Sjevernoirski sukob

Sjevernoirski sukob^{[11][12][13][14][15]} (irski: ; engleski: , dosl. "Nevolje") je bio etničko-nacionalistički^{[16][17][18][19]} sukob u Sjevernoj Irskoj tokom druge polovine 20. vijeka koji je s vremena na vrijeme zahvaćao i dijelove Republike Irske, Engleske i kopnene Evrope. Konflikt, ponekad opisivan gerilskim ratom odnosno sukobom niskog inteziteta,^[20][21][22] započeo je kasnih 1960-ih i prema mišljenju mnogih okončan je Sporazumom iz Belfasta (ili Sporazum dobrog petka, engleski: ) 1998. godine,^{[3][23][24][25][26]} iako se sporadično nasilje nastavilo i kasnije.^[3][25][27]

Sjevernoirski sukob
Politička karta Irske
Datum 1968–1998 (30 godina)[1][2][3][4] Lokacija Sjeverna Irska (većinom); nasilje zabilježeno i u Republici Irskoj, Engleskoj i kopnenoj Evropi Ishod Vojno primirje[5] • Paravojni prekid vatre • Sporazum iz Belfasta • Sporazum iz St Andrewsa • početak kampanje republikanskih disidenata
Sukobljene strane
Državne snage sigurnosti  Ujedinjeno Kraljevstvo Britanske oružane snage RUC  Republika Irska Irske obrambene snage Gardaí	Irske republikanske paravojske Privremena IRA Službena IRA INLA IPLO (1986–92) CIRA (1994–) RIRA (1997–)	Ulsterske lojalističke paravojske UVF UDA RHC UR (1986–) LVF (1996–)
Žrtve i gubici
Britanska vojska: 705  ∟(uklj. UDR) RUC: 301 NIPS: 24 TA: 7 Ostala policija (UK): 6 Ratna avijacija: 4 Ratna mornarica: 2 (ukupno: 1049)[6] Irska vojska: 1 Gardaí: 9 IPS: 1 (total: 11)[6]	PIRA: 291 INLA: 39 OIRA: 27 IPLO: 9 RIRA: 2 (ukupno: 368)[6]	UDA: 91 UVF: 62 RHC: 4 LVF: 3 UR: 2[7] (ukupno: 162)[6]
Poginulih civila: 1841[8] (ili 1935 uklj. bivše borce)[6] Ukupno mrtvih: 3532[8] Ukupno ranjenih: 47.500+[9] Sve žrtve: 50,000+[10]

Uzroci sukoba bili su primarno političke naravi, s određenim etničkim ili sektaškim dimenzijama,^[28] no nije se radilo o vjerskom sukobu.^[16][29] Ključni razlog izbijanja konflikta bio je ustavni status Sjeverne Irske. Sukobljene strane dijele se na unioniste/lojaliste koji su pretežito protestanti i smatraju se Britancima, odnosno na nacionaliste/republikance koji su etnički Irci i katoličke vjeroispovjesti. Prva strana zalagala se za ostanak Sjeverne Irske u Ujedinjenom Kraljevstvu, a druga za separatizam i stvaranje Ujedinjene Irske (Republika Irska i Sjeverna Irska). Drugi bitan faktor sukoba bio je odnos dviju navedenih strana, jer se potonja smatrala diskriminiranom od strane unionističke vlade i njene policije.^[30][31]

Glavne frakcije u sukobu bile su republikanske paravojske poput Privremene Irske republikanske armije (IRA), Irske nacionalne oslobodilačke armije (INLA), zatim lojalističke paravojske poput Ulsterskih dobrovoljačkih snaga (UVF) i Ulsterskog obrambenog saveza (UDA), te britanske državne snage sigurnosti tj. Britanska vojska i policija RUC. Manju ulogu igrale su i sigurosne snage Republike Irske. U sukobu je poginulo preko 3500 ljudi, od čega 52% civila, 32% članova britanskih sigurosnih snaga, te 16% članova paravojnih skupina.^[6] Sveukupno, 60% žrtava ubili su republikanci, 30% lojalisti, a ostalih 10% snage sigurnosti.^[32]