From Wikipedia, the free encyclopedia
పెక్టిన్ (Pectin) అనేది సహజమైన మరియు వాణిజ్యపరంగా ఉత్పత్తి చేయబడిన జెల్లీలు మరియు జామ్ల వంటి ఆహార పదార్ధాల సంరక్షణకు అవసరమైన పదార్ధం. పెక్టిన్ లేకుండా, జెల్లీలు మరియు జామ్లు లను జెల్ రూపంలోకి మార్చలేరు. పెక్టిన్ అనేది ఒక రకమైన స్టార్చ్ (పిండి పదార్ధం). దీనిని హెటెరోపాలిసాకరైడ్ అంటా. ఇది పండ్లుమరియుకూరగాయల కణ గోడలలో సహజంగా ఏర్పడుతుంది. ఇది కణాలకు స్థిరమైన నిర్మాణాన్ని (ఆకారాన్ని) ఇస్తుంది. పెక్టిన్ను చక్కెర మరియు ఆమ్లం తో కలిపి దానిని, జామ్లు మరియు జెల్లీలులలో కలిపినపుడు, అవి చల్లబడి నప్పుడువాటికి అర్ద ఘనఆకృతిని (జెల్ స్వభావం) కల్గిస్తుంది. ఆపిల్ మరియు క్చిన్ వంటి కొన్ని రకాల పండ్లు మరియు సిట్రస్ పండ్ల (నిమ్మజాతికి చెందినపండ్ల) యొక్క తొక్కలు, గింజలు మరియు కాయగూరల పొరలలో సహజంగా పెక్టిన్ చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది. వాణిజ్య పెక్టిన్లు సాధారణంగా సిట్రస్ పండ్ల తొక్కల నుండి తయారవుతాయి. ఇది పొడి పొడిగా మరియు ద్రవ రూపంలో విక్రయించబడుతుంది.[1]పెక్టిన్ అనేది పండ్లు మరియు మొక్కల నిర్మాణంలో కనిపించే ప్రత్యేకమైన ఫైబర్(పీచు పదార్థం).
పెక్టిన్ లభించె నిమ్మజాతి పండ్లు మరియు ఇతరకూరగాయలు .[2]
వరుస సంఖ్య | కలిగిన పదార్థం | సరాసరి % |
---|---|---|
1 | ఆపిల్ | 0.78 % |
2 | ఆప్రికాట్ | 1.02% |
3 | అరటి పళ్ళు | 0.94% |
4 | బ్లాక్బెర్రి(నల్లరేగి పండ్లు) | 0.94% |
5 | బీన్స్ | 0.69% |
6 | కారెట్ | 2.04% |
7 | చెర్రిస్ | 0.39% |
8 | డ్యూ బెర్రిస్ | 0.76 |
9 | ద్రాక్ష | 0.19% |
10 | ద్రాక్ష పండ్లు | 3.90 |
11 | నిమ్మ | 2.90 |
12 | లోగన్ బెర్రిస్ | 0.59% |
13 | బత్తాయి | 2.36 |
14 | రాస్ప్బెర్రిస్ | 0.97% |
15 | స్వాష్ | 1.5% |
16 | చిలగడదుంప | 0.78% |
పై పట్టికను బట్టి ద్రాక్ష పండ్లలో,నిమ్మజాతి,బత్తాయిపండ్లలో,కారెట్ లో 2-3.9% వరకు పెప్టిన్ లభిస్తుందని తెలుస్తున్నది.అలాగే ఆపిల్,అప్రికాట్,రాస్ప్బెర్రి,బ్లాక్బెర్రి,అరటి లలో0.9-1.2% వరకు పెప్టిన్ కలదు అని అర్ధమవుతున్నది. పెక్టిన్ కలోరిపిక్ విలువ ఇక్కడ ఇవ్వడమైనది.[3]
పదార్థం | మితి [4] |
---|---|
మొత్తం కేలరీలు | 3 |
ప్రోటిన్ | 0 |
కొవ్వు | 0 |
ఫైబర్ | 3 గ్రాములు |
పిండి పదార్థం | 3 గ్రాములు |
మిథైలేషన్ డిగ్రీ (DM) ఆధారంగా పెక్టిన్లో రెండు రకాలు ఉన్నాయి, పెక్టిన్ను అధిక మెథాక్సీ పెక్టిన్ (DM>50) లేదా తక్కువ మెథాక్సీ పెక్టిన్ (DM<50)గా సూచిస్తారు. సుక్రోజ్ 55 % కంటే ఎక్కువ గాఢతలో ఉన్నట్లయితే అధిక మెథాక్సీ పెక్టిన్ ఆమ్ల మాధ్యమంలో (pH 2.0-3.5) జెల్లను ఏర్పరుస్తుంది. తక్కువ మెథాక్సీ పెక్టిన్ కాల్షియం [9] వంటి డైవాలెంట్ అయాన్ సమక్షంలో పెద్ద pH పరిధిలో (2.0–6.0) జెల్లను ఏర్పరుస్తుంది.[5]పెరుగుతున్న డిమాండ్ కి తగిన సరఫరాను అందించడానికి. వాణిజ్య స్థాయిలో ప్రోటో పెక్టిన్ను పెక్టిన్గా హైడ్రోలైజ్ చేయడం ద్వారా అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద పెక్టిన్ సంగ్రహించబడుతుంది, అయితే పెక్టిన్ ఉత్పత్తిలో కొత్త దృక్కోణాలు ఉన్నాయి.[6][7]అయినప్పటికీ, యాసిడ్ ట్రీట్మెంట్లకు అనేక ప్రతికూలతలు ఉన్నాయి, దాని కారణంగా, మైక్రోవేవ్ అసిస్టెడ్ ఎక్స్ట్రాక్షన్, ఎంజైమాటిక్ ఎక్స్ట్రాక్షన్, సూపర్క్రిటికల్ వాటర్ ఎక్స్ట్రాక్షన్ మరియు అల్ట్రా సౌండ్ ఎక్స్ట్రాక్షన్ వంటి నవల పద్ధతులు మరింత ప్రాచుర్యం పొందాయి.[8][9]. మైక్రోవేవ్ అసిస్టెడ్ ఎక్స్ట్రాక్షన్ ద్వారా ఎక్కువ సామర్థ్యం, తక్కువ ప్రాసెసింగ్ సమయం మరియు ఉత్త్పత్తి అయిన పెక్టిన్ మంచి శుద్ధత ప్రదర్శిస్తుంది. ఎంజైమాటిక్ పద్ధతిలొ వెలికితీత తేలికపాటి పరిస్థితులు, తక్కువ శక్తి వినియోగం మరియు కాలుష్యం లేకుండా ఉత్పత్తి అవుతుంది.[10][11]పెక్టిన్ వెలికితీత/సంగ్రహణ కోసం ఉపయోగించే రసాయన ఏజెంట్లను నాలుగు గ్రూపులుగా విభజించారు. అవి నీరు మరియు బఫర్లు, కాల్షియం-అయాన్ చెలాటర్లు, ఆమ్లాలు మరియు క్షారాలు. ఆమ్లాలు పెక్టిన్ను దాని వనరుల నుండి పూర్తిగా సంగ్రహించుటకు సహాయపడే ఏజెంట్లు (సహాయకర్తలు), అవి కరగని పెక్టిన్ యొక్క సంగ్రహణ సులభతరం చేస్తాయి, ఇది మొక్కల పదార్థం యొక్క కణ మాతృకతో గట్టిగా బంధింపబడిన పెక్టిన్ ను సంగ్రహించుటకు దోహద పడటంచే అధిక దిగుబడికి దారి తీస్తుంది.[12]సంగ్రహణ లో యాసిడ్ సాంద్రత/గాఢత పెంచిన (అనగా PHతగ్గించడం వలన గెలాక్టురోనిక్ యాసిడ్ శాతం/గాఢత పెరుగుతుంది. అంతేకాకుండా, ఊపయోగించిన యాసిడ్ రకం మరియు గాఢత దిగుబడిని ప్రభావితం చేస్తుంది. అలాగే పెక్టిన్ యొక్క భౌతిక రసాయన మరియు క్రియాత్మక లక్షణాలు లపై దాని ప్రభావం కన్పిస్తుంది.[13]
హైడ్రోక్లోరిక్, నైట్రిక్ మరియు సిట్రిక్ యాసిడ్ ను ఉపయోగించి జామ, సిట్రస్/నిమ్మ, అరటి మరియు కోకో పండ్ల తొక్కల నుండి పెక్టిన్ ను ఉత్పత్తి చేసినపుడు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం ఉపయోగించి నపుడు పెక్టిన్ అత్యధిక దిగుబడి చూపించింది. సంగ్రహణ సమయంలో pH 1 నుండి 3 వరకు, ఉష్ణోగ్రత ను 60°C నుండి 85°C వరకు ఉండేలా జాగ్రత్త వహించి సంగ్రహణ చేసినపుడు ఎక్కువ శాతంలో పెక్టిన్ దిగుబడి వచ్చింది.[14]వేడి నీటిని నైట్రిక్ ఆమ్లంతో ఆమ్లీకరించి,pH ని 1.2 వరకు వుండేలా చేస్తే దాల్చినచెక్క నుండి కూడా పెక్టిన్ అత్యధిక దిగుబడి (10.9%) లభించింది.[15]సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం ఉపయోగించినపుడు డ్రాగన్ పండ్ల తొక్కలనుండి నుండి మామూలు కన్న అదనంగా, పెక్టిన్ అత్యధిక దిగుబడి వచ్చినట్లు పరిశోధన నివేదికల ద్వారా తెలుస్తున్నది. అంతేకాక మొరాకో బత్తాయి పండ్ల తొక్కల నుండి కూడా హైడ్రోక్లోరిక్, ఎసిటిక్ మరియు బెంజోయిక్ ఆమ్లాలను ఉపయోగించి తీసిన దానికన్నా సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం ఉపయోగించినపుడు ఎక్కువ దిగుబడి నమోదు అయ్యింది.[16]
సిట్రిక్ ఆమ్లంను ఉపయోగించి పండ్ల తొక్కలనుండి పెక్టిన్ ఉత్పత్తి చేసినపుడు, తక్కువ దిగుబడి నమోదు అయ్యింది. అయితే సిట్రిక్ ఆమ్లాన్ని ఉపయోగించినపుడు వచ్చిన పెక్టిన్ తక్కువ అధోకరణం (డిపోలిమరైజింగ్ మరియు డి ఎస్టెరిఫైయింగ్)చెందినట్లు తెలుస్తునది. అందు వలన పెక్టిన్ ఎక్కువ జెల్లింగ్ లక్షణాలు కలిగివున్నట్లు గుర్తించారు.[17] అంబరెల్ల పండ్ల తొక్కల నుండి ఆక్సాలిక్ యాసిడ్/అమ్మోనియం ఆక్సలేట్తో(OAAO)లను కలిపి ఉపయోగించినపుడు అత్యధిక దిగుబడిని మరియు నీటితో అతి తక్కువ దిగుబడిని పొందినట్లు నివేదికలో తెలుస్తున్నది.[18]
ఈ విధానాన్ని మైక్రోవేవ్ అసిస్టెడ్ ఎక్సుట్రాక్షన్ అనికూడా అంటారు. ఈ విధాన్ని ప్రయోగ శాలల్లో వివిధ మొక్కల పదార్థాలనుండి ఒలియో రెసిన్స్, లేదా వివిధ రసాయన సమ్మేళనాలను వేరుచేయుటకు ఉపయోగిస్తారు. మైక్రోవేవ్ శక్తి యొక్క శోషణ కారణంగా నీరు ద్విధ్రువ భ్రమణంకు లోనవుతుంది, ఇది మొక్కల పదార్థాల కణజాలం లోపల వేడి ఉత్పత్తికి దారితీస్తుంది. మైక్రోవేవ్-అసిస్టెడ్ ఎక్స్ట్రాక్షన్ (MAE) విధానం ఇటీవల చాలా మంది పరిశోధకులచే పరిశోధించబడింది, మరియు ఈ పద్ధతిలో సేకరించిన పెక్టిన్ యొక్క దిగుబడి మరియు నాణ్యతలో గణనీయమైన పెరుగుదలకు దారితీస్తుందని కనుగొన్నారు.[19] [20]నారింజ పండ్ల తొక్కలను మైక్రోవేవ్ రేడియేసన్ కు ప్రభావితం కావించినపుడు . అత్యంత వేగంగా మైక్రోవేవ్ ప్రభావిత ప్రాంతంలో అధిక ఉష్ణోగ్రత జనించడం వల్ల పెక్టిన్ ఎస్టేరేస్ ఎంజైమ్ క్రియారహితం కావడమే కాకుండా తొక్క కణాలు త్వరగా విచ్ఛేదన చెందాయి.[21]పెక్టిన్ ఎస్టేరేస్ అనేది పెక్టిక్ పదార్ధాలతో సంకర్షణ కారణంగా నారింజ తొక్కలలోని పెక్టిన్ ద్రావణీయతను తగ్గిస్తుంది, మైక్రో వేవ్ విధానంలో పెక్టిన్ ఎస్టేరేస్ క్రియారహితం కావడం వలన నీటిలో పెక్టిన్ ద్రావణీయత పెరిగి వెలికితీత సులభం అవుతుంది. పరేన్చైమా కణాలు కణాల విచ్చినం వలన కణ ఉపరితల వైశాల్యం పెరగడం వలన సంగ్రహణ మెరుగుపడుతుంది.అంతేకాదు సంగ్రహణ కాలాన్ని ,మరియు వినియోగించే శక్తిని కూడా తగ్గిస్తుంది.[22]సాంప్రదాయిక వెలికితీత/సంగ్రహణ మరియు మైక్రోవేవ్ సహాయక సంగ్రహణ , రెండింటి పద్ధతుల్లో సంగ్రహించబడిన పెక్టిన్ దిగుబడి మరియు నాణ్యతలో గణనీయమైన తేడా లేదు. కేవలం తేమ మరియు బూడిద పదార్ధాల పరిమాణం మినహా. మైక్రోవేవ్ పవర్/రేడియేసన్ స్థాయిని పెంచినను,పనస పండ్ల తొక్కల నుండి తీసిన పెక్టిన్ పై దిగుబడి మరియు నాణ్యతను పై ఎటువంటి వ్యతిరేక ప్రభావం కనపడలేదు.[23]
మొక్కల భాగాల కణ గోడలు పలురకాల పాలిసాకరైడ్ల(పెక్టిన్తో సహా)యొక్క పొరల చిక్కటి అల్లికతో ఏర్పడి వుండును. అందుచే కణాలను విచ్ఛిన్నం చేసిన, పెక్టిన్ వెలితీత సులభం అవుతుంది. అందువలన ఈ కణ నిర్మాణాలను విచ్చినం చేసే కణవిచ్ఛేధ ఎంజైములను ఉపయోగించి, పెక్టిన్ ను త్వరగా, ఎక్కువ దిగుబడి పొందవచ్చును.[24]పెక్టిన్ను ఎంజైమాటిక్ వెలికితీత పద్ధతిలో ఉత్పత్తి కావించడం పర్యావరణపరంగా సురక్షితమైనది మరియు మరింత పెక్టిన్ దిగుబడి పెంచుతుంది. పాలీగలాక్టురోనేస్, హెమిసెల్యులోజ్, ప్రోటీజ్ మరియు మైక్రోబియల్ మిక్స్డ్ ఎంజైమ్లు, సెల్యులోజ్, α-అమైలేస్, సెల్యుక్లాస్ట్, ఆల్కలేస్ మరియు α-అమైలేస్ వంటి ఎంజైములను పెక్టిన్ సంగ్రహణ కు ఉపయోగిస్తారు. న్యూట్రేస్, జిలేస్, సెల్యులోజ్, బి-గ్లూకోసిడేస్, ఎండోపాలిగలాక్టురోనేస్ మరియు ఎంజైమ్లు పెక్టిన్ను క్షయికరించటాని, అలాగే భౌతిక రసాయన లక్షణాలను సవరించడానికి పిత్తశక్తిని కలిగి ఉన్నందున వీటిని పెక్టిన్ వెలికితీతలో ఉపయోగిస్తారు.[25]
ఇది 1-4 స్థానాల్లో పాక్షికంగా అనుసంధానించబడిన మిథైలేటెడ్ పాలీగాలాక్టురోనిక్ యాసిడ్ (methylated polygalacturonic acid) యూనిట్లతో కూడిన నిర్మాణం కలిగి ఉంటుంది. పెక్టిన్ యొక్క భాగాల కార్బాక్సిలిక్ సమూహం అనేది ఈస్టర్లు, స్వేచ్ఛ ఆమ్లాలు, అమ్మోనియా, పొటాషియం లేదా సోడియం లవణాలు లేదా యాసిడ్ అమైడ్ల రూపంలో ఉండవచ్చు. పసుపుఛాయ వున్న తెలుపురంగు ఘనపదార్థం.[26]ఎస్టెరిఫికేషన్ స్థాయి 50% కంటే ఎక్కువ గా ఉన్నప్పుడు పెక్టిన్ అధిక మెథాక్సిల్ లేదా అధిక ఈస్టర్ పెక్టిన్గా వర్గీకరించబడుతుంది. అయితే, ఎస్టెరిఫికేషన్ డిగ్రీ 50% కంటే తక్కువగా ఉంటే, దానిని తక్కువ ఈస్టర్ లేదా తక్కువ మెథాక్సిల్ పెక్టిన్ అని పిలుస్తారు.[27][28][29]ఇథైల్ ఆల్కహాల్తో ఎస్టెరిఫికేషన్ ప్రక్రియ ద్వారా కలిసిన D- గెలాక్టురోనిక్ యాసిడ్ యొక్క కార్బాక్సిల్ సమూహాల మొత్తం శాతాన్ని ఎస్టెరిఫికేషన్ డిగ్రీ అంటారు. పెక్టిన్ నిర్మాణం యొక్క నిర్దిష్ట అమరిక, అనేది హోమోగలాక్టురోనాన్ యొక్క నిరంతర పాలీగలాక్టురోనిక్ యాసిడ్ చైన్పై C-6(కార్బన్-6) వద్ద మిథైల్ సమూహాలు మరియు O-2(ఆక్సిజన్-2) మరియు O-3(ఆక్సిజన్-3) వద్ద ఎసిటైల్ సమూహాలతో కూడిన గెలాక్టురోనిక్ యాసిడ్ అవశేషాల ఎస్టరిఫికేషన్పై ఆధారపడి ఉంటుంది.[30][31]మొక్కల ద్వారా ఉత్పత్తి అయ్యే అధిక మెథాక్సిల్ మరియు తక్కువ మెథాక్సిల్ పెక్టిన్ లవలె అమిడేటెడ్ పెక్టిన్ మొక్కలలో సహజంగా ఉత్పత్తి చేయబడదు, అయితే కొన్ని ఎస్టెరిఫైడ్ కాని కార్బాక్సిల్ సమూహాలను అమైడ్ గ్రూపులుగా మార్చడం ద్వారా అమిడేటెడ్ పెక్టిన్ ను పారిశ్రామికంగా ఉత్పత్తి చేయవచ్చు. పెక్టిన్ అణువులోని కార్బోక్షి మిథైల్ సమూహంతో(−COOCH3)అమ్మోనియా రసాయనిక చర్య జరపడం వల్ల అమీడేటెడ్ పెక్టిన్ ఏర్పడుతుంది.[32]
సాంప్రదాయిక పద్ధతి రెండు ప్రధాన దశలను కలిగి ఉంటుంది, ప్రోటో-పెక్టిన్ను పెక్టిన్లోకి యాసిడ్లను ఉపయోగించి జలవిశ్లేషణ చేయడం మరియు తరువాత ఇథనాల్ ద్వారా అవక్షేపించడం.[33][34]
పెక్టిన్ బౌతిక గుణాల పట్టిక
లక్షణం/గుణం | మితి/విలువ |
ఫార్ములా | C6H10O7[35] |
అణుభారం | 194.1394 గ్రా/మోల్[35] |
ద్రవీభవన ఉషోగ్రత | 61.0°C[26] |
మరుగు ఉష్నోగ్రత | 415.50°C[26] |
రంగు | తెలుపు[26] |
వాసన | లేదు[26] |
నీటిలో ద్రావణియత | కరుగును |
పెక్టిన్ అమ్ల గుణాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది.ఆల్కహాల్,సజల ఆల్కహాల్ మరియు ఆర్గానిక్ ద్రావకాల్లో కరుగదు.పసుపుఛాయ వున్న తెలుపురంగు ఘనపదార్థం.సహజంగా వాసన వుండదు. శ్లేష్మ రుచి కలిగి వున్నది.ఇది 1-4 స్థానాల్లో పాక్షికంగా అనుసంధానించబడిన మిథైలేటెడ్ పాలీగాలాక్టురోనిక్ యాసిడ్(methylated polygalacturonic acid) యూనిట్లతో కూడిన నిర్మాణం కలిగి ఉంటుంది. పెక్టిన్ యొక్క భాగాల కార్బాక్సిలిక్ సమూహంఅనేది ఈస్టర్లు, స్వేచ్ఛ ఆమ్లాలు, అమ్మోనియం, పొటాషియం లేదా సోడియం లవణాలు లేదా యాసిడ్ అమైడ్ల తో రూపంలో ఉండవచ్చు ఇది పాలీశాకరైడ్ అని పిలువబడే కరిగే ఫైబర్, ఇది జీర్ణం కాని చక్కెరల పొడవైన గొలుసు. ద్రవ సమక్షంలో వేడి చేసినప్పుడు, పెక్టిన్ విస్తరిస్తుంది మరియు జెల్గా మారుతుంది, ఇది జామ్లు మరియు జెల్లీలకు గొప్ప చిక్కగా మారుతుంది.ఇది తీసుకున్న తర్వాత మీ జీర్ణవ్యవస్థలో పదార్హాలనుకూడా జెల్(అర్ధ ఘనస్థితిలోకి మార్పు) చేస్తుంది, ఇది అనేక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలను అందిస్తుంది.[36]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.