Rajonet e Francës

Franca ndahet në 18 rajone (frëngjisht: région, [ʁe.ʒjɔ̃]) administrative, nga të cilat trembëdhjetë ndodhen në Francën metropolitane (Evropë) dhe pesë janë rajone përtejdetit (të mos ngatërrohet me kolektivitetet përtejdetit, të cilat kanë një status gjysmë autonom).^[1]

Rajon frëngjisht: Région
Hauts-de- France Normandia Ile-de- France Lindja e madhe Bourgogne- Franche- Comté Qendra- Val de Loire Pays de la Loire Bretanja Akuitania e Re Auvergne- Rhône-Alpes Oksitania Provence- Alpes- Côte d'Azur Korsika Guajana Franceze Guadalupa Martinika Majoti Reunioni Belgjika Luksemburgu Gjermania Zvicra Italia Mbretëria e Bashkuar Andorra Brazili Surinami Spanja Monako Kanali i la Manshit Gjiri i Biskajës Ligurian Sea Deti Mesdhe Sea
Kategoria	Shtet unitar
Vendi	Republika Franceze
Numri	18
Statusi i mundur	Rajone jashtë shtetit (5) Région d'outre-mer
Statusi shtesë	Kolektivitet territorial Collectivité Territoriale
Popullsia	212,645 (Mayotte) – 12,005,077 (Île-de-France)
Sipërfaqja	376 km2 (145 sq mi) (Mayotte) – 84,061 km2 (32,456 sq mi) (Nouvelle-Aquitaine)
Qeveria	Qeveri rajonale, Qeveri nacionale
Nënndarjet	Departmentet

Të trembëdhjetë rajonet administrative metropolitane (duke përfshirë Korsikën që nga viti 2019) ndahen më tej në dy deri në trembëdhjetë departamente administrative, ku prefekti i departamentit të qendrës administrative të çdo rajoni vepron gjithashtu si prefekt rajonal. Rajonet jashtë shtetit përbëhen administrativisht nga vetëm një departament secila dhe kështu kanë edhe statusin e departamenteve jashtë shtetit.

Shumica e qarqeve administrative kanë edhe statusin e kolektiviteteve territoriale rajonale, të cilat vijnë me një qeverisje vendore, me kolektivitete departamentale dhe komunale nën nivelin e qarkut. Përjashtim bëjnë Korsika, Guajana Franceze, Majoti dhe Martinika, ku funksionet e rajonit dhe departamentit menaxhohen nga qeveri të vetme vendore që kanë juridiksion të konsoliduar dhe që njihen si kolektivitete të vetme territoriale.

Historia

1982–2015

Termi rajon u krijua zyrtarisht nga Ligji i Decentralizimit (2 mars 1982), i cili gjithashtu u dha rajoneve statusin e tyre ligjor. Zgjedhjet e para të drejtpërdrejta për përfaqësuesit rajonalë u mbajtën më 16 mars 1986.^[2]

Midis 1982 dhe 2015, kishte 22 rajone në Francën Metropolitane. Përpara vitit 2011, kishte katër rajone jashtë shtetit (Guajana Franceze, Guadalupa, Martinika dhe Réunion); në vitin 2011 Majoti u bë i pesti.

Rajonet dhe kryeqytetet e tyre

Rajonet

#	Inicjali	Flamuri	Rajoni	Kryeqendra
1	A		Alsasa	Strasburg
2	B		Akuitania	Bordo
3	C		Auvernia	Clermont-Ferrand
4	P		Normandia e Poshtme	Caen
5	D		Burgonja	Dijoni
6	E		Bretanja	Rennes
7	F		Qendra	Orléans
8	G		Champagne-Ardenne	Châlons-en-Champagne
9	H		Korsika	Ajaccio
10	I		Franche-Comté	Besançon
11	Q		Normandia e Epërme	Rouen
12	J		Île-de-France	Parisi
13	K		Languedoc-Roussillon	Montpellier
14	L		Limousin	Limoges
15	M		Lorena	Metz
16	N		Midi-Pyrénées	Tuluza
17	O		Nord-Pas-de-Calais	Lille
18	R		Pays de la Loire	Nantes
19	S		Pikardia	Amiens
20	T		Poitou-Charentes	Poitiers
21	U		Provence-Alpes-Côte d'Azur	Marseja
22	V		Rhône-Alpes	Lion
Rajone jashtë shtetit
			Guajana Franceze	Cayenne
			Guadalupa	Basse-Terre
			Martinika	Fort-de-France
			Majoti	Mamoudzou
			Reunioni	Saint-Denis

Roli

Rajonet jashtë shtetit

Rajoni jashtë shtetit (frëngjisht: Région d'outre-mer) është një emërtim i kohëve të fundit, i dhënë për departamentet jashtë shtetit që kanë fuqi të ngjashme me ato të rajoneve të Francës metropolitane. Si pjesë përbërëse e Republikës Franceze, ato përfaqësohen në Asamblenë Kombëtare, Senat dhe Këshillin Ekonomik dhe Social, zgjedhin një deputet të Parlamentit Evropian dhe përdorin euron si monedhën e tyre.

Megjithëse këto territore i kanë këto pushtete politike që nga viti 1982, kur politika e decentralizimit të Francës diktoi që atyre t'u jepeshin këshilla rajonalë të zgjedhur së bashku me fuqitë e tjera rajonale, përcaktimi i rajoneve jashtë shtetit daton vetëm në ndryshimin kushtetues të vitit 2003; në të vërtetë, formulimi i ri i kushtetutës synon të mos i japë përparësi as emërtimit të departamentit të huaj apo rajonit të huaj, megjithëse i dyti është ende praktikisht i papërdorur nga mediat franceze.

Më poshtë kanë statusin e rajonit jashtë shtetit:

• në Oqeanin Indian (Afrikë):
  • Majoti
  • Réunion

• në Amerikë:
  • Guajana Franceze në Amerikën Jugore
  • Guadalupa në Antilet (Karaibet)
  • Martinika në Antilet (Karaibet)

^ Shën Pierre and Miquelon (jashtë Kanadasë, në Amerikën e Veriut), dikur një departament jashtë shtetit, u degradua në një kolektivitet territorial në vitin 1985.