Uzbékistan

Républik Uzbékistan (atawa Uzbékstan atawa Ozbékistan), nami resmina Républik Uzbékistan (basa Uzbék: O‘zbekiston Respublikasi atawa O‘zbekiston Jumhuriyati; Sirilik: Ўзбекистон Республикаси; basa Rusia: Республика Узбекистан), nyaéta hiji nagara di Asia Tengah, nu saencanna téh wewengkon ti Uni Soviét. Nagara anu daérahna kakurung daratan ieu tepung wates jeung Kazakhstan di kulon jeung kalér; Kyrgyzstan jeung Tajikistan di wétan; jeung Apganistan jeung Turkménistan di kidul. Bsa resmina téh ngan basa Uzbék, nyaéta kaasup basa Turk, tapi basa Rusia tetep digunakeun, titinggal pamaréntahan Soviét. Kirang leuwih 1 juta suku Tajik, kalompok étnis nu sarumpun jeung bangsa Pérsia, nyicingan nagara ieu,^[1] ogé mangrupa 4,8% ti populasi.^[2] Kecap Ozbek diwangun ti oz ("sajati/asli") jeung bek ("pamingpin/bangsawan"), jadina "Ozbek" téh hartina "bangsawan" atawa "pamingpin sajati".

O‘zbekiston Respublikasi O‘zbekiston Jumhuriyati
Motto —
Lagu O`zbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi
Location of Uzbékistan
Ibu kota (jeung kota panggedéna)		Tashként
Basa resmi		Uzbék
Pamaréntah		Républik
-	Présidén	Shavkat Mirziyoyev
-	Perdana Menteri
Kamerdékaan
Aréa
-	Total	447.400 km² (56)  mil²
-	Cai (%)	4,9%
Populasi
-	Perkiraan  2005	26.851.195 (42)
-	Sénsus -	-
-	Kapadetan	60 /km² (111)  /mil²
GDP (PPP)		Perkiraan 2005
-	Total	AS$45,75 miliar (74)
-	Per kapita	AS$1.766 (154)
Mata uang		Som (UZS)
Zona wanci		(UTC+5)
-	Usum panas (DST)	(UTC+5)
TLD Internét		.uz
Kode telepon		+998

Sajarah

Artikel utama: Sajarah Uzbékistan.

Wewengkon Uzbékistan geus dicicingan ti milennium kadua SM. Aya papanggih pakakas purba manusa jeung monumén-monumén di wewengkon Ferghana, Tashként, Bukhara, Khorezm (Khwarezm, Khorasmia), jeung Samarkand.

Alexander Agung nalukkeun Sogdiana jeung Baktria dina taon 327 SM, kawin jeung Roxana, murangkalihna pupuhu séké Baktria satempat. Tapi, panalukan ieu rupina heunteu loba nulungan Aléxander sabab rahayat ngalawan hangitna.^[rujukan?]

Dina loba abad, wewengkon Uzbékistan dipérintah ku Kakaisaran Iran, saperti Kakaisaran Parthia jeung Sassanian.

Dina abad ka-14 M., Timur, nu diwanoh ogé sabagé Timur Lénk, ngéléhkeun bangsa Mongol jeung ngawangun hiji imperium. Dalam peperanganna, Timur Lenk ngaluaskeun wewengkonna nepi ka Wétan Tengah. Manéhna ngéléhkeun Sultan Ottoman Bayezid I. Bayezid ditangkep jeung maot waktos keur dipanjara. Timur Lenk nyobian ngawangun ibukota imperiumna di Samarkand. Ayeuna, Timur Lenk dianggap sabagé salah sahiji pahlawan ageung di Uzbékistan nu peryogi dina idéntitas jeung sajarah nasionalna. Saenggeus labuhna Impérium Timur Lénk, kaom nomaden Uzbék ngarebut wewengkon ieu. Dina abad ka-19, Kakaisaran Rusia ngamimitian ékspansina jeung nyebar ka Asia Tengah, kaasup ka Uzbékistan.

Propinsi jeung Distrik

Artikel utama: Propinsi di Uzbékistan jeung Distrik di Uzbékistan.

Uzbékistan kabagi kana 12 propinsi (disebut Viloyat), hiji républik otonom, jeung hiji dayeuh indepénden.

Divisi	Ibukota	Aréa (km²)	Populaasi (2008)[3]	Key
Andijon Viloyati	Andijon	4,200	2,477,900	2
Buxoro Viloyati	Buxoro (Bukhara)	39,400	1,576,800	3
Farg'ona Viloyati	Farg'ona (Fergana)	6,800	2,997,400	4
Jizzax Viloyati	Jizzax	20,500	1,090,900	5
Xorazm Viloyati	Urganch	6,300	1,517,600	13
Namangan Viloyati	Namangan	7,900	2,196,200	6
Navoiy Viloyati	Navoiy	110,800	834,100	7
Qashqadaryo Viloyati	Qarshi	28,400	2,537,600	8
Qaraqalpaqstan Respublikasi	Nukus	160,000	1,612,300	14
Samarqand Viloyati	Samarqand	16,400	3,032,000	9
Sirdaryo Viloyati	Guliston	5,100	698,100	10
Surxondaryo Viloyati	Termez	20,800	2,012,600	11
Toshkent Viloyati	Toshkent (Tashkent)	15,300	2,537,500	12
Toshkent Shahri	Toshkent (Tashkent)	???	2,192,700	1

Tempo ogé

• Andijan
• Daptar nagara

Tumbu luar

Catetan suku

1. - Encylopedia of the Nations - Tajikistan. Archived 2011-06-10 di Wayback Machine
2. - Mid-Continent Eye Bank - Foreign Project: Operation Restore Sight. Archived 2006-07-16 di Wayback Machine
3. Statistical Review of Uzbekistan 2008, p.176 Archived 2010-11-13 di Wayback Machine

Artikel ngeunaan géografi ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan.