కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డును కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ తాను గుర్తించిన భాషల్లో ఉత్తమ సాహిత్యసృజన సాగిస్తున్న సాహిత్యవేత్తలకు అందజేస్తోంది. భారతీయ సాహిత్య పురస్కారాల్లో అత్యున్నతమైనదిగా ఈ పురస్కారాన్ని భావిస్తున్నారు.2022 సంవత్సరానికి త్రిపురాంతక నరేంద్ర రచన అయిన మనోధర్మ పరాగం కి వచ్చింది

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం
పురస్కారం గురించి
విభాగం	సాహిత్యం (వ్యక్తిగతం)
వ్యవస్థాపిత	1954
మొదటి బహూకరణ	1955
క్రితం బహూకరణ	2022- త్రిపురాంతకం నరేంద్ర - మనోధర్మ పరాగం
బహూకరించేవారు	కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ, భారత ప్రభుత్వం
వివరణ	భారతీయ సాహిత్య పురస్కారం

చరిత్ర

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ భారతీయ సాహిత్యాన్ని అభివృద్ధి చేయడం లక్ష్యంగా కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారాన్ని 1954లో స్థాపించింది. రాజ్యాంగం గుర్తించిన భాషలతో పాటు తాను పరిగణనలోకి తీసుకున్న మరికొన్ని భాషలు కలిపి మొత్తం 22 భాషల సాహిత్యవేత్తలకు ఏటా ఈ పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేస్తున్నారు. తొలి పురస్కారాన్ని 1955 ప్రదానం చేశారు. జ్ఞాపికతో పాటుగా అందజేసే నగదు బహుమతిని ప్రారంభించినప్పుడు రూ.5వేలుగా ఉండగా క్రమంగా ఆ మొత్తాన్ని పెంచారు. 1983లో రూ.10వేలు, 2001లో రూ.40వేలు, 2003లో రూ.50వేలుగా బహుమతి మొత్తాన్ని పెంచారు. 2009 నుంచి పురస్కార గ్రహీతలకు రూ.లక్ష చొప్పున బహుమతిని అందజేస్తున్నారు.

పురస్కారం

1. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డులు - 2015

సాహిత్య అకాడమీ ఇతర పురస్కారాలు

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ సంస్థ కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారంతో పాటుగా కొన్ని ఇతర పురస్కారాలను కూడా ఏర్పాటుచేశారు. ఇతర పురస్కారాల నుంచి వేరుగా గుర్తించేందుకు కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారాన్ని ప్రధాన పురస్కారంగా వ్యవహరిస్తుంటారు. సాహిత్యాన్ని అభివృద్ధి చేసేందుకు అకాడమీ ప్రకటించే ఇతర పురస్కారాలు:

• భాషా సమ్మాన్ పురస్కారం : సాహిత్య అకాడమీ సంస్థ గుర్తించిన ఇతర భాషలలో సాహిత్యసృజన, సేవ చేసిన వారికి ప్రకటిస్తారు.
• సాహిత్య అకాడమీ అనువాద బహుమతి : సాహిత్య అకాడమీ గుర్తించిన భాషల్లో అనువాద రచనలు చేసిన వారికి ప్రకటిస్తారు.
• సాహిత్య అకాడమీ బాల సాహిత్య పురస్కారం : సాహిత్య అకాడమీ గుర్తించిన భాషల్లోని ఉత్తమ బాలసాహిత్యానికి/బాలసాహిత్యానికి సేవ చేసిన వారికి ప్రకటిస్తారు.
• సాహిత్య అకాడమీ యువ పురస్కారం : సాహిత్య అకాడమీ గుర్తించిన భాషల్లో ఉత్తమ సాహిత్య సృష్టి చేసిన 35 సంవత్సరాలలోపు సాహిత్యవేత్తలకు ప్రకటిస్తారు.

పురస్కారాల ప్రాతిపదిక

నిబంధనలు

1. ఈ అవార్డు కొరకు పుస్తకం అది వ్రాయబడిన భాషలో విశేషమైనదిగా గుర్తింపబడాలి. ఈ పుస్తకం క్రొత్తగా సృష్టింపబడినది గానీ లేదా విశేషమైన కృషితోగాని వ్రాయబడినదై ఉండాలి. కానీ అనువాదం.

భాషలు

• అస్సామీ
• బెంగాలీ
• డోంగ్రీ
• ఇంగ్లీషు
• గుజరాతీ
• హిందీ
• కన్నడ
• కాశ్మీరి
• కొంకణి
• మైథిలి
• మలయాళం
• మణిపురి
• మరాఠీ
• నేపాలీ
• ఒరియా
• పంజాబీ
• రాజస్థానీ
• సంస్కృతం
• సింధీ
• తమిళం
• తెలుగు
• ఉర్దూ

తెలుగు భాషకు చెందిన పురస్కార గ్రహీతలు

ప్రధాన వ్యాసం: కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం తెలుగు జాబితా

సంవత్సరం	పుస్తకం	సాహితీ విభాగం	రచయిత
2023	రామేశ్వరం కథలు మరికొన్ని కథలు	కథనిక	టీ.పతంజలి శాస్త్రిగారు
2022	మనోధర్మ పరాగం	నవల	మధురాంతకం నరేంద్ర
2021	వల్లంకి తాళం	కవిత	గోరటి వెంకన్న
2020	అగ్నిశ్వాస	కవితా సంపుటి	నిఖిలేశ్వర్
2019	విమర్శిని	వ్యాసాలు	కొలకలూరి ఇనాక్
2018	శప్తభూమి	నవల	బండి నారాయణస్వామి
2017	గాలిరంగు	కవిత్వం	దేవిప్రియ
2016	రజనీగంధ - కవితా సంకలనం	కవిత్వం	పాపినేని శివశంకర్
2015	విముక్తి-కథానిక	కథ	వోల్గా
2014	మన నవలలు-మన కథానికలు	విమర్శా వ్యాసాల సంకలనం	రాచపాళెం చంద్రశేఖర్ రెడ్డి
2013	సాహిత్యాకాశంలో సగం	తెలుగు సాహిత్యంపై వ్యాసాల సంకలనం	కాత్యాయని విద్మహే[1]
2012	పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య కథలు	కథా సంకలనం	పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య
2011	స్వరలయలు	వ్యాసాలు	సామల సదాశివ
2010	కాలుతున్న పూలతోట	నవల	సయ్యద్ సలీమ్
2009	ద్రౌపది	నవల	యార్లగడ్డ లక్ష్మీ ప్రసాద్
2008	పురుషోత్తముడు	పద్యరచన	చిటిప్రోలు కృష్ణమూర్తి
2007	శతపత్రం	ఆత్మకథ	గడియారం రామకృష్ణ శర్మ
2006	అస్తిత్వనదం ఆవలి తీరాన	చిన్న కథ	మునిపల్లె రాజు
2005	తనమార్గం	కథా సంకలనం	అబ్బూరి ఛాయాదేవి
2004	కాలరేఖలు	నవల	అంపశయ్య నవీన్
2003	శ్రీ కృష్ణ చంద్రోదయము	పద్యరచన	ఉత్పల సత్యనారాయణాచార్య
2002	స్మృతి కిణాంకం	వ్యాసాలు	చేకూరి రామారావు
2001	హంపీ నుంచి హరప్పా దాక	ఆత్మకథ	తిరుమల రామచంద్ర
2000	కాలాన్ని నిద్ర పోనివ్వను	పద్యరచన	ఆచార్య ఎన్.గోపి
1999	కథాశిల్పం	వ్యాసాలు	వల్లంపాటి వెంకటసుబ్బయ్య
1998	బలివాడ కాంతారావు కథలు	కథలు	బలివాడ కాంతారావు
1997	స్వప్నలిపి	కవిత	అజంతా (పి. వి. శాస్త్రి)
1996	కేతు విశ్వనాథ రెడ్డి కథలు	కథలు	కేతు విశ్వనాథరెడ్డి
1995	యజ్ఞంతో తొమ్మిది	కథలు	కాళీపట్నం రామారావు
1994	కాలరేఖ	విమర్శ	గుంటూరు శేషేంద్రశర్మ
1993	మధురాంతకం రాజారాం కథలు	కథలు	మధురాంతకం రాజారాం
1992	హృదయనేత్రి	నవల	మాలతీ చందూర్
1991	ఇట్లు మీ విధేయుడు	కథలు	భమిడిపాటి రామగోపాలం
1990	మోహనా ఓ మోహనా	కవిత	కె.శివారెడ్డి
1989	మణిప్రవాళము	వ్యాసాలు	ఎస్.వి.జోగారావు
1988	అనువాద సమస్యలు	విమర్శ	రాచమల్లు రామచంద్రారెడ్డి
1987	గురజాడ గురుపీఠం	వ్యాసాలు	ఆరుద్ర
1986	ఆంధ్ర సాహిత్య విమర్శ- ఆంగ్ల ప్రభావం	సాహితీ విమర్శ	ఆచార్య జి.వి.సుబ్రహ్మణ్యం
1985	గాలివాన	కథలు	పాలగుమ్మి పద్మరాజు
1984	ఆగమ గీతి	కవిత	ఆలూరి బైరాగి
1983	జీవనసమరం	వ్యాసాలు	రావూరి భరద్వాజ
1982	స్వర్ణ కమలాలు	కథలు	ఇల్లిందుల సరస్వతీదేవి
1981	సీతజోస్యం	నాటకం	నార్ల వెంకటేశ్వరరావు
1979	జనప్రియ రామాయణం	కవిత్వం	పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు
1978	కృష్ణశాస్త్రి రచనల సంకలనం (6 సంపుటాలు)	కవిత్వం, నాటకాలు	దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి
1977	కుందుర్తి కృతులు	కవిత్వం	కుందుర్తి ఆంజనేయులు
1975	గుడిసెలు కూలిపోతున్నాయి	కవిత్వం	బోయి భీమన్న
1974	తిమిరంతో సమరం	కవిత్వం	దాశరథి
1973	మంటలు మానవుడు	కవిత్వం	సి.నారాయణరెడ్డి
1972	శ్రీశ్రీ సాహిత్యము	కవిత్వం	శ్రీశ్రీ
1971	విజయవిలాసము: హృదయోల్లాస వ్యాఖ్య	వ్యాఖ్యానం	తాపీ ధర్మారావు
1970	అమృతం కురిసిన రాత్రి	కవిత్వం	దేవరకొండ బాలగంగాధర తిలక్‌
1969	మహాత్మకథ	కవిత్వం	తుమ్మల సీతారామమూర్తి
1965	మిశ్రమంజరి	కవిత్వం	రాయప్రోలు సుబ్బారావు
1964	క్రీస్తుచరిత్ర	కవిత్వం	గుర్రం జాషువా
1963	పండిత పరమేశ్వర శాస్త్రి వీలునామా	నవల	త్రిపురనేని గోపీచంద్
1962	విశ్వనాథ మధ్యాక్కఱలు	కవిత్వం	విశ్వనాథ సత్యనారాయణ
1961	ఆంధ్ర వాగ్గేయకార చరిత్రము	జీవిత చరిత్ర	బాలాంత్రపు రజనీకాంతరావు
1960	నాట్యశాస్త్రము	చరిత్ర	పి.ఎస్.ఆర్. అప్పారావు
1957	శ్రీ రామకృష్ణుని జీవిత చరిత్ర	జీవిత చరిత్ర	చిరంతానందస్వామి
1956	భారతీయ తత్వశాస్త్రము	పరిశోధన	బులుసు వెంకటేశ్వర్లు
1955	ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్రము	చరిత్ర	సురవరం ప్రతాపరెడ్డి

1958, 1959, 1966, 1967, 1968, 1976, 1980 సంవత్సరాలలో పురస్కారం ఎవరికీ ఇవ్వలేదు.

పురస్కార గ్రహీతలు

• సీ.ఎస్. లక్షీ (2021)

ఇవి కూడా చూడండి

• సాహిత్య అకాడమీ యువ పురస్కారం
• సాహిత్య అకాడమీ బాల సాహిత్య పురస్కారం
• సాహిత్య అకాడమీ అనువాద బహుమతి

మూలాలు

1. "ఆర్కైవ్ నకలు" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2013-12-19. Retrieved 2013-12-19.

బయటి లింకులు

• కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు అధికారిక వెబ్‌సైటు