Žeželjev most

Žeželjev most je železničko-drumski lučni most na Dunavu u Novom Sadu. Ukupna dužina mu je 474 metara. Sagrađen 1961. godine, srušen je u NATO bombardovanju Jugoslavije 1999. godine. Ponovo je sagrađen 2018. godine, nakon šest godina od otpočinjanja radova. Povezuje Novi Sad i Petrovaradin i deo je međunarodne pruge Beograd–Budimpešta.

Žeželjev most
Žeželjev most u februaru 2018. godine
Lokacija
Premošćuje	Dunav
Mjesto	Novi Sad, Srbija
Koordinate	45°15′43.7″N, 19°51′36.9″E
Gradnja
Period gradnje	1957–1961 2012–2018 (Novi most)
Graditelji
Projektant	Branko Žeželj Aleksandar Bojović
Graditelj	V Azvi - Taddei – Horta Coslada.
Tehnički podaci
Vrsta	Lučni most
Konstrukcija	Čelik
Materijal	Čelik, beton
Ukupna duljina	474 m
Širina	32 m
Karta
Žeželjev most na karti Srbije

Historija

Originalni most dužine 377 metara je građen je od je od 1957. do 1961. godine, kao jedinstven primer gradnje uz korišćenje prednapregnutog betona. U prvoj fazi su izgrađeni lukovi, a zatim je izgrađen avgust koji je "visio" na čeličnim sajlama zakačenim za lukove mosta. Projekat je uradio poznati jugoslovenski građevinski inženjer Branko Žeželj.

Lukovi mosta postali su jedna od vizura Novog Sada. Preko njega je išla međunarodna pruga, kao i tranzitni put kroz Novi Sad. Njegovim rušenjem za kratko su presečeni ovi putevi.

Most nakon što je srušen 1999. godine

U NATO bombardovanju 1999. godine, most je gađan 12 puta. 23. aprila 1999. godine sa više direktnih pogodaka, most je konačno srušen.^[1] Tada je presečen železnički saobraćaj između Subotice i Beograda. Tokom bombardovanja, Novi Sad je ostao bez sva tri velika mosta preko Dunava (Most Slobode, Varadinski most i Žeželjev most). Privremeni drumsko-železnički most, izgrađen 2000. godine, zamenjuje nedostatak Žeželjevog mosta.

Nakon izrade projektne dokumentacije i potpisivanja ugovora o izgradnji i finansiranju 2011. godine, novi most je počeo da se gradi na mestu nekadašnjeg 2012. godine.^[2][3] Projektom, most je vizuelno sličan nekadašnjem, s tim što su lukovi novogmosta od čelika umesto od prednapregnutog betona.^[4] Most se sastoji od dva luka, jednog dužine 219 metara i visine od 42 metra, i drugog, 177 metara dugačkog i 34 metara visokog.^[4] U oktobru 2017. godine, pet godina od početka izgradnje, dva luka novog mosta su spojeni, čime je premoščena reka Dunav.^[1][4] Vrednost radova do 2017. godine je iznosila 51,71 milion evra.^[1] 2018. godine, most je otvoren za želežnički saobraćaj.^[5]

Zanimljivosti

Na otvaranju mosta 1961. godine, zbog izraženih sumnji u bezbednost mosta, inženjer mosta Branko Žeželj se prilikom probe koja se sastojala od prelaska najtežeg teretnog voza preko mosta vozio čamcem ispod mosta kako bi svima pokazao kako veruje u svoje delo.^[6]

Poštanska marka izdata 1999. godine u seriji "Posledice NATO bombardovanja" prikazuje oštećeni Žeželjev most.