1665.

Ovo je članak o godini 1665.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Kratke činjenice

5. 1. - U Parizu izlazi Journal des sçavans, prvi naučni časopis u Evropi.
5. 1. - Ugarski nador Ferenc Wesselényi zvanično protestuje zbog Vašvarskog mira, ove godine se tajno sastaje sa zaverenicima (→ Zrinsko-frankopanska urota).
24. 1. - Petar Zrinski imenovan hrvatskim banom, službeno tek od 1668.
zima - Kandijski rat u Dalmaciji: Jusuf-beg Filipović zapalio nekoliko sela u Ravnim kotarima, ubio 200 morlaka, odveo 100 žena i dece^[1].
4. 3. - Počinje Drugi anglo-holandski rat.

6. 3. - Izlazi prvi broj Philosophical Transactions of the Royal Society - prvi naučni časopis na engleskom, posvećen isključivo nauci.

4 - 6. 4. - U Sarajevu tri dana pada snijeg što će izazvati poplavu^[2].
april - Počinje Velika londonska kuga. U ovom mesecu je bila vidljiva kometa C/1665 F1.
maj, početkom - Šibenski morlaci Cvijana Šarića "pobili mnoge Turke kod Crnog luga"^[1].
maj, krajem - "Bajo hajduk" razbio nedaleko od Bileće trgovački karavan; kasnije tokom godine makarske harambaše pljačkale hercegovačka sela^[3].
13. 6. - Pomorska Bitka kod Lowestofta je engleska pobeda nad Holanđanima.
jun - Nezapamćena kiša poplavila Sarajevo^[2].
17. 6. - Rat Portugalske restauracije: Bitka kod Montes Clarosa je odlučujuća portugalska pobeda nad Špancima.

7. 7. - Engleski kralj Čarls II napušta London, bežeći od kuge.
2. 8. - Bitka kod Vågena je holandska pobeda nad Englezima pored Norveške.
avgust - Šibenski i zadarski morlaci opljačkali Banju Luku, zarobljen i pašin sin^[1].
26. 8. - Johann Abraham Ihle otkrio prvo loptasto jato (kuglasti skup), kasnije označeno kao M22.

septembar - Vojska bosanskog paše upada u Ravne kotare, značajni gubici s obe strane. Kod Novigrada zarobljeno 200 ličkih i bosanskih Turaka^[1].
septembar - Objavljena Hookova Micrographia, prvi naučni bestseler, uvodi pojam ćelija (stanica).
17. 9. - Zaostali četvorogodišnjak Karlos II Začarani postaje poslednji habsburški kralj Španije (do 1700).
22. 9. - U Versaju izvedena Molièrova komedija L'Amour médecin.

10. 10. - Petro Dorošenko je novi hetman ukrajinskih kozaka na Desnoj obali (do 1672).
21. 10. - Hetman Leve obale Ivan Brjuhovecki sklopio Moskovske članke kojim njegova oblast dolazi pod rusku kontrolu.
29. 10. - Bitka kod Mbwile je portugalska pobeda nad Kraljevinom Kongo - ubijen je i kralj Konga António I, u zemlji dolazi do dugog građanskog rata.
14. 11. - Dansko-norveški kralj Frederik III ozvaničava kraljevskim zakonom svoju apsolutnu vlast po božanskom pravu.
novembar, krajem - Dalmatinski morlaci uhvatili još 300 robova^[4].

Križevački veliki sudac Stefan Osmokruhović diže pobunu protiv austrijskih oficira; pridružili mu se izabrani koprivnički i ivanićki suci zbog kršenja privilegija, zakidanja na plaći i ratnom plijenu i drugih zloupotreba^[5].
Erdeljski knez Mihajlo I Apafi naselio Srbe u teviškom kraju^[6].
Kaločki nadbiskup dobio darovnicu od cara Leopolda na 66 sela i pustara, uključujući neka u (turskoj) Bačkoj (Roglatica, Bajša, Bajmok, Kolut, Bački Miletić, Gospođinci, Sonta itd.)^[7].
1665-66 - Feldmaršal Walter Leslie na čelu habsburškog poslanstva u Carigradu: dobio obnovu fermana iz 1649. kojim se srpskom patrijarhu i drugima zabranjuje ubiranje podavanja od katolika^[8], kao i ferman o slobodi trgovine za Austriju.
Knjiga Physicomathesis de lumine, coloribus, et iride, aliisque annexis F. M. Grimaldija: difrakcija svetlosti.
Šabtaj Cvi se proglasio za mesiju - vest se širi celom Evropom, izaziva velike potrese u jevrejskim zajednicama.
Poljski plemić Jerzy Sebastian Lubomirski započinje pobunu (rokosz) protiv kralja Jana II Kazimira.
Jean-Baptiste Colbert postaje glavni kontrolor finansija Francuske (do smrti 1683); iste godine osnovana Kraljevska manufaktura za stakla i ogledala (današnji Saint-Gobain).
Počinje francuska kolonizacija ostrva Reunion.
Prva pojava lika Pierrot iz Commedia dell'arte.
c. - Vermeerova slika Devojka sa bisernom minđušom.
c. - Isaac Newton generalizovao binomnu teoremu.

Događaji