Tajlanda
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tajlanda. e njohur historikisht si Siami, dhe zyrtarisht Mbretëria e Tajlandës është një vend në Azinë Juglindore, i vendosur në qendër të Gadishullit Indochina, që përfshin 513,120 kilometra katrorë, me një popullsi prej gati 70 milionë banorësh.[7] Vendi kufizohet në veri me Mianmarin dhe Laosin, në lindje me Laosin dhe Kamboxhian, në jug me Gjirin e Tajlandës dhe Malajzinë, dhe në perëndim me Detin Andaman dhe skajin e Mianmarit. Tajlanda gjithashtu ndan kufijtë detarë me Vietnamin në juglindje, dhe Indonezinë dhe Indinë në jugperëndim. Bangkok është kryeqyteti i vendit dhe qyteti më i madh.
Mbretëria e Tajlandës
| |||||
---|---|---|---|---|---|
Himni: เพลงชาติไทย "Phleng Chat" Himni mbretëror: สรรเสริญพระบารมี "Sansoen Phra Barami" | |||||
Kryeqyteti dhe qyteti më i madh | Bangkok 13°45′N 100°29′E | ||||
Gjuha zyrtare dhe gjuha kombëtare | Tajlandisht | ||||
Gjuhët e folura | Tajlandisht, Isan, Lanna, Dambro, Karen, Pattani Malay, Bangkok Malay | ||||
Besimi (2018)[1] | |||||
Nofka | Tajlandezë, Siamez | ||||
Qeveria | |||||
Lloji i qeverisjes | Monarkia kushtetuese parlamentare unitare gjysmë-demokratike[2] | ||||
• Monarku | Vajiralongkorn (Rama X) | ||||
• Kryeministri | Prayut Chan-o-cha | ||||
Kuvendi | Asambleja Kombëtare | ||||
Senati | |||||
Dhoma e Përfaqësuesve | |||||
Formimi | |||||
• Mbretëria Sukhothai | 1238–1448 | ||||
• Mbretëria Ayutthaya | 1351–1767 | ||||
• Mbretëria Thonburi | 1767–1782 | ||||
• Mbretëria Rattanakosin | 6 prill 1782 | ||||
• Monarkia kushtetuese | 24 qershor 1932 | ||||
• Kushtetuta e tanishme | 6 prill 2017 | ||||
Sipërfaqja | |||||
• Gjithsej | 513,120 km2 (198,120 sq mi) (50-të) | ||||
• Ujë (%) | 0.4 (2,230 km2) | ||||
Popullsia | |||||
• Përllogaritje 2022 | 69,648,117 (20-të) | ||||
• 2010 census | 64,785,909[3] (21-të) | ||||
• Dendësia | 132.1/km2 (342.1/sq mi) (88-të) | ||||
Ekonomia | |||||
PBB (PFB) | Përllogaritje 2022 | ||||
• Gjithsej | $1.480 trillion[4] (23-të) | ||||
• Për kokë banori | $21,114[4] (73-të) | ||||
PBB (zyrtare) | Përllogaritje 2022 | ||||
• Gjithsej | $534.758 billion[4] (28-të) | ||||
• Për kokë banori | $7,631[4] (89-të) | ||||
Monedha | Baht (฿) (THB) | ||||
Të dhëna të tjera | |||||
Gini (2020) | 35.0[5] i mesëm | ||||
IZHNJ (2021) | 0.800[6] shumë i lartë · 66th | ||||
Zona kohore | UTC+7 (ICT) | ||||
Formati i datës | dd/mm/yyyy (BE) | ||||
Ana e drejtimit të makinës | left | ||||
Prefiksi telefonik | +66 | ||||
Kodi i internetit TLD |
| ||||
|
Përveç një periudhe të shkurtër të demokracisë parlamentare në mesin e viteve 1970, Tajlanda ka alternuar periodikisht midis demokracisë dhe sundimit ushtarak. Që nga vitet 2000, vendi është kapur në një konflikt të ashpër politik të vazhdueshëm midis mbështetësve dhe kundërshtarëve të Thaksin Shinawatra, i cili rezultoi në dy grushte shteti (në 2006 dhe 2014), së bashku me krijimin e kushtetutës së saj të tanishme, një qeveri nominalisht demokratike pas zgjedhjeve të përgjithshme tajlandeze të vitit 2019, dhe protesta të mëdha pro-demokracisë në 2020-2021, të cilat përfshinin kërkesa të pashembullta për të reformuar monarkinë. Që nga viti 2019, ajo ka qenë nominalisht një monarki kushtetuese parlamentare; në praktikë, megjithatë, avantazhet strukturore në kushtetutë kanë siguruar mbajtjen e pushtetit të ushtrisë.[8]
Tajlanda është një fuqi e mesme në çështjet globale dhe një anëtar themelues i ASEAN, dhe renditet shumë lart në Indeksin e Zhvillimit Njerëzor. Ajo ka ekonominë e dytë më të madhe në Azinë Juglindore dhe të 22-tën më të madhe në botë nga PPP. Tajlanda klasifikohet si një ekonomi e sapo industrializuar, me prodhimin, bujqësinë dhe turizmin si sektorë kryesorë.[9][10]