڙن جي اڪثريت پاران هڪ ڀيرو عام طور تي استعمال ڪيو ويندڙ، روسي ڳالهائيندڙ ٽائپسٽن پاران يونيڪوڊ ڪردار جي انڪوڊنگ جي توسيع جي حق ۾ ٽرانس ليٽيشن گهٽ استعمال ڪيو ويندو آهي، جيڪو مڪمل طور تي روسي اکر کي شامل ڪري ٿو. هي يونيڪوڊ ايڪسٽينشن پيش ڪندي مفت پروگرام موجود آهن، جيڪي صارفين کي روسي اکر ٽائيپ ڪرڻ جي اجازت ڏين ٿا، جيتوڻيڪ مغربي ’QWERTY‘ ڪي بورڊ تي.[34]
Computing
سانچو:Main article The Russian language was first introduced to computing after the M-1, and MESM models were produced in 1951.[35]
Orthography
- اصل مضمون جي لاءِ ڏسو Russian orthography
According to the Institute of Russian Language of the Russian Academy of Sciences, an optional acute accent (знак ударения) may, and sometimes should, be used to mark stress. For example, it is used to distinguish between otherwise identical words, especially when context does not make it obvious: замо́к (zamók – "lock") – за́мок (zámok – "castle"), сто́ящий (stóyashchy – "worthwhile") – стоя́щий (stoyáshchy – "standing"), чудно́ (chudnó – "this is odd") – чу́дно (chúdno – "this is marvellous"), молоде́ц (molodéts – "well done!") – мо́лодец (mólodets – "fine young man"), узна́ю (uznáyu – "I shall learn it") – узнаю́ (uznayú – "I recognize it"), отреза́ть (otrezát – "to be cutting") – отре́зать (otrézat – "to have cut"); to indicate the proper pronunciation of uncommon words, especially personal and family names, like афе́ра (aféra, "scandal, affair"), гу́ру (gúru, "guru"), Гарси́я (García), Оле́ша (Olésha), Фе́рми (Fermi), and to show which is the stressed word in a sentence, for example Ты́ съел печенье? (Tý syel pechenye? – "Was it you who ate the cookie?") – Ты съе́л печенье? (Ty syél pechenye? – "Did you eat the cookie?) – Ты съел пече́нье? (Ty syel pechénye? "Was it the cookie you ate?"). Stress marks are mandatory in lexical dictionaries and books for children or Russian learners.[36]
Remove ads
صوتيات
گرامر
الفاظ جو ذخيرو
تاريخ ۽ ادبي ٻولي
نموني جو متن
 |
[[:File:Universal Declaration of Human Rights - rus - sd - Art1.ogg|انساني حقن جي عالمي پڌرنامي جو آرٽيڪل 1، روسي ٻولي ۾]]
|
Problems playing this file? See media help. | |
Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights in Russian:[37]
Все люди рождаются свободными и равными в своем достоинстве и правах. Они наделены разумом и совестью и должны поступать в отношении друг друга в духе братства.
The romanization of the text into Latin alphabet:
Vse lyudi rozhdayutsya svobodnymi i ravnymi v svoyem dostoinstve i pravakh. Oni nadeleny razumom i sovest'yu i dolzhny postupat' v otnoshenii drug druga v dukhe bratstva.
Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights in English:[38]
All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
پڻ ڏسو
ٻاهريان ڳنڍڻا
 |
Appendix:Russian Swadesh list جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو |
- Russian Enthusiast - Prominent Russian language resource for English speakers
- Национальный корпус русского языка National Corpus of the Russian Language (in Russian)
- Russian Language Institute Language regulator of the Russian language (in Russian)
سانچو:Russian language
سانچو:Sister bar
حوالا
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads