Rajac

Rajac je planinski predeo, deo planine Suvobor, u okviru Valjevskog kompleksa planina. Nalazi se na teritoriji opštine Ljig ^[2], na 10 km od Ljiga, na 25 km od Gornjeg Milanovca, na 45 km od Aranđelovca, na 50 km od Valjeva, odnosno oko 90 km južno od Beograda. Nadmorska visina Rajca kreće se od 600 do 849 m.^[3]

Za ostala značenja, vidi Rajac (razvrstavanje).

Rajac
Spomenik 1300 kaplara na Rajcu delu Suvobora
Visina	848 m
Lokacija
Država	Srbija

Rajac
IUCN kategorija V (zaštićeni krajolik/morski pejzaž)
Kosidba na Rajcu
Najbliži grad	Ljig,  Srbija
Površina	17,71 2
Osnivanje	2024.[1]
Upravitelj	Turistička organizacija Ljig

Mada se u pojedinim opisima Rajac definiše kao posebna planina, on ne poseduje sve elemente planine, kao što su prevoji, klisure, tako da u geografskom smislu Rajac predstavlja samo predeo, čiji je najviši vrh Rajac jedan od vrhova Suvobora.^[4]

Na području Rajca postoji više pećina i jama, a najznačajnija je Rajačka pećina, ukupne dužine kanala 286 m. ^[3]

Turizam

Rajac je poznat kao turističko izletište, a šire je poznat po manifestaciji „Kosidba na Rajcu“ koja se tradicionalno održava prve nedelje nakon Petrovdana. Pogodan je i za paraglajding, a do Rajca se vrlo često organizuju i đačke i studentske ekskurzije.^[3]

Historija

Na teritoriji opštine Ljig i planine Suvobor se tokom Prvog svetskog rata odigrala slavna Kolubarska bitka u kojoj je i učestvovalo čuvenih 1300 kaplara. U slavu njima je podignut spomenik na Rajcu.^[3]

Zaštićeno područje

Uredbom Vlade Republike Srbije 68/2024, Rajac je proglašen za predio izuzetnih odlika, kao prirodno dobro međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja i svrstan u I kategoriju. Cilj zaštite i očuvanja su:

• izuzetne predeone karakteristike
• položaj u regionu sa ambijentalnim i ekološkim značajem
• simbol regiona u odnosu na istorijski značaj i prirodne i kulturne vrednosti
• autentičnosti prirodnih karakteristika, sadržanih u reljefu, geologiji i hidrogeologiji, klimi i živom svetu
• priroda i prirodne vrednosti
• staništa potencijalnog NATURA 2000 područja
• reprezentativnosti i značaja geoloških i hidrogeoloških pojava i nasleđa
• efekta netaknute očuvane prirode
• efekta vazdušne banje.

Rezervat obuhvata površinu od 1.770 ha, od čega je 30,51% u državnom, a preostali dio u privatnom vlasništvu.^[1] Utvrđeni režimi zaštite su:

• I stepen, površine 80,27 ha,
• II stepen, na površini 1.029,46 ha
• III stepena, površine 656,85 ha, na kojoj se sprovodi proaktivna zaštita:
  • upravljačke intervencije u cilju restauracije,
  • revitalizacije i ukupno unapređenje zaštićenog područja,
  • razvoj sela i unapređenje seoskih domaćinstava,
  • uređenje objekata kulturno-istorijskog nasleđa i tradicionalnog graditeljstva,
  • očuvanje tradicionalnih delatnosti lokalnog stanovništva,
  • selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora.

Bioraznolikost

Zabeležena su ukupno 243 biljna taksona, od kojih 75 ima i nacionalni i međunarodni značaj. Preovlađuju šume bukve, hrasta, breze, jasena, cera, dok na većim visinama ima četinari: jele i bora. Od životinjskih vrsta može naići na fazane, srndaće, lisice, divlje svinje, zečeve, grlice.

Galerija

• 
  Panorama sa planine Rajac
• 
  Pogled sa planine Rajac na sela Ba i Slavkovica

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta, Treće izdanje (1985); Beograd: „Prosveta“; ISBN 86-07-00001-2
• Jovan Đ. Marković (1990): Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije Sarajevo: „Svjetlost“; ISBN 86-01-02651-6

Vanjske veze

• Rajac.net Arhivirano 2019-05-02 na Wayback Machine-u - sajt o planini Rajac
• Kosidba.com - sajt o Kosidbi na Rajcu
• Turizam.rs Arhivirano 2007-05-18 na Wayback Machine-u - Rajac na sajtu Turističke ponude Srbije