1975. - Wikiwand

Godina 1975 (MCMLXXV) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru.

Međunarodna godina žena (UN)
Godina evropskog arhitekturnog nasleđa (Savet Evrope)

Ovo je članak o godini 1975.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1940-e 1950-e 1960-e – 1970-e – 1980-e 1990-e 2000-e
Godine:	1972 1973 1974 – 1975 – 1976 1977 1978

Kratke činjenice

1975.. po kalendarima
Gregorijanski	1975.. (MCMLXXV)
Ab urbe condita	2728.
Islamski	1394–1395.
Iranski	1353–1354.
Hebrejski	5735–5736.
Bizantski	7483–7484.
Koptski	1691–1692.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	2030–2031.
• Shaka Samvat	1897–1898.
• Kali Yuga	5076–5077.
Kineski
• Kontinualno	4611–4612.
• 60 godina	Yin Drvo Zec (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11975.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

1975:
1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12
Rođenja • Smrti

Remove ads

Događaji

Januar/Siječanj

1. 1. - Stupio na snagu novi ustav Švedske, švedski monarh je čisto ceremonijalna figura.
1. 1.? - Proradio Pul nesvrstanih novinskih agencija na čelu sa Tanjugom.
2. 1. - U Bangladešu ubijen marksistički revolucionar Siradž Sikder.
3. 1. - U SAD potpisan Zakon o trgovini zajedno sa Jackson–Vanikovim amandmanom koji uskraćuje status najpovlašćenije nacije zemljama sa netržišnom ekonomijom koje sprečavaju emigraciju građana (tj. Jevreja iz SSSR).
6. 1. - Vijetnamski rat: okončava se odlučujuća bitka za Phuoc Long, severnokorejska vojska i Viet Cong zauzimaju južnovijetnamsku provinciju Phuoc Binh a da Amerikanci uopšte nisu reagovali - ubrzo odlučeno da se operacije nastave.
6. 1. - Prva epizoda kviza Wheel of Fortune u SAD.
10. 1. - 2. 5. - Prikazuje se devet epizoda "Na slovo, na slovo".^[1]
13. 1. - Ilič Ramirez Sančez (Karlos Šakal) i Narodni front za oslobođenje Palestine hteli da RPG-om pogode avion izraelskog El Al-a na pariskom Orly-ju, ali pogodili jugoslovenski DC-9. Jugoslovenska štampa insinuira da su Amerikanci iza toga.^[2]. Još jedan napad na El Alov avion pokušan šest dana kasnije.
13. 1. - Zaseda Četvrti Nacionalni narodni kongres NR Kine, reizabrani premijer Zhou Enlai se ponovo zalaže za Četiri modernizacije (poljoprivreda, industrija, odbrana, nauka i tehnologija - Deng Xiaoping, vicepremijer nakon osam godina nemilosti, moći će da ih pokrene 1978); donesen novi ustav koji je ukinuo položaj predsednika NR Kine i stavio vojsku pod kontrolu partije (zamenjen već 1978).
15. 1. - Potpisan Alvorski sporazum, Portugal objavljuje da će 11. novembra dati nezavisnost Angoli.
15. 1. - Četvorica kosovskih Albanaca osuđena na tri do devet godina zatvora za iredentizam.
januar - Osmorica profesora, Praxis-ovaca, izbačena sa Beogradskog univerziteta - Mihailo Marković, Ljubomir Tadić, Zagorka Golubović, Svetozar Stojanović, Miladin Životić, Dragoljub Mićunović, Nebojša Popov i Trivo Inđić.
januar - Predstavljen mikro kompjuter Altair 8800.

ca. 20. 1. - Izrazito antiamerički ton jugoslovenskih medija, ambasada SAD piše Tanjugu i žali se na neravnotežu u izveštavanju^[3].
25. 1. - "Druga revolucija" Sheikh Mujibur Rahmana u Bangladešu: uvodi vanredno stanje, pravi jednopartijsku socijalističku državu.
25. 1. - Članak Mihajla Mihajlova u The New Leader: Tito je došao na vlast samo zato što su Britanci napustili Mihailovića, koji mora biti makar delimično rehabilitovan (Mihailov je u zatvoru od oktobra)^[4].
29. 1. - Weather Underground podmetnuo bombu u zgradu američkog State Departmenta.
29. 1. - Danski tanker Jakob Maersk udario u peščani sprud na ulazu u portugalsku luku Leixões kod Porta, isteklo je 40-50.000 tona nafte, došlo je do eksplozije i požara.
30. 1. - Završni deo izveštaja Agranatove komisije o izraelskim propustima u Jomkipurskom ratu, vodi pojašnjenju civilne kontrole nad vojskom itd.

Februar/Veljača

3. 2. - Eli M. Black, šef United Brands Company, izvršio samoubistvo nakon što je otkriveno da je ponudio mito honduraskom predsedniku kako bi bio smanjen porez na izvoz banana.
4. 2. - Zemljotres u Haičengu, kineska provincija Liaoning, odnosi preko 1300 života, a smatra se prvim predviđenim zemljotresom.
5. 2. - Štrajk policije u Limi, Peru, oko 100 mrtvih u neredima - vojska smiruje i policiju i vandale.
5. 2. - Operacija Independencia: akcija argentinske vojske protiv levičarske gerile ERP u provinciji Tucumán, valjda prva velika operacija Prljavog rata, napadnuti su i neki službenici i nastavnici.
11. 2. - Margaret Thatcher na čelu Konzervativne stranke (premijerka 1979-90).
11. 2. - Predsednik Madagaskara puk. Richard Ratsimandrava ubijen posle šest dana na položaju; sledi gen. Gilles Andriamahazo (do juna), smatra se da je sprečio građanski rat.
13. 2. - Kiparski Turci su u severnom delu ostrva, koji je sedam meseci ranije okupirala Turska, proglasili "Tursku Federativnu Državu Kipar" i formirali ustavotvornu skupštinu. Za prvog predsednika skupštine izabran je vođa kiparskih Turaka Rauf Denktaş - nezavisnost proglašena 1983, oba čina je priznala samo Turska.
13. 2. - Jugoslovenske vlasti proterale dve američke operske pevačice (Gloria Lind i Ann Waterman), pod optužbom za "neprijateljsku aktivnost" - poslale 250 ćiriličnih letaka na adrese u Jugoslaviji, koje im je dao neki čikaški emigrant^[5].
13. 2. - Španski kaudiljo Franko pomilovao trojicu hrvatskih nacionalista (Rudolf Prskalo, Nikola Lisac i Tomislav Rebrina), osuđenih za otmicu švedskog aviona 1972.
februar - Žestoka svađa između Tita i Jovanke Broz, njegovi saradnici se plaše da bi mogla fizički napasti Tita. Komisija u Beogradu smatra da je Jovanka paranoidna i da bi razvod bio najbolji. Restrukturacija Titovog kabineta ide u korist Dolanca, Bakarića i Kardelja. Prema "Kardeljevom pravilu", maršal je maksimalno izolovan od politike.^[6]
februar - Objavljen Kraftwerkov singl Autobahn (istoimeni album objavljen prošlog novembra).
15. 2. - Sporazum o političkom savezu SAD i Severnih Marijanskih Ostrva (odobreno referendumom 17. 6.).
17. 2. - Petnaest osuđenih u Zadru na kazne do 13 godina, optužba je zavera za otcepljenje Hrvatske, stvaranje terorističke organizacije i dr.
17. 2. - AC/DC izdali prvi album High Voltage.
18. 2. - Počinju prvi protesti protiv izgradnje neke nuklearne elektrane, u Wyhl am Kaiserstuhlu na jugozapadu SR Nemačke.
c. 21. 2. - Zatvoren časopis "Praxis"; u ovo vreme je zabranjen i broj niškog književnog časopisa "Gradina" zbog priče beogradskog studenta koja navodno favorizuje četnike^[7].
24 - 27. 2. - U Kaliforniji održana Asilomarska konferencija o rekombinantnoj DNK, o mogućim hazardima i regulaciji biotehnologije.
26. 2. - Liban: štrajk i demonstracije ribara u Sidonu protiv monopolizacije od strane kompanije Protéine bivšeg predsednika Chamouna, smrtno ranjen bivši gradonačelnik Maarouf Saad (velika sahrana 7. 3.) - levičarski Libanci i Palestinci se udružuju protiv vlade.
27. 2. - Pokret 2. juna kidnapovao Petera Lorenza, kandidata CDU za gradonačelnika Zapadnog Berlina - pušten 4. marta nakon što je ispunjena većina otmičarskih zahteva.
28. 2. - Jugoslovenski disident Mihajlo Mihajlov osuđen na sedam godina zatvora. "Kampanja terorizovanja stvarnih i potencijalnih disidenata je u punom zamahu"^[8].
28. 2. - Potpisana Konvencija iz Lomea, sporazum o trgovini i pomoći između Evropske zajednice i Afričke, karipske i pacifičke grupe zemalja (2000. zamenjena Sporazumom iz Cotonoua).
28. 2. - Nesreća na stanici Moorgate Londonskog metroa je najgora u istoriji, poginula 43 putnika.

Mart/Ožujak

2. 3. - Iranski Šah Mohamed Reza Pahlavi proglasio jednopartijsku državu (Partija Rastahiz tj. "Preporod").
3. 3. - Prva sednica novoizabranog Saveta federacije SFRJ.
4/5. 3. - Osmorica Palestinaca upala u hotel Savoy u Tel Avivu i uzela taoce - u okršaju sa izraelskim specijalcima gine sedam otmičara, osam talaca i tri vojnika.
5. 3. - Nacionalizovana Kuwait Oil Company.
6. 3. - Alžirski sporazum između Iraka i Irana o rešenju pograničnog spora; Iran prekida podršku kurdskom ustanku u Iraku, na čelu sa Mustafom Barzanijem (ustanak ubrzo biva slomljen), granica treba ići sredinom Šat al-Araba.
6. 3. - Zapruderov film Kenedijevog ubistva prvi put prikazan na američkoj televiziji.
7. 3. - U Ženevi umro Veljko Vlahović, član Predsedništva Centralnog komiteta SKJ, jedan od najbližih saradnika predsednika Tita.
7 - 22. 3. - Kissingerovo putovanje na Bliski istok; Izraelci prekidaju pregovore, zbog čega im predsednik Gerald Ford poručuje da će "preispitati" odnose.
10 - 11. 3. - U Dublinu pod predsjedanjem irskog premijera Liama Cosgravea održan prvi sastanak Evropskog vijeća, odnosno redovni sastanak na vrhu tadašnje Evropske ekonomske zajednice.
11. 3. - Severnovijetnamska pobeda kod Ban Me Thuota znači pad polovine Južnog Vijetnama i početak njegovog kolapsa.
11. 3. - Pokušaj desničarskog puča u Portugalu, pripisan bivšem predsedniku gen. de Spínoli.
13. 3. - "Konvoj suza" u Južnom Vijetnamu - evakuacija Centralnih visija se pretvara u egzodus.
13. 3. - Umro književnik i nobelovac Ivo Andrić.
14. 3. - Kukrit Pramoj nasledio brata Senija kao premijer Tajlanda (do 1976).

16. 3. - Mariner 10 u najbližem prilazu Merkuru.
16. 3. - Prikazana poslednja od 13 epizoda TV serije "Otpisani". Film "Povratak otpisanih" sledi 1976, a istoimena serija 1978.
18. 3. - Ubijen Herbert Chitepo, lider Zimbabveanske afričke nacionalne unije - dolazi do rascepa u organizaciji, Robert Mugabe iz Mozambika jednostrano preuzima vođstvo.
18. 3. - Habib Burgiba proglašen za doživotnog predsednika Tunisa (smenjen 1987).
19. 3. - Prikazan film Tommy.
21. 3. - Komunistička hunta Derg proglasila republiku u Etiopiji.
22. 3. - Naim Hadžiabdić izabran za reisu-l-ulemu Islamske zajednice u SFR Jugoslaviji (ustoličen 18. maja, na čelu je do 1987).
22. 3. - Pesma Evrovizije: jugoslovenski predstavnik Pepel in kri 13.
22. 3. - Požar u nuklearnoj elektrani Browns Ferry na severu Alabame - izazvan svećom kojom je proveravano curenje vazduha.
24. 3. - Meč Muhammad Ali - Chuck Wepner: nepoznati bokser izdržao skoro svih 15 rundi i čak poslao Alija na pod u devetoj - meč je gledao Silvester Stalone koji je ubrzo napisao scenario za film Rocky.
25. 3. - Ubijen saudijski kralj Faisal (počinilac je njegov nećak, pogubljen 18. 6.); nasleđuje ga Khalid (do 1982).
26. 3. - Stupila na snagu Konvencija o biološkom oružju.
28. 3. - Požar u riječkom rodilištu, stradalo 25 beba^[9].
29. 3. - Ustaše upucale jugoslovenskog vice-konzula u Lionu, Mladena Đogovića.
29. 3. - Severnovijetnamci zauzeli Da Nang.
30. 3.? - Zoran Radmilović dobio "Zlatnog ćurana" na "Danima komedije" u Svetozarevu za ulogu u "Radovanu III".

April/Travanj

1. 4. - Predsjednik Kambodže Lon Nol pobjegao u Indoneziju pa u SAD, nakon što su Crveni Kmeri opkolili glavni grad Pnom Pen.
1. 4. - U Japanu počinje prikazivanje TV serije "Pčelica Maja".
2. 4. - Tito komentariše u Skoplju nedavne sovjetske i bugarske tvrdnje da su Sovjeti oslobodili istoke Evrope i doveli KPJ na vlast.^[10]
3. 4. - Sovjetski velemajstor Anatolij Karpov postao 12. svjetski prvak u šahu nakon što je dotadašnji prvak Robert Bobby Fischer odbio prihvatiti uvjete Svjetske šahovske asocijacije (FIDE) za susret za svjetsku titulu.
3. 4. - Prikazan film Monty Python and the Holy Grail.
3 - 26. 4. - Operacija Babylift, evakuacija dece iz Južnog Vijetnama; ovog meseca počinje i operacija New Life, evakuisano preko 110.000 Južnovijetnamaca.
4. 4. - Vijetnamski rat: tokom "Operacije Babylift", američki vojni avion koji je prevozio vijetnamsku ratnu siročad srušio se nakon polijetanja iz Saigona (Vijetnam). Poginule su 172 osobe, većinom djece.
4. 4. - Bill Gates i Paul Allen osnovali Microsoft u Albuquerqueju, New Mexico, prvi proizvod im je Altair BASIC, interpreter za Altair 8800.
4. 4. - Josip Broz Tito proglašen za počasnog doktora nauka na Filozofskom fakultetu u Prištini.
4. 4. - Francuski oficir Pierre Galopin, koji je radio na oslobađanju talaca u Čadu, pogubljen od strane Habréovih pobunjenika.

5. 4. - Havarija sovjetskog Sojuza-18a, kosmonauti spašeni.
5. 4. - Umro predsednik Republike Kine (Tajvana) Čang Kaj-šek, nasleđuje ga potpredsednik Yen Chia-kan (do 1978).
8. 4. - 47. dodjela Oscara, najbolji film "Kum II", ukupno šest nagrada od 11 nominacija; najbolji strani film Amarcord.
9. 4. - "Incident sa Narodnom revolucionarnom partijom" u Južnoj Koreji pod diktaturom Park Chung-heeja: devetorica obešena 18 sati nakon presude.
13. 4. - Napad Palestinaca na Falangu (Partija Kataeb) i uzvratni Autobuski masakr u Libanu - iskra građanskog rata.
13. 4. - Vojni udar u Čadu, ubijen diktatorski predsednik François Tombalbaye, sledi gen. Félix Malloum (do 1979).
17. 4. - Crveni Kmeri ušli u Pnom Pen, čime je završen Kambodžanski građanski rat (od 1970). Pol Pot proglašava "Demokratsku Kampućiju" i postaje njen prvi premijer (1975-1979); odmah počinje evakuacija gradova i genocid (ovaj dan je proglašen za 1. dan godine 0).
19. 4. - Iz SSSR lansiran prvi indijski satelit, Aryabhata.
22. 4. - Honduraski predsednik gen. Oswaldo López Arellano oboren vojnim udarom nakon što je otkriveno da je primao mito od američke kompanije United Brands (Bananagate), sledi gen. Juan Alberto Melgar Castro (do 1978).
24. 4. - Teroristi iz Frakcije crvene armije zauzimaju ambasadu Zapadne Nemačke u Štokholmu, uzimaju 11 taoca i zahtevaju puštanje iz zatvora svojih članova - poginula dva taoca i dva napadača.
25. 4. - Portugalska tranzicija: izbori za ustavotvornu skupštinu u Portugalu, pobeđuju socijalisti (Mário Soares); sledi političko "vrelo leto".

29. 4. - Počinje američka operacija Frequent Wind - za dva dana evakuisano preko 7.000 ljudi iz Sajgona.
30. 4. - Kraj Vijetnamskog rata: komunističke snage osvajaju Sajgon, Južni Vijetnam se bezuslovno predaje.

Maj/Svibanj

1. 5. - Kambodžansko-vijetnamski rat: konflikt počinje kmerskim zauzećem vijetnamskog ostrva Phu Quoc.
3. 5. - Papa Pavao VI u bazilici sv. Petra primio u audijenciju 10.000 Hrvata na čelu sa 18 nadbiskupa i biskupa i 200 svećenika, kao i 1.000 Hrvata iz dijaspore, povodom Svete godine.
3. 5. - Nosač aviona USS Nimitz ušao u službu (prvi iz svoje klase).
9. 5. - Dan pobede: vojna parada u Beogradu, povodom 30 godina pobede nad fašizmom (Tito je u ovo vreme pod jakim išijasom, morao je dobiti injekciju da bi prisustvovao^[11]).
12 - 15. 5. - Mayaguezov incident: Crveni Kmeri zarobili američki trgovački brod, marinci ga povratili tri dana kasnije po cenu 38 mrtvih - to se smatra poslednjim okršajem i poslednjim žrtvama Vijetnamskog rata tj. sukoba u Indokini.
16. 5. - Sikkim se priključio Indiji kao 22. država.
16. 5. - Vladimir Bakarić potpredsednik predsedništva SFRJ nakon Petra Stambolića.
16. 5. - Blizu Vranja se srušio most prilikom prelaska voza, dva vagona pala u reku, najmanje 13 poginulih.
maj - Jugoslavija optužuje Austriju da nije ispoštovala ugovorenu zaštitu manjina i da je desničarski jugoslovenski emigranti koriste kao bazu za napade na Jugoslaviju^[2].

19. 5. - Slučaj República u Portugalu: prokomunistički radnici zauzeli prostorije socijalističkog lista - sukob dve opcije na levici.
21. 5. - Prikazan The Return of the Pink Panther.
21. 5. - U Stuttgartu počinje Stammheimsko suđenje četvoro članova Crvene armije: Baader, Ensslin, Meinhof i Raspe (do 1977).
23. 5. - Gen. Nureddine Rifai postavljen za libanskog premijera, što izaziva velike proteste i barikade u Bejrutu, daje ostavku već posle tri dana.
28. 5. - Finale Kupa evropskih šampiona u Parizu: Bayern - Leeds 2:0, navijači Leedsa izazvali nerede zbog kojih će klub biti kažnjen isključenjem iz evropskih takmičenja.
28. 5. - Lagoski ugovor: 15 zemalja stvara Ekonomsku zajednicu zapadnoafričkih država ECOWAS.
29. 5. - Nakon povlačenja Ludvíka Svobode, novi predsednik Čehoslovačke je Gustáv Husák (do 1989).
29. 5. - Egipatski predsednik Sadat sa Titom na Brdu kod Kranja.
30. 5. - Spajanjem dvije ranije agencije osnovana Evropska svemirska agencija, udruga deset zapadnoevropskih zemalja.
31. 5. - Potpisan je Sporazum o osnivanju Sveučilišta u Osijeku.

Jun/Juni/Lipanj

1. 6. - New York Times objavio članak o projektu Ibex - prislušni iranski sistem koji se gradi uz pomoć CIA (→ Project Dark Gene).
1. 6. - Nakon što su Kurdi poraženi u Drugom iračko-kurdskom ratu, u Berlinu osnovana Patriotska unija Kurdistana, lider Džalal Talabani (predsednik Iraka 2005-2014).
4. 6. - Rodrigazo: ekonomska šok terapija izaziva ekonomska i politička previranja u Argentini.
5. 6. - Posle osam godina, ponovo otvoren Suecki kanal.

5. 6. - Britanci glasali sa 67% za ostanak u Evropskoj zajednici.
7. 6. - Treća helenska republika: usvojen novi, republikanski, ustav Grčke (glasali samo zastupnici Nove Demokracije, opozicija bojkotirala zbog velih predsjedničkih ovlasti).
10. 6. - Tzv. Rockefellerova komisija objavila izveštaj o zloupotrebama CIA-e; između ostalog, porodica Franka Olsona saznala da je počinio samoubistvo 1953. pod uticajem LSD.
11. 6. - Grčka dobila novi ustav. Sutradan aplicira za članstvo u Evropskoj zajednici (ostvareno 1981).
11. 6. - U Australiji donesen Zakon o rasnoj diskriminaciji koji je zabranjuje u nekim kontekstima.
12. 6. - Visoki sud u Alahabadu proglasio ništavnim izbor premijerke Indire Gandhi u parlament 1971. - dolazi do nereda.
13. 6. - Američki ambasador u Somaliji protestuje zbog postavljanja sovjetske baze u Berberi na severu zemlje (Sovjeti su prisutni samo 1974-77^[12]).
15. 6. - Finale Evropskog prvenstva u košarci u Beogradu: Jugoslavija pobedila SSSR; u timu prvenstva su Krešimir Ćosić (MVP) i Dražen Dalipagić.
15. 6. - Irinej Gavrilović ustoličen za episkopa niškog (od 2010. patrijarh srpski).
15. 6. - Didier Ratsiraka dolazi na čelo Vrhovnog revolucionarnog veća na Madagaskaru.

jun - Odlučeno da će u SR Srbiji van pokrajina i Grada Beograda biti osam međuopštinskih regionalnih zajednica (umesto 16 koliko je bilo određeno prošle godine, ukinute su 1991)^[13].
U SR Hrvatskoj su 1974-75 formirane Zajednice općina (ukinute 1990).
19. 6. - Ubijen mafijaški bos Sam Giancana, pet dana pre zakazanog svedočenja pred Kongresom.
20. 6. - Premijera filma Jaws ("Ralje"), koji se smatra prvim blockbusterom.
23. 6. - Eksplodirala manja naprava ispred jugoslovenske Trajne misije pri UN u New Yorku, popucala stakla na zgradi.
24. 6. - Eastern Air Lines Flight 66: avion pao u njujorškom Queensu, 113 mrtvih.
25. 6. - Mozambik nezavisan od Portugala, na čelu Samora Machel iz partije FRELIMO (do 1986).
26. 6. - Indira Gandhi je proglasila izvanredno stanje u Indiji (traje do ožujka '77).
26. 6. - Pucnjava u indijanskom rezervatu Pine Ridge u Južnoj Dakoti, poginula dva agenta FBI i jedan pripadnik Američkog indijanskog pokreta.
27. 6. - "Karlos Šakal" ubio dvojicu francuskih policajaca koji su došli u stan da ga ispitaju, kao i doušnika (uhvaćen 1994. i osuđen na doživotnu kaznu).

30. 6. - Aleksandar Solženjicin u Washingtonu DC: "Reči upozorenja zapadnom svetu", kritikuje politiku detanta.
30. 6. - Paul Biya postavljen za premijera Kameruna (predsednik od 1982).

Jul/Juli/Srpanj

1. 7. - ARPANET je operativan.
1. 7. - Stupio na snagu Washingtonski sporazum o zaštiti vrsta.
4. 7. - Eksplozija na Trgu Sion u Jerusalimu, poginulo 13 osoba.
5. 7.. - Zelenortska Republika je dobila nezavisnost nakon više od 500 godina portugalske vlasti.
5. 7. - Američki teniser Arthur Ashe postao je prvi crnac pobednik turnira u Wimbledonu.
5. 7. - Fatah podučava šiitsku miliciju Amal u Libanu kada dolazi do eksplozije u kojoj ginu 42 osobe.
6. 7. - Komori proglasili nezavisnost od Francuske (Mayotte ostaje uz Francusku).
8. 7. - Baganski zemljotres u zapadno-centralnoj Burmi, razorene mnoge stupe i hramovi.
9. 7. - Predigra Angolskog građanskog rata: Netov marksistički MPLA izbacio FNLA iz glavnog grada Luande; UNITA ima uporište na jugu zemlje. Kasnije tokom meseca odobrena CIA-ina operacija IA Feature pomoći FNLA i UNITA.
12. 7. - Sao Tome i Principe dobio nezavisnost od Portugala.
13. 7. - Mali i Gornja Volta potpisali mir nakon graničnog sukoba (ponoviće se 1985).
13. 7. - Dirk Fisher, sin Mela Fishera, pronalazi dokaz da se u određenom području nalazi olupina španskog broda sa blagom Nuestra Señora de Atocha (gine u brodolomu sedam dana kasnije).
jul - Slabe šanse za prodaju američkog oružja Jugoslaviji, i za kontakte koje bi to podrazumevalo, a što je nagovešteno prošlog novembra pri Kissingerovoj poseti^[14].
jul - Operacija Colombo: čileanske režimske novine tvrde da se disidenti međusobno ubijaju - u stvari, tajna policija DINA je ubila 119 protivnika režima ove godine.

17. 7. - Apollo–Sojuz - američki i sovjetski vasionski brodovi „Sojuz 19“ i „Apolo 18“ spojili su se u Zemljinoj orbiti. Komandanti letilica, Aleksej Leonov i Tom Staford, razmenili su čestitke, pri čemu je Rus govorio engleski a Amerikanac ruski (poslednji let Amerikanaca u svemir do 1981).
19. 7. - Brzi voz Beograd-Sarajevo udario u lokalni u stanici Zemun Polje - 16 poginulih; u proteklih pet godina na jugoslovenskim železnicama je poginulo 700 ljudi i 2.000 povređeno (NYT).
22. 7. - Briselski ugovor dao Evropskom parlamentu pravo da odbaci budžet Zajednice.
25. 7. - Nenad Stekić skočio 8,45 m na mitingu u Montrealu - novi evropski rekord.
26. 7. - Disko numera The Hustle Van McCoya na prvom mestu američke liste.
26. 7. - 2. 8. - 22. Filmski festival u Puli, Velika zlatna arena za film "Kuća"^[15].
28. 7. - Turska vojska zauzela pet američkih baza u zemlji (gnevni jer je Kongres odbio ukinuti zabranu vojne pomoći Turskoj).
29. 7. - Šadijanski incident: kineska armija ubila oko 900 pripadnika naroda Hui.
29. 7. - Vojni udar u Nigeriji: oboren Yakubu Gowon, dolazi Murtala Mohammed (do 1976).

Tito u Helsinkiju - prijem Makarija
Tito u Helsinkiju - sednica

30. 7. - U Helsinkiju počela Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji koja je okupila državnike 35 zemalja, uključujući lidere SSSR i SAD Leonida Brežnjeva i Džeralda Forda. Jugoslovensku delegaciju predvodio Josip Broz Tito. KEBS kasnije transformisan u Organizaciju za evropsku bezbednost i saradnju. Zapadni novinari opisuju stanje u istočnoj Evropi kao "sasvim udoban pritvor^[16].
30. 7. - U okviru Združene organizacije Hemijske industrije Pančevo osnovana Radna organizacija za proizvodnju petrohemijskih proizvoda, sirovina i hemikalija - današnja HIP–Petrohemija.
30. 7. - U Detroitu nestao Jimmy Hoffa.
31. 7. - U Bangkoku potpisan sporazum o trgovini u azijsko-pacifičkom regionu (tj. južna i istočna Azija).

Avgust/August/Kolovoz

1. 8. - Helsinški dogovor: Deklaracija o principima država-učesnica u međusobnim odnosima (nemešanje u unutrašnje poslove, nepovredivost granica, poštovanje ljudskih prava), zasnovan KEBS (kasniji OEBS).
1. 8. - Američki državljanin jugoslovenskog porekla Laszlo Toth uhapšen pod optužbom za ekonomsku špijunažu jer je navodno slikao vrbasku šećeranu - u novembru osuđen na sedam godina zatvora, pušten u julu sledeće godine.
1. 8. - Republika Cabinda, eksklava Angole, jednostrano proglasila nezavisnost - u novembru uspostavljena angolska kontrola, slede godine gerilske aktivnosti.
3. 8. - Tokom evropske turneje, predsednik SAD Džerald Ford stigao u posetu Jugoslaviji. Potpisan je sporazum od 600 miliona dolara za gradnju nuklearne elektrane u Sloveniji.^[10]
3. 8. - Agadirska avionska katastrofa: avion udario u planinu na prilazu Agadiru, Maroko, stradalo 188 osoba.
3. 8. - Komorski predsednik Ahmed Abdallah već zbačen u državnom udaru (vratiće se 1978-89), sledi Said Mohamed Jaffar do sledećeg januara, zatim Ali Soilih.
8. 8. - Od neuobičajeno velike poplave se ruši brana Banqiao u Kini, uz ogromnu štetu i ljudske žrtve.
9. 8. - Južnoafrički granični rat, Operacija Zulu ili Savannah: južnoafrička patrola zauzima hidrocentralu Ruacana-Calueque u Angoli - početak prisustva u toj zemlji.
9. 8. - Lansiran evropski satelit Cos-B, istražuje gama zrake do 1982.
10. 8. - TV intervju Prve dame SAD Betty Ford u kome iskreno govori o predbračnom seksu, marihuani i dr. izaziva ljutnju konzervativaca.
14. 8. - Prikazan The Rocky Horror Picture Show.
15. 8.. - U vojnom udaru ubijen predsednik Bangladeša Sheikh Mujibur Rahman, kao i većina njegove porodice i osoblja; slede dve godine previranja.
8/9. 8. - Vlado Dapčević, antititoistički komunista, kidnapovan u Bukureštu od strane jugoslovenskih organa^[17]^[18] (vlada je 26. decembra priznala da drži Dapčevića, nagađa se da je bio veza između SSSR i prosovjetskih komunista u SFRJ^[19]).
avgust-septembar - Na portugalskom Istočnom Timoru izbija kratak građanski rat u kome levičarski FRETILIN odnosi pobedu - gubitnici iz UDT navodno traže priključenje Indoneziji, koja ubrzo napada zapadni deo I.T.
18. 8. - Portugalski premijer Vasco Gonçalves žestoko napada u govoru svoje političke protivnike, predsednik da Costa Gomes ga smenjuje 29. 8. usled straha od građanskog rata.
18. 8. - Pored Urengojskog gasnog polja, najvećeg u SSSR, registrovano je naselje Novi Urengoj, kasnije najveći grad Jamalsko-Nenečkog AO.
19/20. 8. - Let ČSA 540: avion na liniji Prag-Damask-Bagdad-Teheran se srušio kod Damaska, poginulo 126 od 128 ljudi u letelici, među kojima i mađarski kompozitor Tihomir Vujičić.
20. 8. - Lansiran Viking 1, dogodine prva sonda koja je uspešno sletela na Mars.
21. 8. - Kubanski instruktori osnovali kampove za obuku u Angoli, pomoć Narodnom pokretu za oslobođenje Angole (MPLA).
22. 8. - Levičarski Montonerosi potopili u brodogradilištu argentinski razarač ARA Santísima Trinidad (u službi 1981-89).
23. 8. - Snage Pathet Laoa ulaze bez otpora u Vientiane, glavni grad Kraljevine Laos - i treća zemlja Indokine pod komunističkom kontrolom.
24. 8. - Grčka: trojica pukovnika iz vojne hunte dobila smrtne kazne, preinačene u doživotnu.
25. 8. - Springsteenov album Born to Run ga čini zvezdom.
28. 8. - Etiopski radio objavio da je bivši car Haile Selassie umro, smatra se da je ubijen.
29. 8. - Tacnazo: peruanski predsednik gen. Juan Velasco Alvarado zbačen u vojnom udaru, sledi gen. Francisco Morales Bermúdez (do 1980, zemlja prolazi kroz veliku ekonomsku krizu).
29. 8. - Venezuela donela zakon o nacionalizovanju naftne industrije, za naftne i gasne operacije osnovana državna kompanija PDVSA.
31. 8. - Krvavi pokušaj vojnog udara u Ekvadoru.

Septembar/Rujan

3. 9. - Nastanak Frikoma: potpisan ugovor o zajedničkom ulaganju za izgradnju fabrike smrznute hrane, strani kapital iz Unilevera ima učešće 48%.
4. 9. - U Ženevi potpisan Sinajski prelazni sporazum između Egipta i Izraela: mirno rešavanje konflikata i povlačenje sa Sinaja - ovim je omogućen nastavak američke pomoći Izraelu.
5. i 22. 9. - Dva pokušaja ubistva američkog predsednika Forda, oba puta su to bile žene.
6. 9. - Potres na istoku Turske, preko 2.300 mrtvih.
7. 9. - Potres izaziva manju materijalnu štetu u hrvatskom Zagorju.
c. 10. 9. - Nacrt zakona koji prvi put omogućuje otpuštanje loših radnika u SFRJ - sastanci samoupravnih jedinica odnose mnogo vremena, Mika Špiljak smatra da je niska produktivnost u osnovi ekonomskih problema^[20].
11. 9. - Sarajevo ratifikuje zajam od 83 miliona dolara od Međunarodne banke za rekonstrukciju i razvoj za gradnju gasovoda od Zvornika i za vodovod i kanalizaciju - vazduh i voda su veoma zagađeni, Miljacka je većim delom otpad^[21].
11. 9. - Na papuanskom ostrvu Bougainville jednostrano proglašena Republika Severni Solomoni - vraća se Papui sledeće godine.
12. 9. - Pink Floyd izdao album Wish You Were Here, uključujući numeru Shine On You Crazy Diamond.
14. 9. - Poremećena osoba oštetila nožem Rembrandtovu sliku "Noćna straža", restaurirana posle četiri godine.
16. 9. - Papua Nova Gvineja dobila nezavisnost od australske administracije, prvi premijer Michael Somare (1975-80, 1982-85, 2002-2010. i 2011).
16. 9. - Gradu Zagrebu uručen Orden narodnog heroja povodom 30-godišnjice oslobođenja.
16. 9. - Churchov komitet počinje TV saslušanja o CIA-inim zloupotrebama.
16. 9. - Prvi let sovjetskog lovca MiG-31 (u službi od 1981).
18. 9. - Za vrijeme Titova boravka u Zagrebu, eksplodirala bomba u Paromlinskoj ulici.
18. 9. - Uhapšena Patty Hearst, oteta naslednica pa odmetnica.
19. 9. - U Kampučiji ukinuti novac i formalno školovanje.
19. 9. - Otvoren Univerzitet u Mariboru.
21. 9. - Prikazana prva od 10 epizoda serije "Gruntovčani".
23. 9. - U Albaniji se od stanovnika zahteva da religijska imena zamene "ilirskim".
27. 9. - OPEC-ovi ministri u Beču objavili povećanje cene nafte od 10 procenata.
27. 9. - U Španiji poslednji put izvršena smrtna kazna, streljana dvojica pripadnka ETA-e i trojica komunističkih revolucionara.
28. 9. - Priština dobila Orden narodnog heroja.
28. 9. - Safeguard Program: jedini američki antibalistički lokalitet, u Severnoj Dakoti, postaje operativan, ali već je odlučeno da bude ukinut.
29. 9. - Čileanska valuta je ponovo peso umesto eskuda, stopa razmene 1:1000. "Čikaški momci" sprovode politiku privatizacije i deregulacije (→ Čileansko čudo).
30. 9. - Prvi let helikoptera Boeing AH-64 Apache (u službi od 1986).

Oktobar/Listopad

1. 10. - U Manili održan Thrilla in Manila, boks meč u kome je svjetski prvak u teškoj kategoriji Muhammad Ali obranio titulu od Joea Fraziera - jedna od najvećih i najspektakularnijih borbi u historiji boksa.
1. 10. - U zasebne krunske kolonije Velike Britanije razdvojeni Gilbertovi otoci (Kiribati) i Elisovi otoci (Tuvalu).
oktobar - Kongres Saveza književnika Jugoslavije; referat Staneta Dolanca, sekretara Izvršnog komiteta CK SKJ, praktično poziva pisce i druge na autocenzuru. Neki najpoznatiji pisci nisu ni došli^[22].
5. 10. - Američko istražno povjerenstvo ustvrdilo je da je američka tajna služba CIA '60-tih godina nekoliko puta pokušala ubiti kubanskog predsjednika Fidela Castra.
6. 10. - Prljavi rat u Argentini: v.d. predsednika Italo Luder izdaje Dekret 2772 kojim ovlašćuje oružane snage da vrše operacije neophodne za "uništenje aktivnosti subverzivnih elemenata", dan nakon montoneroske operacija Primicia, napada na kasarne u Formosi.
8. 10. - Indonežanske trupe zauzele istočnotimorsko mesto Batugade (Istočni Timor je još uvek portugalska teritorija), do 16. 10. zauzimaju okruge Bobonaro i Cova Lima.
9. 10. - Nobelova nagrada za mir dodeljena Andreju Saharovu, nije mu dozvoljeno da otputuje na dodelu.
10. 10. - Na Novom Zelandu osnovan Tribunal Waitangi koji razmatra maorske pritužbe na prekršena obećanja iz Sporazuma iz Waitangija 1840.
10. 10. - Elizabeth Taylor i Richard Burton se ponovo venčali, ali definitivno se razvode sledećeg jula.
11. 10. - Emitirana prva epizoda Saturday Night Live, jedne od najpopularnijih, najdugovječnijih i najuticajnijih zabavno-humorističkih TV-serija na svijetu; glume Dan Aykroyd, John Belushi, Chevy Chase i dr.
11. 10. - Venčali se Bill Clinton i Hillary Rodham.
15. 10. - 14. sednica predsedništva CK SKJ - treba pokazati veću strogost protiv spoljnjeg i unutrašnjeg neprijatelja; takođe prva verzija Zakona o udruženom radu.^[23].
15. 10. - Francisco Franco doživeo prvi u nizu infarkta i drugih fatalnih zdravstvenih problema.
16. 10. - Balibo Five: indonežanski specijalci ubili petoricu australskih novinara u istočnotimorskom mjestu Balibo.
oktobar - Proradila Željeznička pruga TAZARA (ili Tan-Zam) - veza Zambije sa svijetom preko Tanzanije umjesto bijele Rodezije ili J. Afrike, izgrađena s učešćem NR Kine.
oktobar? - U Sevojnu proradila valjaonica aluminijuma.
oktobar-novembar - Devojčica Rahima Banu u Bangladešu je poslednja osoba zaražena virusom Variola maior.
17. 10. - Grad New York izbegao bankrot u zadnjem trenutku, nakon što je učiteljski penzioni fond ipak odlučio uložiti novac u gradske obveznice. Prošlog meseca je osnovan Hitni finansijski kontrolni odbor koji će sledećih godina sprovesti mnoge rezove u budžetu.
17. 10. - Stane Dolanc u Novom Sadu: pristalice centralizma u sovjetskom stilu su "izdajnici"^[24]^[25].
17. 10. - Panamskom konvencijom osnovan Latinoamerički ekonomski sistem (SELA).
18. 10. - Otvoren most Saint-Nazaire preko rijeke Loire, kablovski most od 720 metara, tada najduži na svijetu.

20. 10. - Sovjetska sonda Venera 9 je prva koja je ušla u orbitu te planete, dva dana kasnije se spušta lender koji šalje prve fotografije sa površine, a 23-ćeg stiže i Venera 10.
21. 10. - Otvoren rekreativni centar "Zvezdani gaj" u Beogradu.
21. 10. - Vladimir Bakarić tvrdi da "kominformisti" pojačavaju svoju aktivnost i pokušavaju da osnuju svoje organizacije, milicija pojačala kontrolu na granici^[26].
24. 10. - U Bejrutu počinje Hotelska bitka za nebodere u centru grada - traje do sledećeg marta, muslimansko-levičarske snage imaju punu kontrolu nad zapadnim delom grada.
24. 10. - Štrajk žena na Islandu blokira zemlju i vodi novim zakonima i poboljšanju položaja žena u zemlji.
26. 10. - Objavljen "Jubilarni proglas katoličkih biskupa hrvatskog jezičnog područja", čime počinje jubilejski pokret "Trinaest stoljeća kršćanstva u Hrvata".
29. 10. - Predsednik Ford ne želi dati federalnu pomoć za grad Njujork - sutradan čuvena naslovnica Daily Newsa: FORD TO CITY: DROP DEAD (u decembru ipak odobreni federalni zajmovi).
30. 10. - Francisco Franco u komi, v. d. šefa države postaje princ Huan Karlos.
30. 10. - Jugoslovenski avion DC-9-30 YU-AJO se srušio prilikom sletanja po magli u Pragu - 68 poginulih^[2]. Arhivirano 2016-03-07 na Wayback Machine-u

Novembar/Studeni

novembar - U časopisu Esquire je objavljena Capoteova priča "La Côte Basque, 1965” sa tajnama žena iz visokog društva, koje prekidaju kontakt s njim.
2. 11. - Ubijen italijanski režiser Pier Paolo Pasolini.
2 i 7. 11. - Još dva vojna ispada u Bangladešu: gen. Ziaur Rahman smenjen pa vraćen na čelo armije, ulazi i u privremenu vladu (predsednik države 1977-81).
3. 11. - Kraljica pustila u rad naftovod kojim počinje britanska eksploatacija nafte u Severnom moru.
4. 11. - "Halloween Massacre" - više umerenih republikanaca u kabinetu SAD zamenjeno konzervativcima - odbrana Donald Rumsfeld, direktor CIA George H. W. Bush, šef kabineta Bele kuće Dick Cheney; Brent Scowcroft savetnik za nacionalnu sigurnost umesto Henryja Kissingera koji ostaje državni sekretar.
5. 11. - Otvoreno Dečje selo "Dr Milorad Pavlović" u Sremskoj Kamenici, prisustvuje Jovanka Broz.
6. 11. - "Zeleni marš" u Maroku: 300.000 marokanskih civila se okupilo na jugu, čekajući na znak za prelazak u Špansku Saharu - razilaze se tri dana kasnije nakon što je Španija izjavila da se neće boriti za teritoriju.
6. 11. - Prvi koncert Sex Pistols-a, kao predgrupa Bazooka Joe-u, s kojima su se zamalo potukli.
7. 11. - U Banja Luci osnovan Univerzitet, u sklopu kojeg je bilo šest fakulteta, tri više škole i devet instituta i zavoda.
8. 11. - Sovjetski kapetan korvete Valerij Sabljin preuzeo kontrolu nad fregatom "Storoževoj" i usmerio je ka Lenjingradu, kako bi pročitao proglas i vratio zemlju na lenjinski put - streljan je sledećeg avgusta, događaj je predstavljen kao pokušaj prebega na zapad (inspiracija za roman "Lov na Crveni oktobar").
10. 11. - Vlade Jugoslavije i Italije potpisale Osimski sporazum, definitivno rešenje Tršćanskog pitanja- potvrđen Memorandum o razumevanju iz 1954 - utvrđenje granice, preuzete obaveze o zaštiti manjina, predviđena saradnja u raznim poljima (ugovor stupio na snagu 11. 10. 1977).
10. 11. - Rezolucija 3379 Generalne skupštine UN tvrdi da je cionizam oblik rasizma (jedina rezolucija GS UN koja je opozvana, 1991.).
10. 11. - Angolski građanski rat: MPLA i Kubanci kod Quifangondoa blizu Luande odlučujuće porazili FNLA kojima su pomagali Zair i Južna Afrika. Jugoslavija je poslala pomoć MPLA.^[27]
11. 11. - Angola proglasila nezavisnost od Portugala u senci građanskog rata, glavni grad Luandu zadržao MPLA.
11. 11. - Ustavna kriza u Australiji: generalni guverner smenio premijera Whitlama, postavio Malcolma Frasera i raspustio parlament koji je preporučio Whitlamov povratak.
12. 11. - Zakonom u Velikoj Britaniji zabranjena diskriminacija na osnovu pola i bračnog statusa.
13. 11. - Počinje Treći i poslednji "Bakalarski rat" između Islanda i Britanije.
14. 11. - Madridski dogovor: Španci napuštaju Zapadnu Saharu do 28. 2. i prepuštaju je Maroku i Mauritaniji - Polisario osuđuje ovaj sporazum i uz podršku Alžira pojačava gerilske napade.
15. 11. - Vrednost američkog dolara zaključena ispod 18 dinara, prvi put od uvođenja fluktuirajućeg kursa maja 1973.
15 - 17. 11. - Prvi samit "Grupe šest" industrijalizovanih zemalja (kasnije G7) u Rambouilletu, Francuska.
novembar - SSSR poriče da ima veze s "kominformistima" u Jugoslaviji^[28], kojih je od aprila 1974. uhapšeno oko 200; pred kraj meseca SSSR ih i izričito osuđuje.
18. 11. - Potpisan iračko-francuski sporazum o nuklearnoj saradnji - gradnja reaktora u Iraku počinje 1979, Izraelci će ga uništiti 1981. u operaciji Opera.
19. 11. - Prikazan film One Flew Over the Cuckoo's Nest.
22. 11. - Dva dana nakon Frankove smrti, Juan Carlos I proglašen za kralja Španije - početak tranzicije u demokratiju.
22. 11. - U Parizu prikazan kontroverzni Pasolinijev film "Salo ili 120 dana Sodome", zabranjen u nekim zemljama.
25. 11. - Surinam dobio nezavisnost od Holandije, guverner Johan Ferrier postaje prvi predsjednik (do 1980).
25. 11. - Levičarski pokušaj puča brigadira de Carvalha u Portugalu, poražen od desničarskog puk. Eanesa (predsednik zemlje 1976-86).
25. 11. - Sastanak predstavnika tajnih službi Čilea, Argentine, Urugvaja, Paragvaja i Bolivije - i formalno nastaje Operacija Kondor, uništavanje levičarskih protivnika režima.
26. 11. - TV Novi Sad i TV Priština počinju emitovanje vlastitog programa (prvi dnevnik TV Novi Sad sutradan).

28. 11. - Levičarski Revolucionarni front za nezavisnost Istočnog Timora proglasio novu državu u Diliju proglasio nezavisnost koja će biti kratkog veka.
28. 11. - U opticaj ulaze novčanice od 20 i od 1.000 dinara.
30. 11. - Afrička država Dahomej promijenila naziv u Narodna Republika Benin.

Decembar/Prosinac

2. 12. - Komunistički Pathet Lao ukinuo monarhiju u Laosu, proglašena Narodna Demokratska Republika, prvi predsednik je princ Souphanouvong (do 1991).
6. 12. - Crna subota u Bejrutu: nakon ubistva četvorice falangista, kreće nekontrolisana odmazda protiv muslimana, koje ubijaju na kontrolnim punktovima nakon provere dokumenata - između 200 i 600 ubijenih, počinju velike borbe između milicija.
7. 12. - Indonežanska invazija Istočnog Timora.
12. 12. - Terazijska česma ponovo na beogradskim Terazijama^[29].
13. 12. - Savezni izbori u Australiji, veliki uspeh liberalnog premijera Frasera.
decembar - Atari predstavlja kućnu verziju video-igre Pong.
17. 12. - Stupila na snagu Konvencija o zaštiti svetskog kulturnog i prirodnog nasleđa - do maja 2017. na popisu Svjetske baštine našle su se 1052 lokacije.
18. 12. - Otvorena prva pešačka zona u Beogradu.
18. 12. - Porodica Lutz se uselila u kuću u Amityville, New York, odakle će pobeći mesec dana kasnije zbog navodnih duhova - knjiga The Amityville Horror je izdata 1977, nakon čega slede i filmovi (ranije tokom meseca Ronald DeFeo Jr. je osuđen za ubistvo šest članova svoje porodice u toj kući).
18. 12. - Prikazan Kubrickov film Barry Lyndon.
decembar - U SFRJ počinje ostvarivanje Srednjoročnog plana društveno-ekonomskog razvoja zemlje.^[30]
decembar - Crkve se u SFRJ opisuju kao "opasan domaći neprijatelj", očekuje se donošenje zakona kojima će se ograničiti njihova aktivnost, naročite katoličke crkve^[31].
decembar - Firma Hamilton pušta u prodaju digitalni sat sa kalkulatorom, Pulsar Time Computer Calculator - prva, zlatna, verzija košta 3.950 dolara; varijanta od rostfraja dogodine 550 dolara.
21. 12. - Carlosov napad na OPEC: šestočlana grupa Karlosa Šakala napala sastanak OPEC u Beču i uzela taoce, planirano ubistvo Ahmed Zaki Yamanija (ministar za naftu Saudi Arabije) i Jamshida Amouzegara (ministar unutr. poslova Irana).
21. 12. - Didier Ratsiraka izabran na referendumu za predsednika novoustanovljene Demokratske Republike Madagaskar - socijalistički režim traje do 1992. (Ratsiraka je šef države 1975-93. i 1997-2002).
21. 12. - Ramsarska konvencija stupila na snagu - do marta 2016. označeno 2266 ramsarskih područja.
23. 12. - U Atini ubijen šef CIA-ine stanice Richard Welch.
23. 12. - U SAD potpisan Zakon o metričkoj konverziji, po kojem se daje prednost metričkom sistemu mera i tegova.
25. 12. - Proizvedeno milionito "Zastavino" vozilo (Zastava 101).
25. 12. - Miljenko Hrkač osuđen po treći put na smrt zbog bombi podmetnutih 1968 (streljan 1978).
25. 12. - Osnovan bend Iron Maiden.
26. 12. - Prvi komercijalni let sovjetskog supersoničnog aviona Tupoljev Tu-144, nosi poštu i teret između Moskve i Alma-Ate.
26. 12. - U Beogradu objavljeno da je suđeno Vladi Dapčeviću za protivdržavne delatnosti - osuđen je na smrt, što je izmenjeno u 20 godina zatvora^[17] (u zatvoru do 1988).
27. 12. - Eksplozija u rudniku uglja u Časnali, tada u indijskoj državi Bihar, stradala 372 rudara.
28/29. 12. - Sovjetski teleskop BTA-6 na Kavkazu (Veliki altazimutalni teleskop) snimio prve slike - sa šest metara, najveći teleskop na svetu do 1990.
29. 12. - Eksplozija bombe u zračnoj luci LaGuardia u New Yorku odnosi 11 života - najgori napad između 1920. i 2001. u gradu. Iako za napad nitko nije preuzeo odgovornost, među osumnjičenima su i hrvatski nacionalisti.

Kroz godinu

Izgrađena prva dva agregata HE Varaždin Arhivirano 2012-09-02 na Wayback Machine-u od po 47 MW; dva plinskoturbinska agregata KTE Jertovec (Konjščina) od po 31,5 MW.
Završena brana Mratinje na reci Piva u Crnoj Gori (zbog koje se Pivski manastir preseljava na novu lokaciju).
Inflacija u Jugoslaviji 22%^[23]. Ili 32% prema NY Times, nezaposlenost 10% i milion na radu u inostranstvu, što sa nacionalnim problemima, percipiranim pritiscima spolja i poodmaklom Titovom starošću vodi pooštravanju režima^[32].
Procenat prihoda koji se izdvaja za hranu u SFRJ pao je od 1952. sa 53,7 na 38%.^[33]
Izgubljeno rekordnih 24.700.675 radnih dana zbog bolovanja^[23].
Jake kiše i poplave Dunava umanjile rod u podunavskim zemljama^[2].
Izgrađen stari Most kod Beške na autoputu Beograd-Novi Sad.
Predstave "Don Kihot" Žila Masnea i "Faust" Šarla Gunoa u izvođenju Beogradske opere sa Miroslavom Čangalovićem u naslovnim ulogama proglašene za vrhunac operske sezone u pariskom Teatru nacija^[34].
Za brži razvoj nerazvijenih republika i Kosova 1971-75. izdvojeno 44,3 milijarde dinara, tj. 3,2 odstvo društvenog proizvoda^[35].
U Jugoslaviji prvi put proizvedeno više od tri miliona tona čelika^[36].
Matematičar Benoit Mandelbrot prvi put upotrebio pojam fraktal.
U Konektikatu prvi put identifikovana lajmska bolest.
Prvi put preko milion razvoda u SAD.
Stanovništvo svijeta iznosi 4.068.109.000.
Evropski kamioni: nastao je Klub četvorke za zajednični razvoj; IVECO je ove godine preuzeo Magirus-Deutz.
U Johannesburgu izgrađen najviši stambeni neboder u Africi, Ponte City Apartments, sa 55 spratova i 173 metra.

Remove ads

1975. u temama

Rukovodstvo Jugoslavije:
- Predsednik Republike i SKJ - Josip Broz Tito
- Predsednik Saveznog izvršnog veća - Džemal Bijedić
- Predsednik Savezne skupštine - Kiro Gligorov^[37]
Televizija. TV serije: "Otpisani" (1974-75), "Pesma", "Pozorište u kući 3", "Vaga za tačno merenje" (1975-79), "Šta da se radi" (1975-77), "Azbuka zanimanja" (1975-76), "Đavolje merdevine", "Lepeza", "Život je lep" (TV Beograd); "Gruntovčani", "Kapelski kresovi" (snim. 1974, prikazivana 1975-76), "Vrijeme ratno i poratno" (TV Zagreb); "Odbornici" (TV Sarajevo).
Neki domaći filmovi: "Zimovanje u Jakobsfeldu", "Kičma", "Doktor Mladen", "Sarajevski atentat", "Seljačka buna 1573.". (→ Kategorija:Filmovi 1975.).
Neka vozila uvedena 1975:

Simca 1307 (Evropski auto godine 1976)
BMW serije 3 E21
Renault 20/30
Ferrari 308 GTB/GTS
Peugeot 604
Porsche 930 (Porsche 911 Turbo)
Volkswagen Polo I
Volkswagen LT

Remove ads

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1975.

Januar/Siječanj – Februar/Veljača

3. 1. - Thomas Bangalter, član Daft Punk
6. 1. - Enis Bešlagić, bosanskohercegovački glumac
11. 1. - Matteo Renzi, premijer Italije
15. 1. - Mary Pierce, teniserka
16. 1. - Anđelija Vujović, manekenka
21. 1. - Oliver Dulić, političar u Srbiji
28. 1. - Tim Montgomery, atletičar
30. 1. - Danijel Ljuboja, bosanskohercegovački pozorišni glumac
4. 2. - Natalie Imbruglia, kantautorka, glumica
15. 2. - Radovan Nastić Bensedin, multimedijalni umetnik
21. 2. - Zelda Tinska, glumica
22. 2. - Drew Barrymore, američka glumica
25. 2. - Chelsea Handler, voditeljka Chelsea Lately
26. 2. - Almir Delić, bosanskohercegovački nogometaš

Mart/Ožujak – April/Travanj

15. 3. - Eva Longoria, američka glumica i model
15. 3. - will.i.am, pevač, reper
15. 3. - Andreja Mladenović, srpski političar
17. 3. - Hrvoje Kečkeš, hrvatski glumac
21. 3. - Dragan Lukovski, košarkaš
27. 3. - Fergie (pjevačica), solo i The Black Eyed Peas
1. 4. - Magdalena Malejeva, bugarska teniserka
2. 4. - Pedro Pascal, glumac
6. 4. - Zach Braff, glumac
9. 4. - Romana Panić, pevačica
11. 4. - Maja Nikolić, pevačica
13. 4. - Lou Bega, mambo muzičar
14. 4. - Veronika Zemanová, foto-model
16. 4. - Ivan Zeljković, TV voditelj, producent
20. 4. - Atifete Jahjaga, predsednica Kosova
26. 4. - India Summer, glumica

Maj/Svibanj – Jun/Lipanj

2. 5. - David Beckham, engleski fudbaler
3. 5. - Christina Hendricks, glumica
3. 5. - Maksim Mrvica, pijanist
5. 5. - Mina Kostić, pevačica
5. 5. - Ivica Pucar, glumac
6. 5. - Martina Tomčić, hrvatska operna pjevačica
8. 5. - Enrique Iglesias, pevač
10. 5. - Branka Bebić, hrvatska manekenka
18. 5. - John Higgins, igrač snukera
18. 5. - Jack Johnson, kantautor, glazbenik
21. 5. - Emir Suljagić, bh. književnik, političar
26. 5. - Lauryn Hill, pevačica
27. 5. - André 3000, reper, kantautor, muzičar, producent
27. 5. - Jamie Oliver, TV kuvar
29. 5. - Mel B, članica Spice Girls
4. 6. - Angelina Jolie, američka glumica
4. 6. - Russell Brand, komičar, aktivista
7. 6. - Allen Iverson, košarkaš
17. 6. - Milan Gurović, srpski košarkaš
17. 6. - Ognjen Amidžić, TV voditelj
20. 6. - Paulina Manov, glumica
25. 6. - Vladimir Kramnik, šahista
27. 6. - Tobey Maguire, američki filmski glumac
30. 6. - Ralf Schumacher, vozač F1

Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz

3. 7. - Vuk Jeremić, srpski političar
4. 7. - Sergije Karanović, episkop srednjoevropski
5. 7. - Hernán Crespo, argentinski fudbaler
6. 7. - 50 Cent, reper
10. 7. - Mina Lazarević, glumica
26. 7. - Liz Truss, premijerka UK
27. 7. - Alex Rodriguez, A-Rod, igrač bejzbola
2. 8. - Milica Zarić, glumica
6. 8. - Ivica Grlić, bosanskohercegovački nogometaš
7. 8. - Gaahl, norveški black metal pevač (Gorgoroth)
7. 8. - Charlize Theron, glumica, model
11. 8. - Jelena Broćić, pevačica
13. 8. - Hana Jovčić, glumica
23. 8. - Igor Kačić, najmlađa žrtva na Ovčari († 1991)
27. 8. - Nataša Tapušković Šolak, glumica

Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad

13. 9. - Ines Bojanić, glumica
20. 9. - Juan Pablo Montoya, vozač F1
28. 9. - Ana Brnabić, premijerka Srbije
30. 9. - Marion Cotillard, glumica
1. 10. - Marko Vidojković, književnik
4. 10. - Marijana Petir, hrvatska političarka
5. 10. - Kate Winslet, britanska glumica
9. 10. - Mark Viduka, australski nogometaš
9. 10. - Sean Lennon, muzičar, sin Johna i Yoko Ono
14. 10. - Floyd Landis, biciklista
oktobar - Brankica Stanković, novinarka
22. 10. - Ivan Ivanović, TV voditelj
25. 10. - Mario Kovač, kazališni i filmski redatelj
27. 10. - Predrag Drobnjak, crnogorski košarkaš

Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac

3. 11. - Nino Raspudić, filozof, prevoditelj, publicist
8. 11. - Tara Reid, glumica
12. 11. - Dario Šimić, nogometaš
13. 11. - Vlado Šćepanović, crnogorski košarkaš
30. 11. - Adnan Gušo, bosanskohercegovački golman
5. 12. - Ronnie O'Sullivan, igrač snukera
8. 12. - Ana Stanić, pevačica, kompozitor
9. 12. - Aleksandar Karakašević, srpski stonoteniser
14. 12. - Branko Ružić, srpski političar
17. 12. - Milla Jovovich, glumica i foto-model
21. 12. - Charles Michel, predsjednik Europskog vijeća
26. 12. - Marcelo Ríos, čileanski teniser
27. 12. - Heather O'Rourke, glumica († 1988)
30. 12. - Tiger Woods, igrač golfa

Kroz godinu

Dženan Lončarević, pevač
Nataša Dangubić, hrvatska glumica

Remove ads

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1975.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

11. 1. - Bosa Cvetić, učesnica NOB, društveno-politička radnica (* 1912)
12. 1. - Ernesto Maserati, auto-trkač, suosnivač firme Maserati (* 1898)
19. 1. - Sulejman Kemura, reisu-l-ulema IZ u SFR Jugoslaviji (* 1908)
28. 1. - Antonín Novotný, bivši šef države i partije u Čehoslovačkoj (* 1904)
3. 2. - Um Kultum, egipatska pevačica (* 1898)
5. 2. - Jovan Ilić, episkop niški (* 1884)
14. 2. - Julian Huxley, biolog (* 1887)
19. 2. - Jovan Petrov Plamenac, politički filozof (* 1912)
24. 2. - Vjekoslav Štefanić, hrvatski filolog (* 1900.)
24. 2. - Nikolaj Bulganjin, bivši premijer SSSR (* 1895)
24. 2. - Hans Bellmer, slikar, fotograf (* 1902)
25. 2. - Elijah Muhammad, lider Nacije islama u SAD (* 1897)
2. 3. - Vilma Nožinić, operna pjevačica, sopranistica (* 1897)
7. 3. - Veljko Vlahović, revolucionar, političar, narodni heroj (* 1914)
8. 3. - George Stevens, filmski radnik (* 1904)
13. 3. - Ivo Andrić, književnik, nobelovac (* 1892)
14. 3. - Susan Hayward, glumica (* 1917)
15. 3. - Aristoteles Onassis, grčki brodovlasnik (* 1906.)
25. 3. - Faisal bin Abdulaziz Al Saud, kralj Saudi Arabije (* 1906)

April/Travanj – Jun/Lipanj

3. 4. - Mary Ure, glumica (* 1933)
5. 4. - Chiang Kai-shek, generalisimo, predsednik Republike Kine (* 1887)
7. 4. - Krsto Hegedušić, hrvatski slikar (* 1901.)
12. 4. - Josephine Baker, američko-francuska glumica, pjevačica i plesačica (* 1906.)
14. 4. - Fredric March, glumac (* 1897)
15. 4. - Richard Conte, glumac (* 1910)
23. 4. - William Hartnell, glumac, prvi Doctor Who (* 1908)
24. 4. - Vanja Radauš, slikar, vajar, grafičar (* 1906)
27. 4. - Stjepan Gomboš, hrvatski arhitekt (* 1895.)
4. 5. - Moe Howard, glumac, komičar, jedan od "Tri ugursuza" (* 1897)
6. 5. - József Mindszenty, bivši mađarski kardinal (* 1892)
22. 5. - Boris Kalin, slovenski kipar (* 1905)
3. 6. - Eisaku Satō, bivši premijer Japana, nobelovac za mir (* 1901)
11. 6. - Dušan Kermavner, slovenski političar, povjesničar (* 1903)
26. 6. - Josemaría Escrivá de Balaguer, svećenik, osnivač Opus Dei (* 1902)
27. 6. - G. I. Taylor, fizičar, matematičar (* 1886)
27. 6. - Pašaga Mandžić - Murat, borac, društveno-politički radnik, narodni heroj (* 1907)
28. 6. - Rod Serling, pisac, scenarista (* 1924)
29. 6. - Tim Buckley, kantautor (* 1947)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

5. 7. - Otto Skorzeny, SS-pukovnik (* 1908)
24. 7. - Albin Vilhar, filolog, prevodilac (* 1902)
30. 7.? - Jimmy Hoffa, sindikalni lider u SAD (* 1913)
9. 8. - Dmitrij Šostakovič, kompozitor (* 1906)
11. 8. - Dušan Skovran, dirigent i muzički pisac (* 1923)
15. 8. - Sheikh Mujibur Rahman, prvi predsednik Bangladeša (* 1920)
27. 8. - Haile Selassie, posljednji etiopijski car (* 1892)
27. 8. - Franjo Šoštarić, golman (* 1919)
29. 8. - Éamon de Valera, irski političar i državnik (* 1882)
31. 8. - Pierre Blaise, glumac (* 1955)
9. 9. - John McGiver, glumac (* 1913)
15. 9. - Pavel Suhoj, konstruktor aviona (* 1895)
17. 9. - Krešimir Baranović, kompozitor, dirigent, muzički pedagog, akademik (* 1894)
19. 9. - Kosta Todorović, lekar i akademik (* 1887)
19. 9. - Pamela Mary Brown, glumica (* 1917)
20. 9. - Saint-John Perse, francuski pjesnik i diplomat (r. 1887.)
27. 9. - Mark Frechette, glumac (* 1947)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

2. 10. - Milan Graf, nogometaš, prvi nogometni sudac KSHS (* 1892)
3. 10. - Guy Mollet, bivši francuski premijer (* 1905)
17. 10. - Milan Budimir, srpski klasični filolog i akademik (* 1891)
22. 10. - Arnold J. Toynbee, istoričar, filozof istorije (* 1889)
30. 10. - Gustav Ludwig Hertz, njemački fizičar i dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. (* 1887)
2. 11. - Pier Paolo Pasolini, italijanski književnik i filmaš (* (1922.)
2. 11. - Besim Korkut, prevodilac Kur'ana (* 1904)
4. 11. - František Dvorník, istoričar, vizantolog (* 1893)
6. 11. - Annette Kellerman, plivačica, glumica (* 1887)
20. 11. - Francisco Franco, španski general i diktator (* 1892)
24. 11. - Rade Grmuša, narodni heroj (* 1907)
29. 11. - Graham Hill, auto-trkač (* 1929)
30. 11. - Rudolf Švagel-Lešić, kipar, slikar (* 1911)
4. 12. - Hannah Arendt, njemački filozof, politički teoretičar (* 1906.)
7. 12. - Mara Švel-Garmišek, hrvatska književnica (* 1900.)
14. 12. - Krešimir Georgijević, književni povjesničar (* 1907)
19. 12. - Josip Salač, pomoćni biskup zagrebački (* 1908)
25. 12. - Gaston Gallimard, francuski izdavač (* 1881)

Kroz godinu

Borislav Lorenc, srpski filozof (* 1883)
Đoko Mazalić, slikar (* 1888)
Milan Antić, predratni ministar Dvora (* 1892)
Lepa Nešić-Pijade, profesor, prevodilac, učesnica NOB (* 1897)
Aleksandar Šević, prvi predsednik Vlade AP Vojvodine (* 1897)
Živko Slavnić, botaničar (* 1910)

Remove ads

Nobelova nagrada za 1975. godinu

Fizika: Aage Niels Bohr, Ben Roy Mottelson i James Rainwater (otkriće veze između kolektivnog kretanja i kretanja čestice u atomskom jezgru i razvoj teorije strukture atomskog jezgra na osnovu te veze)
Kemija: John Cornforth (rad na stereohemiji reakcija katalizovanih enzimima) i Vladimir Prelog (istraživanje stereohemije organskih molekula i reakcija)
Fiziologija i medicina: David Baltimore, Renato Dulbecco i Howard M. Temin (otkrića u vezi interakcije između tumorskih virusa i genetskog materijala ćelije, → reverzna transkriptaza, onkovirus)
Književnost: Eugenio Montale (osobita poezija koja je, s velikom umetničkom osećajnošću, protumačila ljudske vrednosti pod znakom jednog pogleda na život bez iluzija)
Mir: Andrej Saharov (protivljenje zloupotrebi vlasti i rad za ljudska prava u SSSR)
Ekonomija: Leonid Kantorovič i Tjalling Koopmans (doprinos teoriji optimalne alokacije resursa, → linearno programiranje)

Remove ads

Reference

Loading content...

Vanjske veze

Loading content...

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads