Vitamin

Vitamin hartina molekul organik nu diperlukeun ku mahluk hirup dina jumlah anu saeutik sangkan bisa séhat. Organisme nu kakurangan vitamin bakal katarajang kasakit nu gejalana spésifik pikeun éta vitamin. Vitamin bisa digolongkeun dumasar kaleyuranana dina cai atawa dina lemak.

Vitamin biasana loba dikandung ku bungbuahan jeung sayur (gambar: pasar bungbuahan di La Boqueria, Barcelona).

Sacara umum, hiji organisme kudu ngala vitamin atawa prékursor métabolikna ti luareun awak, utamana dina dahareun. Conto vitamin nu diturunkeun tina prékursor dina jero awak nyaéta vitamin A, nu bisa dijieun tina béta karotén; niasin tina asam amino triptopan; sarta vitamin D tina poncorong sinar ultrabungur kana kulit.

Istilah vitamin teu ngawengku zat gizi ésénsial lianna samodél mineral, asam lemak ésénsial, atawa asam amino ésénsial, sarta henteu ogé rupa-rupa kadaharan nu dituang dina jumlah anu loba. Kecap vitamine munggaran diwanohkeun ku biokimiawan Polandia, Casimir Funk, taun 1912. Vita dina basa Latin hartina hirup, sedengkeun ahiran -amine pikeun amina; harita mah sakabéh vitamin téh disangka kaasup golongan amina.

Sajarah

Ajén nuang sababaraha rupa katuangan pikeun ngajaga kaséhatan téh mangrupa hal nu ilahar di alam tradisional, saméméh urang mikawanoh istilah vitamin. Urang Mesir Kuna apal yén nu kotokeun bisa ditatambaan ku loba dahar ati, ayeuna kanyahoan alatan kakurangan vitamin A. Taun 1747, dokter bédah Skotlandia James Lind manggihan yén katuangan tina bangsa jeruk bisa nulungan nyegah sariawan, kasakit alatan kalemah ngabentuk kolagén, nu cirina di antarana tatu hésé cageur/garing jeung gusi getihan teu pupuguh. Taun 1753, Lind medalkeun Treatise on the Scurvy, ngan hanjakal loba nu teu sapuk kana papanggihanana. Misalna baé dina ékspédisi Angkatan Laut Karajaan Inggris ka Arktik abad ka-19, sariawan téh bisa dicegah ku kabersékaan dina kapal, olahraga maneuh, sarta ngajaga moral pajurit, teu mikirkeun pentingna katuangan seger. Balukarna, salila ékspédisi pangeusi kapal diganggayong sariawan. Dina dua ékspédisi Robert Falcon Scott ka Antartika awal abad ka-20, téori nu mucunghul ngeunaan nu jadi sabab-musabab sariawan téh nyaéta pangan kaléngan anu geus ruksak.

Vitamin pikeun manusa

Pikeun manusa, aya tilu welas vitamin nu kabagi kana dua golongan: opat vitamin nu leyur dina lemak (A, D, E jeung K) jeung salapan vitamin nu leyur dina cai (vitamin C jeung dalapan vitamin B).

Ngaran	Ngaran kimia	Kaleyuran	Panyakit Defisiénsi	Overdosis	Kabutuhan sapoé kira minimal (M,19-30)
Vitamin A	Rétinol	Lemak	Panon kotokeun, Keratomalasia	7.5 mg	620 μg
Vitamin B1	Tiamin	Cai	Béribéri	t/a	1000 μg
Vitamin B2 (G)	Riboflavin	Cai	Ariboflavinosis	t/a	1100 μg
Vitamin B3 (PP)	Niasin	Cai	Pellagra	2500 mg	12000 μg
Vitamin B5	Asam pantotenat	Cai	Parestesia	t/a	10000 μg
Vitamin B6	Piridoksin	Cai	t/a	400 mg	1100 μg
Vitamin B7 (H)	Biotin	Cai	t/a	t/a	30 µg
Vitamin B9 (M)	Asam folat	Cai		1 mg	320 μg
Vitamin B12	Sianokobalamin	Cai	Pernicious anemia	t/a	2 µg
Vitamin C	Asam askorbat	Cai	Scurvy	t/a	75000 μg
Vitamin D1-D4	Lamistérol, Ergokalsiférol, Kalsiférol, Dihidrotahistérol, 7-dehidrositostérol	Lemak	Rickets	1.25 mg	2 µg (pikeun sakabéh Vitamin D)
Vitamin E	Tokoférol	Lemak	t/a	33000 mg	12000 μg
Vitamin K	Naftokuinon (kadé pahili jeung Ketamina)	Lemak	t/a	t/a	75 µg

^ Kakurangan asam folat (vitamin B₉) di wanoja kakandungan patali jeung cacad lahir jeung kangker.
^ Vitamin C kadang dianggap makronutrien batan vitamin.

Zat gizi lianna nu teu kaasup vitamin, di antarana karnitin (aya dina daging, lauk), DMAE (lauk, endog, kacang kadelé, uteuk), asam lipoat (ati), asam folinat (ati), bioptrin (lauk, ati), PPQ jeung koénzim Q (daging, yoghurt, kacang kadelé).

Kurang/leuwih asupan vitamin

Hiji organisme bisa tahan sababaraha lilana tanpa protéin, tapi mun lila teuing mah bisa ngabalukarkeun panyakit, rasa nyeri, dugi ka bisa maot. Kapasitas simpenan vitamin dina awak urang rupa-rupa, gumantung jenis vitaminna.

Vitamin nu leyur dina lemak bisa disimpen dina jero awak sarta bisa toksik mun loba teuing nuangna, sedengkeun vitamin nu leyur na cai teu disimpen (iwal vitamin B₁₂ nu disimpen dina ati).

Pseudo-vitamin

• Vitamin F tadina nujul ka asam lemak ésénsial nu teu bisa dijieun ku awak, tapi lajeng teu diasupkeun kana golongan vitamin, sabab kaasup asam lemak nu dipikabutuh ku awak dina jumlah nu loba.

Vitamin non-manusa

Pangabutuh zat gizi téh gumantung ka organismena. Mamalia sacara umum butuh vitamin nu sarua jeung manusa. Conto nu henteuna mah vitamin C, nu bisa disintésis ku sakabéh mamalia, iwal primata luhur jeung guinea pig.

Baca ogé

• Zat gizi
  • Mineral asupan
  • Asam amino ésénsial
• Kasakit alatan kurang gizi
• Parmakologi
• Karacunan vitamin

Rujukan

• Vitamin, Wikipédia édisi basa Inggris (3 Méi 2006).
• Maureen Barlow Pugh et.al. (éd.). 2000. Stedman's Medical Dictionary. Éd. ka-27. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins.
• Donatelle, Rebecca J. 2005. Health: The Basics. Éd. ka-6. San Francisco: Péarson Education, Inc.
• Funk, C. & H. E. Dubin. 1922. The Vitamines. Baltimore: Williams and Wilkins Company.
• The History of Vitamin Discovery. Salinan ping 1 Péb. 2005.
• Bellis, Mary. History of Vitamins^{[tumbu nonaktif]}. Salinan ping 1 Péb. 2005.
• Challem, Jack. 1997. The Past, Present and Future of Vitamins. Salinan ping 1 Péb. 2005.
• Léonhardt, David. 2004. Vitamin A - The Glow in the Dark Vitamin Archived 2005-02-07 di Wayback Machine. Salinan ping 1 Péb. 2005.
• A Brief Update on Ubiquinone (Coenzyme Q10), J. Orthomol. Med. 15 (2):63-68. Archived 2006-04-21 di Wayback Machine

Tumbu kaluar

• Tabel USDA RDA dina pormat PDF Archived 2006-11-05 di Wayback Machine
• Vitamin contents of 7000 foods and tool to track your vitamin intake Archived 2006-05-13 di Wayback Machine
• The lab which discovered the enzyme associated with PQQ Archived 2006-06-19 di Wayback Machine
• Health Canada Dietary Reference Intakes Reference Chart for Vitamins