Blagajska ploča

Blagajska ploča je kameni istorijski spomenik čiji je jedan dio sa natpisom pronađen 1912. na katoličkom groblju u Blagaju, Bosna i Hercegovina. Bila je sekundarno upotrijebljena kao uža strana grobnog sanduka i vjerovatno je tada preklesana, čime je izgubljena cijela lijeva strana natpisa i napravljena nenadoknadiva šteta. Fragment ploče je smješten u Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine u Sarajevu. Istoričar Ljubomir Stojanović je objavio prve podatke o ploči u stručnoj literaturi. Nakon izvršenog arheološkog iskopavanja na lokalitetu Vrači o Podgrađu Blagajskog grada pronađeni su temelji objekta uz kojeg se nalazila veća gomila klesanog kamena.

Tekst na ploči proučavao je i Marko Vego. Utvrdio je da je svaki red natpisa imao od 30 do 32 slova, i da je pisan ćirilicom. Njegova rekonstrukcija natpisa se najčešće citira i glasi:^[1]

VA IME OCA I SNA I SVETAGO DUHA JA ŽU

PAN MIROSLAV ZIDAH CRKVA SVETAG

O KOZME I DAMIJANA U SVOIH SELIJAH U D

NI VELNEGA ŽUPANA SLAVNAGO NEMANE.

Sadržaj teksta koji je napisan na ploči govori o izgradnji hrišćanske crkve svetog Kuzme i Damijana u Blagaju na Buni kod Mostara. Izgrađena je 1194. godine. Ktitor je humski knez Miroslav, a posvetio ju je dubrovački nadbiskup Bernardin. I danas se lokalitet na kojem se crkva nalazila naziva Vrači, što čuva uspomenu na zaštitnike crkve svetog Kuzmu i Damijana, koji se nazivaju sveti Vrači.

Literatura

• Gordana Tomović - Morfologija ćiriličnih natpisa na Balkanu, Beograd, 1974.

Vanjske veze

• „Blagajska ploča je jedan od najstarijih pisanih spomenika u Bosni i Hercegovini, koji datira iz 12. vijeka.」. Mostar info - 16.01.2021. Pristupljeno 9. 4. 2025.
• „Blagajska ploča (12. stoljeće)」. CIDOM – Centar za dokumentaciju i informaciju Mostar. Pristupljeno 9. 4. 2025.
• „Blagajski natpis humskog kneza Miroslava」. Virtuelni muzej srpskog jezika - Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu. Pristupljeno 9. 4. 2025.
• „Blagajski natpis」. Dinastija Nemanjić. Pristupljeno 9. 4. 2025.