1763.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e
Godine:	1760 1761 1762 – 1763 – 1764 1765 1766

1763.. po kalendarima
Gregorijanski	1763.. (MDCCLXIII)
Ab urbe condita	2516.
Islamski	1176–1177.
Iranski	1141–1142.
Hebrejski	5523–5524.
Bizantski	7271–7272.
Koptski	1479–1480.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1818–1819.
• Shaka Samvat	1685–1686.
• Kali Yuga	4864–4865.
Kineski
• Kontinualno	4399–4400.
• 60 godina	Yin Voda Koza (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11763.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

27. 1. - Sjedište portugalskog Brazila prebačeno iz Salvadora u Rio de Janeiro. Negdje od ovog doba se ustaljuje naslov "vicekralj" za guvernere Brazila.
10. 2. - Pariški mirovni sporazum kojim su prekinuta neprijateljstva između Velike Britanije na jednoj, i Francuske i Španije na drugoj strani;
- pobjednička Britanija od Francuske preuzima Kanadu, istočni dio Louisiane (od Mississipija do Appalachiana) i niz karipskih kolonija (Dominika, Grenada, Saint Vincent i Grenadini, te Tobago), a od Španije Floridu;
- zapadni dio Louisiane preuzima Španija, čime ju je Francuska tajno obeštetila za ulazak u rat (u posedu od 1769).
- Francuska je dobila natrag Gvadalupu, "šećernu" koloniju koju smatra vrednijom od Kanade ("nekoliko jutara snijega", kako je notorno smatrao Voltaire, dok je Gvadalupa donosila 6 milijuna funti godišnje).
- Britanski kralj i premijer su odlučili da je u Americi potrebno veliko vojno prisustvo zbog francuske i španske pretnje, ali da to trebaju platiti kolonisti - otpor porezima će biti klica Američke revolucije.
- U Kanadi je dozvoljeno postojanje rimokatolicizma (što izaziva nezadovoljstvo nekih američkih kolonista), ali najviše pozicije će držati anglikanci.
14. 2. - Srbima je dekretom uskraćeno mesto u ugarskom saboru, uz pozivanje na privilegije da se pitanja Srba tiču vladara a ne sabora.^[1]
15. 2. - Sporazum u Hubertsburgu kojim prestaje Treći šleski rat, tj. neprijateljstva između Pruske na jednoj, i Austrije i Saksonije na drugoj strani, odnosno formalno završava Sedmogodišnji rat;
- primjena načela status quo ante bellum održava predratne granice, ali Pruska pod kraljem Friedrichom II, iako potpuno materijalno i financijski iscrpljena, iz rata izlazi sa velikim ugledom i reputacijom nove evropske velesile.
23. 2. - Izbija pobuna robova u holandskoj koloniji Berbice (Berbis, u dan. Gvajani, gde je to praznik) - ugušen je do sledeće godine.
4. 3. - Spor između stare i nove vlastele u Dubrovniku: poslije blokade institucija, izglasana nova uredba o izboru vlastele za različita zvanja i časti, prema kojoj su se kandidati određivali ždrijebom a svaki je imao podjednako izgleda (ipak, prvi knez iz redova nove vlastele izabran tek 1786).^[2]

31. 3. - Umro je mletački dužd Marco Foscarini, sljedećeg mjeseca je izabran Alvise IV Mocenigo (do 1778). Vodi politiku sporazuma sa berberskim državama, ove godine je sklopljen sa Tunisom. Inače, republika je u opadanju.

April/Travanj – Jun/Lipanj

6. 4. - U Parizu je izgorela zgrada Théâtre du Palais-Royal (obnovljena 1770, opet izgorela 1781).
8. 4. - John Stuart, 3. earl od Butea napušta mesto britanskog premijera - Pariski mir je smatran popustljivim, a predlog poreza na cider je izazvao nerede.
8. 4. - Umro je veliki vezir Kodža Ragip-paša.
16. 4. - George Grenville je novi britanski premijer (do 1765), ponovo vigovac na vlasti.
18. 4. - Marie-Josephte Corriveau obešena u gradu Quebecu zbog ubistva muža i okačena u gibbet - njena priča postaje legenda u Quebecu.
19. 4. - Lider Lenape Indijanaca Teedyuscung ubijen u paljevini sela u kome se nalazio
23. 4. - Radikalni novinar i poslanik John Wilkes u 45. broju časopisa The North Briton ismejao govor kralja Georgea III na otvaranju parlamenta. Kralj izdaje naređenje za hapšenje Wilkesa i izdavača 30-tog, ali sud podržava poslanički imunitet - test slobode govora.
27. 4. - Pontiac, lider Ottawi drži veliko vijeće i traži napad na Fort Detroit. Britanci nisu održali obećanje da će se povući iz doline Ohaja i područja zapadno od planina Allegheny, Indijanci će ih sada pokušati izbaciti.

7. 5. - Indijanski poglavica Pontiac, bivši francuski saveznik, potaknut lažnim glasinama o nastavku rata, iznenada napada britansko uporište Fort Detroit čime počinje Pontiacov rat u Sjevernoj Americi (do 1766).
24. 5. - Samuilo postaje vaseljenski patrijarh (1763-68. i 1773-74).
11. 6. (j.k.?) - Naredbom carice Katarine, Jovan Horvat je smenjen kao komandant novosrpskog korpusa, nakon mnogih optužbi na njegov račun; novi komandant je gen Aleksandar Meljgunov^[3] (Nova Srbija će dogodine biti ukinuta, kao i Slavenosrbija).
22. 6. - Indijanci započeli opsadu Fort Pitta (do avgusta) - dobili su na poklon ćebad zaraženu boginjama, ali nije jasno koliko je to bilo efektivno.
28. 6. - Komoran pogođen zemljotresom - materijalna šteta i stotinak mrtvih.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

7. 7. - Britanska kompanija u Bengalu oglašava zbacivanje Mir Qasima, vraćaju Mir Jafara.

9. 7. - Porodica Mozart kreće na veliku trogodišnju turneju iz Salzburga - Wolfgang i Nannerl putuju i sviraju Nemačkom i Belgijom do novembra. U Frankfurtu ga je video 14-godišnji Goethe.
15. 7. - Osniva se Šajkaški bataljon u jugoistočnom kutu Bačke (do 1873).^[4]
19. 7. - Furiani na severu Korzike je izdržao mesec i po dana đenovske opsade.
19. 7. (kalendar?) - Jovan Horvat, komandant Nove Srbije u Rusiji je zbog zloupotreba smenjen, lišen čina,^[5] osuđen je prvo na smrtnu kaznu zatim internaciju.

24. 7. - Posvećena Požeška katedrala.
27. 7. - Patent Marije Terezije o zabrani emigracije: objavljena je naredba o kaznama.^[6] Prošlog meseca je preporučeno mitropolitu Pavlu Nenadoviću da se založi protiv iseljavanja iz Monarhije.^[7] (ove godine je uhvaćen jedan tajni manifest Katarine II, da se pravoslavni iz Austrije sele u Rusiju, tako da bečka vlada pooštrava mere i prema ruskim putnicima i prema srpskim nedovoljno lojalnim krugovima^[8]).
28. 7. - Ruska vojska potpukovnika Petra Gaka stigla u selo Mezdegu, gde će podići tvrđavu Mozdok (danas na severu Severne Osetije, → Kavkaska linija). Ovo se smatra početkom stogodišnjeg Rusko-čerkeskog rata, odn. uvodom u Rusko osvajanje Kavkaza (1800-1864).
31. 7. - Pontiacov rat: Bitka na Bloody Runu je neuspešan britanski pokušaj proboja opsade Fort Detroita.
leto? - Ruska ekspedicija Stjepana Glotova je otkrila otok Kodiak pored Aljaske (prvo rusko naselje 1784), kao i još nekoliko otoka.

2. 8. (22. 7. po j.k.) - Manifest ruske carice Katarine poziva strance da se nasele u carstvu^[9] Sledeće godine Nemci stižu na Volgu.
6. 8. - Pontiacov rat, Bitka kod Bushy Runa na jugozapadu Pensilvanije: Britanci su pobijedili udružene Indijance, uspjevaju doturiti pomoć Fort Pittu.
12. 8. - U Pruskoj objavljen Opšti propis o seoskim školama, Generallandschulreglement, za školovanje dece od pet do trinaest godina.
avgust - Veliki požar u Smirni, stradalo 2.600 kuća.
14. 9. - Bitka kod Devil's Holea, tj. kanjona Nijagare, koju Britanci nazivaju masakrom, jer je u okršaju sa Senecama poginuo 81 vojnik.
septembar - Thomas Gage je novi britanski glavnokomandujući u Severnoj Americi, umesto Jefferyja Amhersta (do 1775).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

5. 10. - Umro August III, kralj Poljske-Litvanije i elektor Saksonije, u posljednjoj zemlji ga nasljeđuje sin Friedrich Christian (do decembra), a u Poljskoj kreće lobiranje za izbor novog kralja - ruska carica pomaže Stanislava Ponjatovskog (izabran sledećeg septembra, vlada do 1795).
7. 10. - Britanski kralj George III, u nastojanju da konsolidira novostečene teritorije u Sjevernoj Americi i uspostavi mir sa indijanskim plemenima koja su dotada bila pod francuskom vlašću, donosi Kraljevsku proklamaciju kojom je
- britanskim kolonistima zabranjeno naseljavanje zapadno od gorja Appalachian, a što izaziva sveopće nezadovoljstvo u Trinaest kolonija - naseljenici je ignorišu, granica je pomjerena na zapad ugovorima od 1768.
- regulirana organizacija novih posjeda: Provincija Quebec, Zapadna te Istočna Florida, karipski otoci Grenada, Tobago, Saint Vincent i Dominica.
9. 10. - Nakon Ricarda Walla, novi glavni ministar Španjolske je Jerónimo Grimaldi (do 1776).
oktobar - Počinje prepiska carice Katarine i Voltairea. Inače, Voltaire je ove godine objavio Traktat o toleranciji.
jesen - Dositej Obradović odlazi iz Kninskog Polja za Svetu goru, ali se usput razboleo i kratko ostao u Crnoj Gori.

7. 11. (27. 10. po j.k.) - Osvećena je Požarevačka crkva (Sentandreja). Srpsko trgovačko "sodružestvo" je postavilo mermerni krst.^[10] Ove godine je izgrađena i Saborna crkva u Sentandreji.
18. 11. - Porodica Mozart je stigla u Pariz, gde ostaju do aprila.
28. 11. - Umro je burmanski kralj Naungdawgyi, nasleđuje ga brat Hsinbyushin (do 1776). Prvi poslovi su mu priprema novog rata sa Sijamom i obnova razrušene Ave (Inwa), u koju će vratiti prestonicu.
decembar - Aleuti na Lisičijem ostrvu se pobunili protiv ruskih trgovaca krznom i skoro sve ih pobili, zbog čega će dogodine biti skoro uništeni. (→ ru)
14. 12. - Paxtonski momci ubili šestoricu Indijanaca Susquehannock u Pensilvaniji, zatim 27. 12. još 16 koji su bili sklonjeni u Lancaster, sledećeg februara pokušavaju marš na Filadelfiju.
decembar - Agitacija među Seklerima u Madefalvi protiv kršenja starih prava, u vezi sa regrutacijom za pukove novoosnovane Erdeljske vojne granice - sledećeg meseca dolazi do masakra, Siculicidiuma.
17. 12. - Izborni knez Saksonije Friedrich Christian je već umro, od boginja, nasleđuje ga maloletni sin Friedrich August I. (knez do 1806, kralj do 1827, vojvoda Napoleonove Poljske 1807-15).
20. 12. - U Kuru, u Gujani, posle 51 dan putovanja stiže prvi konvoj sa francuskim iseljenicima, njih oko 9.000 do februara 1765. Oko tri četvrtine ih umire od zaraza.

Kroz godinu

Nakon Kirila II, novi pećki patrijarh je Vasilije Jovanović-Brkić (do 1765), izabran "pod sumnjivim okolnostima"^[11] - poslednji Srbin na tronu.
Crnogorski vladika Vasilije Petrović pravi plan o ujedinjenju svih srpskih zemalja.^[12]
Sušna godina u Crnoj Gori, vladika Vasilije moli Dubrovčane za pomoć.^[13]
Najstarija poznata pesmarica među Srbima, zbirka različitih pribeleženih pesama: sveštenik Teodor Dobrašević u Bastaji kod Pakraca.^[14]
Završena Saborna crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Plaškom.
U Kucuru dolazi 41 porodica grkokatoličkih Rusina.
Dvorski savetnik Egid Valentin Felix von Borié promoviše nastavak naseljavanja u Banatu.^[15]
Hontheimov-"Febroniusov" traktat "O stanju crkve i legitimnoj vlasti rimskog pontifika" protiv papskog apsolutizma u Nemačkoj (→ febronijanizam). Sledeće godine stavljeno na indeks zabranjenih knjiga.
Mason–Dixonova linija: Charles Mason i Jeremiah Dixon započinju premer sporne granice Marylanda, Pennsylvanije i Delawarea (do 1767).
Počinje izlaziti Almanach de Gotha, direktorijum evropskih kraljevskih i viših plemićkih porodica.
Josip Kazimir Drašković unaprijeđen u generala topništva i zapovijedajućeg generala u Erdelju.
Ala Singh osniva Državu Patiala i istoimeni grad u Pendžabu.
Nauka i tehnika:
- Izneta je Bayesova teorema.
- Opisi insekata: Centuria Insectorum Linnea i Johanssona i Entomologia Carniolica G. A. Scopolija.
- John Baskerville je odštampao izuzetno elegantnu Bibliju.
- Posthumno objavljen Lacailleov katalog južnih zvijezda, Coelum Australe Stelliferum, sa 14 novih zviježđa.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

April/Travanj – Jun/Lipanj

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

Kroz godinu

Rođenja

Smrti

Reference

Wikiwand - on