Имперотурии Муғул
From Wikipedia, the free encyclopedia
Имперотурии Муғул (муғ. Монголын эзэнт гүрэн?, ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ
ᠡᠵᠡᠨᠲᠦ
ᠭᠦᠷᠦᠨ?; Их Монгол улс?, ᠶᠡᠺᠡ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ?; Yeke Mongɣol ulus — «Империяи бузурги Муғул») — давлате, ки дар асри XIII дар натиҷаи истилоҳои Чингизхон ва ворисони ӯ ба вуҷуд омада, давлати Муғул аз Аврупои Шарқӣ то баҳри Ҷопон ва аз Новгород то Осиёи Ҷанубу Шарқӣ, бузургтарин давлати забтшуда дар таърихи ҷаҳон бешумор мерафт. Масоҳати давлат тақрибан 24 миллион км² ё 33 миллион км²).
Имперотурии Муғул | |||||||
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Пойтахт | Avarga[d], Karakorum[d], Хонболиқ[d] ва Xanadu[d] | ||||||
Забон(ҳо) | забонҳои муғулӣ[d] | ||||||
Воҳиди пул | balysh[d] | ||||||
Майдон | |||||||
Аҳолӣ |
| ||||||
Шакли ҳукмронӣ | elective monarchy[d] ва подшоҳии ворисӣ[d] | ||||||
Золотая Орда → Чагатайский улус → Государство Хулагуидов → | |||||||
Дар авҷи худ он минтақаҳои васеи Осиёи Марказӣ, Сибири Ҷанубӣ, Аврупои Шарқӣ, Шарқи Наздик, Чин ва Тибетро дар бар мегирифт. Дар нимаи дуюми садаи XIII пошхӯрии империя оғоз шуда ва соли 1269 ба охир расид [1], вақте ки ҳар як хони ҳар улус (ба истиснои Хубилайхон, ки дар маркази империя ҳукмронӣ мекард) худро мустақил эълон карданд ва ҳама якдигарро хони мустақили улусҳои алоҳида шинохтанд, ки ба онҳо Чингизиён сарварӣ мекарданд. Бузургтарин порчаҳои Муғулистони Кабир империяи Юан, Ҷочи Улус (Урдаи Заррин), Давлати Ҳулагуиён (Илхонӣ) ва Улуси Чағатой буданд. Хони бузург Хубилайхон, ки (1271) унвони император Юанро ба даст оварда, пойтахтро ба Хонбалик (Пекини хозира) кучонда буд, бар тамоми улусҳо бартарият дошт. Дар ибтидои асри XIV ягонагии расмии империя дар шакли конфедератсияи давлатҳои амалан мустақил барқарор гардид.
Дар соли 1368 империяи Юан аз байн рафт ва бо ҳамин империяи Муғулҳо низ ниҳоят аз байн рафт.